Einstein'ın Evrenin Genişlemesine İnanmadığı İçin Kullandığı Veri: Kozmolojik Sabit
Nedir?
einstein, denklemlerini çözerken evrenin genişlediğini bulmuş fakat durağan evren modeline inandığı için denklemlerine dışardan böyle bir sabit ekleyerek çözümün durağan evren vermesini sağlamıştır. fakat sonradan hubble'ın çalışmaları evrenin gerçekten genişlediğini göstermiş, einstein da bu yaptığına "en büyük yanılgım" demiştir. kozmolojik sabit bugün hala değişik evren modellerini incelerken kullanılmaktadır.
kozmolojik sabiti pozitif olan bir evren genişler, negatif olan bir evrense daralır. bizim duyularımızla algıladığımız evren, çok küçük ama pozitif bir kozmolojik sabite sahip, genişleyen bir evrendir.
sabit, kendisini einstein'ın ölümünden 20 küsür sene sonra bir miktar doğrulamıştır
bir miktar diyorum, çünkü değerler einstein'ın bulduğundan bir miktar farklıdır. dahası, evren ilk patlama hariç, ilk 7 milyar yıl yavaş bir hızla genişlerken, son 7 milyar yılda genişlemenin hızı daha da artmaya başlamıştır (ve yine de en baştan beri ivmelidir). bunun da sebebi ilk 7 milyar yıl baryonik ve kara maddenin pozitif yöndeki çekim kuvvetlerinin, negatif çekim yaratan karanlık enerjiye bir miktar fazla etkide bulunması, ancak mesafeler arttıkça bu etkisini neredeyse yitirmesi ile karanlık enerjinin tamamen baskın hale gelip negatif çekim etkisinin artmasıdır.
ancak einstein'ın bu sabiti ekleme sebebi, malumunuz biraz farklı. genel kanıya ilaveten, evrenin genişlemesini kabul edememesinden ziyade, genişleyen evrene kimseyi inandıramayacak olmasından duyduğu endişe de vardır işin içinde. neticede insanlar genişleyen evrene hasstir lan dese, bütün bir genel görelilik yanacak ve "ivme" gibi muhteşem bir yorum da gümbürtüye gitmiş olacak.
kaynak- evrenin dokusu
kozmolojik sabit, her sabit gibi bilimde formülasyonun duruma has veya açıklanamayan halleri için kullanılır
çok faydalı bir yöntemdir ayrıca. örneğin, bugün evden çıkıp marketten ekmek almamın bana kaç dakikaya mal olacağını kesin olarak hesaplayamıyorsam, formülün karanlıkta kalan kısmı için bir "market sabiti" yani "m" yi kullanabilirim. zaman=yol/hız iken bu yolla varamayacağım sonuçtan dolayı (ör. yolda telefon çaldı konuşmaya daldım, güzel bir hatun geldi markete alışverişi ağırdan aldım, salak gibi cüzdanı unuttum geri döndüm, vs. vs. gibi n tane tahmin edilemez durum için) zaman=m.(yol/hız) denklemimle işin içinden çıkmış oluyorum. yağmurlu havalarda ve keyifsiz olduğum durumlarda m sabitinin negatif olduğunu gözlemlediğimden -zaman yani "eksi zaman" sonucu bana olayı imajiner olarak kafada yaşadığımı gösterir, mealen dışarı çıkmamışım yani. m sabitinin pozitif olduğu durumlarda ise muhtemelen sonunda kendime güzel bir kahvaltı hazırlayabilmişimdir.
japon bilim adamlarının, daha ben bu satırları yazarken, m sabitini 10 parametreye kadar ayırabildiklerini duymuş gibi oldum. (evet kendi kendime...)
restoranlar için "r" sabiti ve trekking için de "t" sabiti ayrıca favorilerimdendir.
bir gün tüm bunların kozmolojik sabitle alakalı olduğu bulunacak, bak buraya yazıyorum..
Einstein, Kuantum Fiziği Konusunda Yanılmış mıydı?
