Bursalıların Küçük Kıyamet Olarak Adlandırdıkları Felaket: 1855 Bursa Depremleri

1855 bursa depremi tarihi kayıtlarda tek değil, iki adet deprem olarak geçer.

ilk deprem 2 mart 1855 akşam saat 9 civarlarında meydana gelmiş. depremden önce şehrin üzerini bir anda kara bir bulutun kapladığı ve bardaktan boşalırcasına yağmur başladığı gibi bilgiler yerel halk tarafından kayda geçirilmiştir. merkez üssü olarak kemalpaşa ilçesi olarak tahmin edilmekle birlikte, büyüklük olarak tahmini 7.5 kayda geçilmiştir.

ikinci deprem 12 nisan 1855 gece saat 1 civarında meydana gelmiştir. 1 ay önceki depremin artçısı olarak tahmin edilen depremin büyüklüğü 7.0 merkez üssü ise çalı- osmangazi bölgesi olarak tahmin edilmekte.

iki depremle birlikte bursa'daki binaların ve köprülerin çoğu ya büyük hasar almış ya da enkaza dönmüş. ikinci depremle birlikte çarşı bölgesinde büyük bir yangınında meydana geldiği söylenmekte. ölü sayısı ise 1500 civarında olduğu tahmin edilmekte.

ilki 2 mart'ta, ikincisi ise 12 nisan'da gerçekleşen, bursalıların küçük kıyamet dediği 1855 depremleri ve ardından çıkan yangılar neticesinde evler, dükkanlar, hanlar, hamamlar ve camilerle birlikte osmanlı'nın ilk üç hükümdarının türbeleri de bütünüyle yıkılmış.

1) bu depreme kadar varlığını beş yüz küsür yıl boyunca sürdüren osmanlı imparatorluğu’nun kurucusu osman gazi’nin (öl. 1324) gömüldüğü* bursa st. elias manastırı’nın şapel kısmı, 1801'deki bursa yangınından iyi kötü bir şekilde** paçayı yırtmış ama 1855 bursa depreminde tamamen yıkılmış. şu anki türbe ise 1863 yılında sultan abdülaziz tarafından yaptırılmış.

2) aynı manastırda gömülü olan osman'ın oğlu orhan gazi'nin (öl.1362) türbesi de 1855 depreminden sağ çıkamamış ve devreye yine abdülaziz girip yeniden yaptırmış.

3) miloç obiliç'in 1389'da kosova'da, savaş meydanında hançerleyerek öldürdüğü murat hüdavendigar'ın iç organları, öldüğü yere,*** bedeni ise bursa'ya gömülüp üzerine oğlu yıldırım beyazıt türbe yaptırmış ki 1855, bunu da affetmemiş!

* tarih geekleri kızmasın notu: osman gazi öldüğü sıra henüz bursa alınmadığından, bursa'ya değil babası ertuğrul gazi'nin yanına söğüt'e gömülür ilkin. iki yıl sonra bursa alınınca ise mezarından çıkarılıp vasiyeti üzerine bursa kuşatması sırasındaki uzaktan kubbesinin parıldadığını gördüğü gümüşlü kümbet ya da aya eliya olarak adlandırılan st. elias'a defnedilir. fakat ilk gömüldüğü yer olan söğüt'te de bir mezar taşı mevcut ki bunun literatürdeki adı için (bkz: makam mezar)

** selçuklu sultanı alaaddin'in osman gazi’ye gönderdiği büyükçe bir davul ve de tesbih falan bu yangında kül olup gitmiş mesela.

*** miloş'un suikasti sonrası osmanlı sultanlarının güvenlik tedbirleri bagalgiri uygulamasıyla artırılmış artırılmasına ama hüdavendigar için artık çok geç olduğundan iç organlarının gömülü olduğu priştina'ya da bir türbe yapılmış ki esasında bu da dedesinin söğüt'teki mezarı gibi bir tür makam mezar niteliğinde.