Bütün Ton Balığı Konservelerinin İçinde Aynı Tür Balık mı Var?
"ton balığı" dediğimizde aklımıza hemen o metal kutular içinde gelen, salatalarımıza kattığımız veya öğrenci evlerinde makarnaya karıştırılan pratik bir gıda gelir. ama işin aslı biraz daha karmaşık; ton balığı aslında birden fazla türden oluşur ve her biri hem tat hem de kullanım alanı açısından birbirinden farklıdır.
öncelikle, evet: ton balığı ingilizce'de tuna fish olarak geçer. türkçede ise bilimsel adıyla orkinos denir. yani "ton balığı" aslında bir tür değil, birkaç farklı orkinos türünün halk arasındaki genel adıdır.
tüketilen birkaç ton balığı türü var. bifteklerin ve suşide kullanılan ve konservelere giren ton balıkları tamamen farklı balıklar, bebeğim...
bazıları diğerlerinden daha bol. bazılarının tat profilleri diğerlerinden daha iyi. bazıları diğerlerinden daha büyük. daha da uzatabilirim ama resimler bin kelimeye bedel ve bu diyagram size birkaç paragraf yazsam verebileceğim kadar bağlam sunuyor.
skipjack tuna (yazılı orkinos): uzunlukları 50 – 100 cm, ağırlıkları 15 kg'yi bulabilir. en yaygın ton balığıdır. türkiye’de marketlerde satılan konserve ton balıklarının büyük çoğunluğu bu türdendir. et kalitesi orta seviyededir ama bol miktarda bulunduğu için fiyatı da uygundur.
albacore tuna (uzunkanat orkinos): boyu 140 cm ve ağırlığı 60 kiloya varabilir. daha büyük ve daha yağlı et yapısıyla, "beyaz etli ton balığı" olarak bilinir. akdeniz’de sıkça avlanır. yüksek kaliteli konserveler genellikle bu türden yapılır. et rengi açık ve lezzetlidir.
yellowfin tuna (sarıkanatlı orkinos): 240 cm uzunluğa ve 200 kilo ağırlığa ulaşabilir. nadiren konserve yapılır çünkü daha çok fileto veya steak olarak tüketilir. türkiye’de genellikle dondurulmuş bloklar halinde satılır.
bigeye tuna (kocagözlü orkinos): 200-230 cm uzuluk ve yine 200 kg ağırlığa ulaşabilir. derin sularda yaşar, iri gözleri bu yüzden. akdeniz’de bulunmaz. eti yağlı, lezzetli ve oldukça kıymetlidir. özellikle japon mutfağında çiğ olarak, batı mutfağında ise ızgaralarda tercih edilir.
bluefin tuna (mavi yüzgeçli orkinos): oltayla ton balığı avlanan natgeo ve discovery channel serilerine konu olan ton balıklarının aristokratı bu balık, 3 metre boya ve yarım ton ağırlığa ulaşabilir. esasında atlantik ve pasifik’te iki ana türü bulunur. eti son derece yağlı ve aromatiktir. özellikle japonya’da dev mezatlarda astronomik fiyatlara satılır. sashimi’nin rolls-royce’u diyebiliriz.
bonus bilgi
bazı konservelerde et rengi koyu, bazıları ise açık tonda olur. bunun sebebi kullanılan balığın türüdür. örneğin, albacore açık renkli, skipjack ise daha koyu renkli ete sahiptir. bu nedenle ürün etiketlerinde "light tuna" (açık ton balığı) veya "white tuna" (beyaz etli ton balığı) gibi ifadeler görebilirsiniz. gerçi bu farkı fiyatta da hissedersiniz.