İnsan İlişkilerinin, Onlardan Ders Çıkarılamayacak Kadar Karmaşık Olduğu Gerçeği
insan ilişkilerinden çıkarılmış en önemli ders, insan ilişkilerinden ders çıkarılamayacağıdır
immanuel wallerstein bilimsel incelemeye dair şunu söylerdi: "ampirik bilgi sonsuz güven vermez çünkü incelediğimiz şey, gözlem sırasında dahi değişim halinde olan bir şeydir." anahtar kelime, değişim!
insan dediğimiz mahluk, tıpkı parmak izi gibi, 8 milyarın tamamı farklı ve her biri başlı başına birer özne. yani yaratma ve değiştirme potansiyeli olan bir varlık insan. kişinin, doğa ve eşya ile olan ilişkisi ders barındırır oysa. çünkü kendisi ile olan ilişkimizden ders çıkardığınız insan dışı varlıkların (hayvan, bitki, doğa vs) doğası insanınki gibi/kadar değişken ve akışkan değil. kedi, binlerce yıldır olduğu gibi kedidir. 100 üzerinden 3 ya da 5 değişmiştir kedi doğası. evcilleşmiştir misal. evcilleştikten sonra binlerce yılda bir arpa boyu değişim göstermiştir. yer çekimi, kaya, para, ağaç, yağmur, deprem, kuş, soğuk, ateş, veya güneş... bunlarla olan ilişkimizden dersler çıkarabiliriz. çünkü sabit ve öngörülebilir bir doğaları var. ağaçlar yıldırımı 30 bin sene önce de çekerdi, şimdi de çekiyor. yağmurlu havada ağaç altlarına sığınmamak bir ders çıkarma biçimidir. çünkü örneğin, siyasal bir rejime bağlı olarak yıldırımı reddeden, artık çekmeyen bir ağaç yoktur. ya da sosyal deneyimlerine bağlı olarak artık ciğer değil de havuç sevmeye başlayan, sahibini adam yerine koymaya başlayan bir kedi yoktur.
peki ya insan? iyi bir kitap, iyi bir film, bir trafik kazası, etkileyici bir konuşma, kısa bir görüntü veya çalkantılı politik bir süreç sonunda ruhsal ve davranışsal doğası 100 üzerinden 80, 90 değişebilen bir varlık. bu varlığa dair dersler çıkarmak, teneffüs zili sonrası değişen müfredata kadardır. bildiklerinizi unutmanız gerekir. en iyi ihtimalle dersler çıkardığınız kişi ile sınırlı kalır dersleriniz. bir başkası ile ilk temas anında bu ders buharlaşmaya mahkum.
a kişisi iyi niyetini suistimal eder, b,c,d,e kişisine iyi niyetle yaklaşmamaya karar verirsin, buna ders dersin. oysa ders, size öğretenden alınır, sizde kalır. a kişisi ile olan ilişkiniz, sadece a kişisi ile olan ilişkinize dair dersler verir size. insan doğası, en kolay ve hızlı manipüle edilebilen doğa. misal 5 yıl veya 8 ay önceki benden dersler çıkarmış bir insan, şimdiki halime yepyeni dersler çıkarmak zorunda. niye? çünkü ben saksı değilim.
"ilişkime emek harcadım, sevdiğim kişiye değer verdim, ilk fırsatta terk etti beni :(" sonuç? ders çıkardım, bundan sonraki ilişkilerimde karşımdaki kişiye değer vermemeye, emek harcamamaya başladım. sonuç? onlar da terk etti. e ders?
hoca hastaymış, bedene çıktık biz.
Final notu
hayatımıza giren her insanın sonsuza dek bizimle olacağı yanılgısı bu derslerden biri olabilir. istiyoruz ki bizimle aynı otobüse binen herkes bizimle birlikte son durağa kadar gelsin ama insanların gidecekleri yer başka, bize bir müddet eşlik edecekler ve inmeleri gereken yerde inecekler.
insan ilişkilerinden öğrendiğim bu oldu; herkes kendi durağına gidiyor...
Bazı İnsanlar Neden Herkesle Arasını İyi Tutmaya Çalışır?
