Dünyanın Bilinen En Eski Sentetik Pigmenti: Mısır Mavisi
mısır mavisi, aynı zamanda kalsiyum bakır silikat ya da kuprorivaite olarak da bilinir, eski mısır’da binlerce yıl boyunca kullanılan bir pigmenttir. ilk sentetik pigment olarak kabul edilir. antik mısır’da ilk kez üretilmiş ve insanlık tarihinin bilinen en eski yapay pigmentlerinden biri olmuştur. binlerce yıl sonra bile solmaya karşı olağanüstü direnç gösteren bir pigmenttir. bilinen en eski mısır mavisi örneği, m.ö. 3250’ye tarihlenen küçük bir alabaster kaseyi süslemektedir. bu pigment daha sonra, m.ö. birinci yüzyılda antik mısır’ı fetheden romalılar tarafından ve sonrasında rönesans dönemi sanatçıları tarafından kullanılmıştır. ahşap, pişmiş toprak, taş veya sıva gibi farklı malzemelerden yapılmış eserlerdeki çok renkli süslemelere katkıda bulunmuştur. şu ana kadarki en geç kullanımı, roma’daki villa farnesina’da raphael’in 1511–1512 tarihli “galatea’nın zaferi” freskinde ve 1524 tarihli giovanni battista benvenuto’nun bir tablosunda tespit edilmiştir
mısır mavisi, dünyanın bilinen en eski sentetik pigmentidir. yaklaşık 5.000 yıl önce, m.ö. 3300 civarında mısır'da ortaya çıkmıştır. bilinen üretim merkezleri amarna ve memphis'tir; roma döneminde ise güney italya, napoli körfezi civarında da üretilmiştir.
antik mısırlılar için mavi çok önemli bir renkti. mavi, gökyüzü ve nil nehri ile ilişkilendiriliyordu ve bu nedenle evreni, yaratılışı ve bereketi temsil etmeye başladı. ancak antik çağlarda, sadece toprak renkleri (yeryüzü toprağından elde edilen renkler) pigment olarak kullanılıyordu .mavi renk mısırlı sanatçılar tarafından kolayca elde edilemiyordu. gerçekten de, mavi rengin tek doğal kaynağı, günümüzde afganistan’da çıkarılan nadir ve pahalı bir mineral olan lapis lazuliydi. ancak m.ö. yaklaşık 2600 yılında, mısır mavisi tarihi kayıtlara girer ve bu pigmentin kullanımı, mezopotamya ve roma imparatorluğu’na kadar antik dünyada yavaş yavaş yayılır; ancak karanlık çağlarda kullanımının ortadan kalktığı görülür. bu renk, daha sonra romalılar gibi diğer uygarlıklar tarafından benimsenmiş ve yayılmış, ancak yüzyıllar içinde kullanım dışı kalıp unutulmuştur. ne yazık ki, mısırlıların pigmenti yapma tarifine dair hiçbir kayıt günümüze ulaşmamıştır. fakat m.ö. 1. yüzyılda yaşamış romalı yazar vitruvius, pigmentin yapımında kum, bakır (azurit veya malakit gibi minerallerden) ve natron (sodyum karbonat da dahil doğal bir sodyum bileşikleri karışımı) kullanıldığını belirtmiştir. modern deneyler, mısır mavisi (kimyasal formülü: cacusi4o10) pigmentinin bu maddelerin, kalsiyum içeren bir madde olan kireç ile birlikte 800–900°c’de ısıtılmasıyla elde edilebildiğini göstermektedir.
antik mısır kazılarında, mısır mavisinin sanat ve dini bağlamlarda yaygın şekilde kullanıldığı; heykelleri, mezar resimlerini ve lahitleri süslediği ortaya çıkarılmıştır. üretimi, kalsiyum bileşikleri, bakır maddeleri ve silis kumu arasında hassas bir denge gerektiriyordu; bu da antik dönemde kimya alanındaki ustalığı göstermektedir.
