Enerji Nakil Hatlarına Yakın Yerde Yaşayanların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

içinden herhangi bir şekilde akım geçen tellerde öncelikle bir yaklaşma mesafesi kriteri mevcut

bu kriter, teiaş'ın iş güvenliği yönetmeliğinde detaylı olarak belirtilir. bahsettiğim bu "yaklaşma mesafesi" şu demektir; bu mesafeden daha fazla tele yaklaşırsanız hayati tehlikeye girersiniz. mesela bahsettiğiniz örnekten gidelim, yağmur sonrası hava açar, ortam nemlidir, (nemli havalarda atlama riski daha fazladır) güneş çıkar. siz fırsattan istifade çamaşırları asmak istersiniz, bir anlık dalgınlıkla tele fazla yaklaşırsınız ve büyük ihtimalle doğrudan elektrik çarpmasına kurban gidersiniz. bu bahsettiğim bilhassa orta ve yüksek gerilim hatlarında çok büyük bir risktir, bizim meslekte sık sık duyulur. elbette eğer sivri uçlu bir iletken varsa elinizde (demir çubuk gibi) benim tavsiyem yönetmelikte gördüğünüz yaklaşma mesafelerinin en az 3 katı mesafesinde durmanızdır. zira bilirsiniz, elektrik potansiyeli sivri uçlara atlama eğilimi gösterir. yani örneğin 400 kv'lik bir yüksek gerilim direğinin altından geçiyorsunuz, elinizde yukarıya doğru bir demir çubuk var. yönetmeliğin söylediği değer olan 4,5 metreyi boşverin, ben 15 metre bile yaklaşmazdım tellere. trafolar konusu nispetle daha güvenli, direk tipi (direğin üzerinde görürsünüz bunları) trafolar yönetmeliklere göre 400kva'nın altındaki kapasitelerdedir, yerde gördüğünüz köşk içindeki muhafazalı (bina-köşk tipi trafolar) ise esas tehlikeli olanlardır, fakat onlar da kapalı ortamda oldukları için sorun çıkarmazlar. o tip trafolardan elektrik çarpılabilmek için kapısını zorlayıp içine girmek gerekir, ki onlar kilitlidir. (:

türkiye'de ne yazık ki genelde orta gerilim (34,5 kilovolt) direkleri şehir içinden geçer 

orta gerilimin yaklaşma mesafesi ise 0,9 metredir. benim tavsiyem, eğer düşündüğünüz evin 3 metre yakınından geçen bir orta gerilim hattı var ise kesinlikle uzak durmanızdır. bakın hala elektrik çarpma ihtimalinden bahsediyorum, manyetik alana henüz gelmedim bile. peki orta gerilimi nasıl anlarsınız? şehirlerdeki orta gerilim hatları genelde müşterek direklerle götürülür, tipi ekseri beton nadiren de demir olur bu direklerin. 

buyrunuz size fikir vermesi açısından görselleri:

(burada soldaki görsel müşterek, sağdaki sadece orta gerilim direği. üzerinde bulunan izolatörler -ters dönmüş kahverengi fincana benzer aparat- büyüdükçe üzerindeki gerilim de büyüyor demektir, dolayısıyla üsttekiler orta gerilim (34500 volt) alttakiler alçak gerilimdir (şehir şebekesi)(400v)

154 kv direkleri şöyle görünür

400 kv direği ise şu şekildedir

gelelim manyetik alana

doğrusal giden bir hattın üzerindeki manyetik alan biot savart kanunu'na göre hesaplanır, o da (mü)x(i)/2(pi)r gibi bir şeydi yanlış hatırlamıyorsam. hızlıca baktım, doğru hatırlıyormuşum. eheh. neyse, mü (sembol gösterimi olmadığından okunduğu gibi yazıyorum) havanın manyetik geçirgenliği, i kablodan geçen akım (amper), r de sizin tele uzaklığınız demektir. havanın manyetik geçirgenlik katsayısını şu an tam hatırlayamıyorum, fakat boşluğun (uzayın) manyetik geçirgenliği 10^-7'lik bir değerdi. dolayısıyla her halükarda mikro-nanotesla arası bir manyetik alana maruz kalacaksınız. siz telden uzaklaştıkça o oranda azalacak. tüm bunları o yüzden uzun uzun anlatıyorum zaten (:

şu dökümanda ikinci sayfanın ilk grafiğinde detaylı olarak anlatıyor aslında:

http://www.emo.org.tr/…9a1d63ac0aa_ek.pdf?dergi=554

büyütüp bakarsanız havai hatlardaki manyetik alanların uzaklığa bağlı değişimini göreceksiniz. benim tavsiyemi soruyorsanız, çok çok zorunda kalmadıkça 1 mikrotesla üzerindeki manyetik alanlara maruz kalmayın. bunun herhangi bir bilimsel mesnedi yok, bu tarz çalışmalar henüz tam yapılmadı. sadece insan beyni pikotesla mertebesinde manyetik alanlar üretiyor (10^-13) ve bilhassa çocuklarda gelişimle ilgili sıkıntılar çıkarabileceğini düşünüyorum.

en nihayetinde özet geçiyorum

400 kv'a 30 metre, 154 kv'a 20 metre, 66 kv'a 15 metre (ki bu türkiye'de pek kullanılmıyor zaten), 34,5 kv'a 10 metre yaklaşın en fazla. gerisi -bence- zararlı. düşük gerilimdeki manyetik alandan bir zarar gelmez, onu merak etmeyin. yalnız evinize korumalı prizlerden taktırın, zira çocukların bazıları oldukça meraklı olabiliyor, prize çivi gibi iletkenler sokarak içinde ne olduğunu görmek isteyebiliyor. allah muhafaza.

imza: çocukken prize demir sokmuş, 154 kv'a hortumla su sıkarak vurmaya çalışmış bir çılgın.

şimdi hatırladım

ev alırken en dikkat edeceğiniz şeylerden biri -elektrik şebekesi olarak- kaçak akım koruma rölesinin olmasıdır. bu, tedaş'ın alçak gerilim yönetmeliğine son yıllarda giren bir husus, kaçak akım koruma rölesinin zorunlu hale getirilmesidir. bunun iki tipi vardır: 300miliamperlik (yangın koruma) ve 30 miliamperlik (çarpılma koruma) röleleri. alacağınız evde kaçak akım koruma rölesi mutlaka 30miliamperlik olsun ve devrede olsun. eğer bu kritere özen gösterirseniz -röle bozulmadığı sürece- evinizde elektrik çarpmasına bağlı ciddi rahatsızlık olmayacağını ben bizzat garanti ederim. (: zaten sigorta mantığı ile çalışır, overload durumu olduğu anda 30 miliamper'de keser.

http://www.emo.org.tr/…4b870940ba5_ek.pdf?dergi=927

(ilk sayfanın sonundaki tabloya bakın)

kaçak akım koruma rölesi şöyle görünür: 

30 ma yazan yere dikkat edin, siz de bundan arayın. ve dediğim gibi, aktif olsun.