Hafızaları Tazeleyelim: PayPal, Türkiye'den Neden Çekilmişti?
paypal nedir?
paypal internet üzerinden alış-verişlerde standart oluşturmuş bir ödeme sistemi şirketidir. paypal'ın bir ülkeden çıkması, visa'nın, mastercard'ın o ülkeyi küresel kartlı ödeme şebekesinden çıkarması gibi bir şey. paypal tabii ki bir visa ya da mastercard değil ancak faaliyet gösterdiği alanda standardı belirleyen şirket.
bddk düzenlemesi ne istiyordu?
düzenlemeye göre paypal'ın milyonlarca dolar harcama yapıp, bir o kadar parayı da burada bağlayıp, sunucularını, verilerini türkiye'de tutması gerekiyor. bu bir internet şirketi için volkswagen'e "türkiye'de fabrika kurmazsan arabalarını sattırmam" demek gibi bir şey. örnek olması, kafada canlandırılabilmesi için söylüyorum.
kaldı ki paypal türkiye ha deyince sunucularını, verilerini buraya getirebilecek değil. "abd ve ab'nin düzenlemelerine uymakta hassas davranan" diye serzenişte bulunuldu sosyal medyada bu konuya dair. paypal a.b.d. merkezli bir şirket. a.b.d. yasalarına tabi. sunucuları a.b.d.'de ve a.b.d.'nin "güvenli liman" olarak tanımladığı ülkelerde. nereler buralar? avrupa ülkeleri, diğer batı bloğu ülkeleri. neden buralar güvenli liman? a.b.d. ve avrupalıların üzerinde anlaştıkları veri güvenliği koşullarını karşıladıkları için. taraflar veri tutan sunucularda asgari güvenlik önlemlerinin alınmasını öngörüyor ve bunu denetliyorlar. bunu yapmamanın ciddi cezaları var.
türkiye güvenli liman anlaşmasının parçası mı? hayır. neden acaba? (bkz: 70 milyonun kimliğinin çalınması) sen üçüncü dünya ülkesi gibi davranırsan sana da üçüncü dünya ülkesi gibi muamele çekerler. bu linkte paypal'ın faaliyet göstermediği ülkelerin listesini verdim. oturur karşılaştırısın hangi ülkeler o ülkeler. yani paypal istese de o verileri buraya ha diye getiremez öyle kolay kolay. o verileri ve sunucuları getirmeli mi peki? hayır. bütün bu "burada şu kadar para tutacaksın. sistemde kim, neler yapıyor düzenli rapor edeceksin. bana sınırsız erişim hakkı tanıyacaksın. yılmaz'ı meseneden sileceğsin" ergen atarları mevcut yönetimin hayatlarınızı a'dan z'ye denetim altına alma ve yönlendirme çabasının uzantıları. vergi toplamak, bankacılık düzenlemelerine tabi kılmak bu işin kılıfı.
ne kazandı türkiye bu işten?
koca bir hiç. tüketiciyi mi korudu? iş sahiplerini mi korudu? kime yaradı şimdi bu? paypal'ın hizmetlerine son verdiği sırada yerli ve milli online ödeme sistemlerinin öne çıkarılması manidar ve bir o kadar da anlamsız. isveç'ten ürün alacaksınız, isveçli satıcıya "ya birader sen gel bizim troy'a üye ol. türkiye devleti'ne şu şu şu bilgilerini ver de paranı göndereyim" mi diyeceksiniz? adam "eeeh kim uğraşacak senle. satmıyorum" diyecek kapatacak. aynı biçimde ülke dışına ürün ya da hizmet satacaksınız adam demeyecek mi "senle mi uğraşacağım. iki kuruş daha verir şuradan alırım". yerli ve milli ödeme sistemlerinizi yurt dışındakiler kullanmadığı sürece akvaryumda süs balığı olursunuz anca. ha madem teknoloji geliştirmek istiyorsunuz, dünya'ya açılmak istiyorsunuz o zaman serbest piyasada çıkıp çatır çatır rekabet edeceksiniz. akvaryumda yüzmekle büyük balık olunmuyor.
türkiye paypal için büyük bir pazar değildir. nitekim türkiye dünya üretiminin yalnızca %1.4'ünü oluşturan bir ülkedir. 50 senedir de bundan bir gıdım ileri gidememiştir. bir çoğunuzun "ineğe tapar" diye burun kıvırdığı hindistan dünya üretiminin %7'sini gerçekleştirmektedir. paypal de hesabını yapmış, "sikerim böyle aşkın ızdırabını" diyerek türkiye'den çekilme kararı almış.
Son söz
yanlış: paypal ofis açmak ve vergi ödemek istemediği için gitti. (paypal'ın zaten türkiye'de ofisi vardı. tüm operasyonları da mevzuata uygundu.)
doğru: bddk, paypal'a sunucularını türkiye'ye taşımak zorundasın şartını dayattığı için gitmek zorunda kaldı. (paypal dünyada sadece üç ülkede sunucu bulunduruyor.)
Büyük Umutlarla Gelen Glovo, Türkiye Pazarından Neden Çekiliyor?
