Edirne'ye İsmini Veren Roma İmparatoru: Hadrianus
roma imparatorluğu kültürü ve bayındırlığına yaptığı katkılarla en önemli imparatorlardan birisidir publius aelius hadrianus. ms 24 ocak 76'da doğan hadrianus, imparatorluktan önce devletin çeşitli kademelerinde başarılı bir asker olarak birçok savaşta savaştı. lejyon subayı, praetor, aşağı pannonia valisi, konsül görevlerinden sonra m.s. 117'de suriye valiliği görevine getirildi. aynı sene imparator traianus'un kendisi varis gösterdikten sonra vefat etmesi üzerine senatus tarafından resmen imparator ilan edildi.
traianus'un yayılmacı politikasının aksine augustus dönemindeki sınırların muhafazası yönünde bir politika izliyordu. hatta bu politika doğrultusunda bir önceki dönemde fethedilen toprakları da yerel krallara geri bırakmıştır. hadrianus başarılı bir asker olmasına rağmen imparatorluğu baştan başa gezmesi ve gittiği yerlerde imar faaliyetlerinde bulunması ile ünlüdür ve bunu başaran ilk imparatordur.
imparatorun 2 büyük seyahati olmuştur:
1) m.s. 121-125 yılları arasını kapsayan ilk seyahatinde gallia, avrupa kıtasının büyük bölümü, kuzey afrika, syria eyalet başkenti antiokheia (antakya), malatya, karadeniz, ankara, bithynia ve mysia (buralarda kendi adını taşıyan kentler kurmuştur), çanakkale, ephesos (efes), rhodos, trakya, atina'yı gezmiştir.
ilk seyahatinde trakya'da bulunduğu sırada "hadrianopolis" (edirne) kentini kurmuştur.
2) 128-133 yılları arasında süren bu seyahat ilkindeki rotaya ek olarak anadolu'nun büyük bölümü suriye, filistin, mısır ve libya'yı içermektedir.
ms 133-134'te roma'ya dönen imparator 2 yıl sonra hastalandığı sırada taht kavgalarını önlemek amacı ile antoninus adlı bir senatörü evlat edinip varis ilan etti. 10 temmuz 138'de vefat ettikten bir yıl sonra kendisi için yapılan anıt mezara defnedildi.
hadrianus'un eşcinsellik eğilimi modern tarihçilerin dikkat çektiği bir konudur. antik dönem yazarları bu konuyu açıkça dile getirmezken bize önemli bilgiler verirler.
imparator'un antinoos adlı bir gence ilgisinden söz eden antik kaynaklar imparatorun mısır'da bulunduğu dönem(m.s.130) antinoos'un da orada olduğu ve o sıralarda öldüğünden bahseder. gencin nasıl öldüğü bilinmezken; nil'deki gezinti sırasında kayıktan düşüp nehirde boğulduğu veya kendisini imparatora kurban ettiği ihtimalleri üzerinde durulur.
hadrianus bu ölüme oldukça üzülmüş hatta "antinoopolis" adında kent bile kurmuştu.
hadrianus yunan kültürü ve diline hayrandı. ilk seyahatinde çanakkale'ye gittiği sırada truva savaşı'nda ölen yunan askerlerinin mezarlarını ziyaret etmiş, 2. seyahatinde de yunanistan'a geçip bu hayranlıktan dolayı çok önem verdiği atina şehrinde büyük imar faaliyetlerinde bulunmuştur.
hadrianus, roma imparatorları arasında çok özel bir yere sahip olup kendisini diğer imparatorlardan ayıran özelliklere sahiptir. başarılı bir asker olmasına rağmen imparatorluğu sırasında yeni yerler fethetmek yerine imparatorluğu gezme ve imparatorluk şehirlerine bizzat hizmet götürme tutkusuna sahipti. bu yönüyle sadece roma değil tarihteki birçok devlet ve imparatorluğa örnek bir figür sergilemişti.
gittiği şehirlere yeni yapılar eklemiş, harap olan yapıları onarmış ve yeni kentler kurmuştur. hatta imparatorun ziyaret ettiği kentler roma sikkelerinde adventus (varış) veya restitutor (onaran) yazılarıyla vurgulanmıştır. ki adventus ve restitutor kelimeleri hadrianus'u çok güzel özetlemektedir. yaklaşık 21 sene süren imparatorluğu sırasında başından sonuna dek tüm devletler ve imparatorluklar için "örnek imparator" figürü sergilemiştir.
"brick by brick, my citizens, brick by brick" (tuğla koya koya yurttaşlarım, tuğla koya koya.)
-publius aelius hadrianus
daha fazla bilgi için benim de kaynak olarak yaralanmış olduğum ülkemizin en iyi eskiçağ tarihçilerinden olan prof. dr. oğuz tekin hocamızın yayınlarına bakabilirsiniz.
İlber Ortaylı ve Halil İnalcık'a Göre Osmanlı Neden 3. Roma İmparatorluğu?
