Bir Sezonuyla Netflix'i Teşrif Eden Red Kit'in Amerikan Tarihine Yaptığı Göndermeler
ben çizgi filmlere bayılırım. red kit'i de çocukluğumdan beri severim. o yüzden netflix'te görür görmez izlemeye başladım. çocukken fark etmemiştim ama bu fransa yapımı çizgi roman uyarlaması çocuklar için tarih gibi bir konsepte sahipmiş meğer.
bir ülkenin ya da dönemin tarihi detaylarını öğrenmeye çalışırken başlarda kaybolursunuz. hiç bilmediğiniz bir yığın detayı bir yerlere oturtamazsınız. bunun için elinizde bir tane güvenilir ve basit kaynak olması gerekir. bu çizgi filmde de amerika kuruluş tarihi ile ilgili çok güzel detaylar var. bu döneme meraklı iseniz amerika birleşik devletleri tarihi 101 tadındaki bu çizgi film serisini izleyerek güzel bir adım atabilirsiniz. şimdi spoiler ibaresi koyduktan sonra netflix'in verdiği sıralama ile sizlere çizgi filmdeki tarihi detayları özetleyeceğim.
ilk bölümümüzde bir kumarhane işletmecisinin yaptığı dalavereleri izliyoruz. bu arkadaşımız yasada bir boşluk fark ediyor ve günümüzde de devam eden yerli kumarhanesi konseptinin temellerini atıyor. gerçek hayatta da yerliler çizgi filmde anlatılana benzer şekilde muafiyetlere sahipler. ayrıca olayların geçtiği yer nevada çölü yani daha sonra las vegas'ın kurulacağı yer. böylece kumar endüstrisinin başlangıcına da şahit oluyoruz.
ikinci bölümde hayatta kalan son iki bufalo red kit'e emanet ediliyor ve onları başka bir yere götürmesi isteniyor. bu canlıların soyları tükenme noktasına geldiği için işsiz kalan buffalo bill gibi insanlar da son av için red kit'in peşine düşüyorlar. bölüm boyunca bill hakkında çok iyi tespitler yapılmış. kendisini ilk defa gördüğümüzde bir sahnede yaptığı kahramanlıkları anlatıyor. bu megaloman katil gerçek hayatta da aynı şekilde şovlar düzenlemiş. ayrıca yol boyunca kendisinin ve kendisi gibilerin sebep olduğu kıyıma şahit olsalar da asla pişman olmadıklarını görüyoruz. böylece yaşadığı dönemde "kahraman" sanılan bu adamın, yaptıklarının üzerinden zaman geçince nasıl bir insan olduğu ortaya çıkmış. bölümün güzelliği ve üslubunun inceliği de tam olarak burada yatıyor.
üçüncü bölümde serinin en sevilen kötü adamları dalton'lar var. belki biliyorsunuzdur, gerçek hayatta da dalton çetesi var ancak isimleri farklı. o dönemde kurulan çetelerin temelinde genelde aile bağları yatıyor. yani üyelerin birkaçının akrabası olması çok sık görülen bir durum. ayrıca dönemin çetelerinin iç dinamiklerine de bakış atma şansımız oluyor.
dördüncü bölüm benim favorim olabilir. çünkü sinemanın mucidi olarak görülen lumiere kardeşler'in vahşi batıdaki maceralarına yer verilmiş. sinematografın geleneksel eğlenceye etkisi, kitleleri kendi etrafında toplaması gibi ciddi meseleler ile birlikte red kit'in aktörlük denemeleri gibi komik detaylar da var bölümde.
vahşi batı kısa yoldan zengin olmak isteyen pek çok insana ev sahipliği yaptı. bu da pek çok dolandırıcının ortaya çıkmasına neden oldu. beşinci bölümde ülkeye yayılan bu insanlardan birinin yaptıklarını izliyoruz. gerçek hayatta ise philip arnold ve george devol gibi fırsatçılar bu bölümdeki olaylara referans olarak verilebilir.
kuruluş zamanında amerika'nın en büyük rakibi ingiltere'ydi. bu bölümde ulysses s. grant ile kraliçe victoria kimin adamı suçluları daha hızlı bulur iddiasına giriyorlar. kraliçe göreve sherlock holmes'ü çağırırken başkan grant de tabi ki red kit'i çağırıyor. bölüm boyunca ingiliz tarafına sanki biraz fazla yüklenilmiş gibi dursa da sonuç olarak iki ülkenin arasındaki farklılıklar ve çekişme güzel şekilde özetlenmiş.
yedinci bölümde amerika'da yayılan komünizm akımını görüyoruz. bunu da tanıştığı herkese dostça yaklaşan fenotip olarak da vladimir iliç lenin'e feci şekilde benzeyen bir adam yapıyor. bu dönemde işçiler arasında sosyalizm ve komünizm düşüncesi var aslında. ancak zamanla sindiriliyor ve amerika bildiğiniz kapitalist haline dönüşüyor.
genelde amerikan tarihi içinde çinlilere çok az yer verilir. sekizinci bölümde ise vahşi batı'daki çinliler anlatılıyor. altına hücum zamanında birçok çinli batıya gelmiş. ancak kendilerinden alınan yüksek vergi ve maruz kaldıkları sistematik ırkçılık nedeniyle altın aramadan kısa sürede vazgeçmişler. onlar da bölüm boyunca gördüğümüz gibi tren yollarında çalışmış ayrıca çamaşırhane ya da diğer satış yapan yerleri işletmişler. kimilerine göre kendileri olmadan demiryollarının bu kadar hızlı bitirilmesine imkan yoktur ancak ulaşım deyince çinliler değil ileride bahsedeceğimiz kodamanlar akla gelir hep.
onuncu bölümde uçma meraklısı eksantrik bir adam ile tanışırız. o dönem bir yığın başarısız mucit var tabii ki. bu mucidimiz ise amerikalı wright kardeşler'e bir saygı duruşu olarak serideki yerini almış.
kızılderililer ile savaş aslında göçmenler amerika kıtasına ayak bastığında başlamış. ancak asıl uzun dönemli ve bütün batı hattına yayılan savaş 1811 ve 1924 yılları arasında yapılmış. bu savaşlar sırasında iki taraftan da pek çok kayıp verilmiş. kimi zaman ateşkes yapılsa da göçmenler kızılderililerin toprağına her adım attığında çatışma tekrar başlamış diyebiliriz. on birinci bölümde de bir ateşkes dönemi olmasına rağmen güç elde etmek için kızılderililer ile savaş çıkarmaya çalışan bir generalin yol açtığı olayları izliyoruz.
on ikinci bölümdeki referansı bulmam açıkçası biraz uzun sürdü. bölümün sonuna doğru "demek buymuş dertleri" diyebildim. şimdi ipuçlarına göz atalım. gazlı bir içecek var, amerika'nın sembollerinden biri, noel ve yılbaşı konseptini satış için kullanıyor, markanın yuvarlak hatlı bir yazısı var. tanıdık geldi değil mi? bu bölümde coca cola'nın kuruluşuna ve yayılmasına yönelik bir gönderme yapılıyor. üretilen ilk cola'nın yeşil olduğunu hatırlatmakta da fayda var sanırım.
on üçüncü bölümün adı for a fistful of daltons, bu da for a fistful of dollars filminden alıntı. bu bölümde dalton'ların başına bir ödül konur ve çıngıraklı yılan adıyla bilinen bir ödül avcısı onların peşine düşer. kendisi insanları sürekli oyuna getirmeye çalışır. bu özelliği ve tipi de iyi kötü çirkin filminde de rol alan lee van cleef'ten esinlenilmiş. ayrıca bu bölümde bir meksika açmazı da var. yapımcılar daha ne kadar ben western hayranıyım diyebilirler ki, değil mi?
on yedinci bölüm tam bir kara mizah örneği. bu bölümde cenazeciler birliği red kit'e karşı harekete geçiyor. çünkü red kit işlerini kimseye zarar vermeden çözüyor bu nedenle de cenazecilerin işleri azalıyor. bölümde şeriflerin seçim yoluyla belirlendiğini öğreniyoruz ve o dönem seçim çalışmaları nasıl yürütülüyordu görme şansımız oluyor.
on sekizinci bölümde red kit iki adet irlandalı hanım ile karşılaşır ve onlara gidecekleri yere kadar refakat etmeye karar verir. bu bölümde ayrıca altın arayıcılarının nasıl şartlarda yaşadıklarını ve ülkenin kuruluşu ve büyümesinde önemli yer alan irlandalılara bakış atma şansı elde ederiz.
on dokuzuncu bölüm ile ilgili şöyle bir problem var. netflix isimleri yanlış yazmış. bu bölümün adı aslında hayaletler ve gaydalar. bölüm boyunca red kit yine taraflar arasında mekik dokuyup bir savaş çıkmasını engellemeye çalışıyor. bu taraflardan biri iskoçlar diğeri de kızılderililer bölümün sonunda bu kardeşlerimiz aralarındaki husumeti gidermek için rugby oynuyor. bu da amerikan kültüründe önemli yer tutan futbolun gelişimini görmemizi sağlıyor.
yirmi birinci sırada aslında on dokuzuncu sırada yer alan komodor bölümü var. komodor amerikalı demiryolu sahibi ve o dönemin en güçlü adamlarından biri olan cornelius vanderbilt'in lakabı. bu arkadaşımız çizgi filmde de adı geçen rockefeller'ın de rakibi o zamanlar. kendisi hayattayken muazzam bir servet elde etmiş ve bu servetin getirdiği güç ile yozlaşmış bir insan. enflasyona vurulduğunda yaptığı servet 2016'da 215 milyar dolar yapıyormuş. varın gerisini siz düşünün.
yirmi ikinci bölümde red kit alaska'ya yolculuk ediyor. çünkü çarlık rusya'sı alaska'yı amerika'ya satıyor. bu bölümde ilginç olan nokta ise bahsedilen 7.2 m dolardan anlaşmayı imzalamaya giden william seward ismine kadar her detayın gerçek olması. bu nedenle siyasi olarak pek bir şey ifade etmese de bu bölüm sayesinde insanlar amerika'nın zamanında alaska'yı ruslardan satın aldığını öğrenmiş oluyor.
meksika, tarihi boyunca pek çok iç savaşa şahit olmuş. yirmi üçüncü bölümde ise 1857-1861 yılları arasında yapılan iç savaşın gösterildiğini tahmin ediyorum. ancak bölümde herhangi bir tarihi figür yer almadığı için yaşanan olayları gerçek tarih ile bağdaştırmak zor. ancak her iç savaşta meksikalıların en çok kendilerine zarar verdiği söylenmiş. bu da tarihi bakış olarak çok şık olmuş.
netflix'te yer alan son bölümde vahşi batının ünlü simalarından calamity jane'i görüyoruz. jane'e ortağı tarafından iftira atılmış bu nedenle kaçak durumunda. adını temize çıkarmak için de red kit'ten yardım istiyor. çizgi filmdeki profil gerçek calamity jane'e uysa da aslında onun hakkında bildiklerimiz sınırlı. erkek kıyafetleri giydiği ve iyi bir atıcı olduğu doğru ancak hakkındaki en detaylı kaynak kendi ağzından yazıldığı için bazı yetenekleri ve başarıları abartılmış bir kişilik kendisi.
gördüğünüz gibi bu serideki şu yirmi altı bölümü izleyerek vahşi batı'da kim kimdir, o dönemin dinamikleri nedir çözebilirsiniz
bunun üzerine kronolojik olayları sıralayan bir kitap okursanız ilber hoca olamazsınız belki ama dönem hakkında genel bir fikriniz olur. tabi dönem çok uzun çok fazla insan var ve net bir kayıtlama sistemi yok. o yüzden işiniz biraz zor. ancak dediğim gibi sırf burada adı geçen olayları ve kişileri bile araştırsanız ben bu dönemi biliyorum diyebilirsiniz.
şimdi gördüğünüz gibi red kit kör göze parmak olmadan ince ince dönemi tanıtmış ve tarihi derinliği yeterince sağlamış bir yapıt. eminim çizgi romanlarda daha da fazla detay vardır. her ne kadar kurgu olsa da gerçeklere yaptığı bu dokunuşlar sayesinde tarih meraklısı bir insan olarak gözümde değeri iyice arttı diyorum siz nerede bu windweaver diye aranırken ortadan kaybolup atımı gün batımına doğru sürüyorum.
Her Red Kit bölümünün finali
1867'de Rusya'nın ABD'ye 7.2 Milyon Dolara Sattığı Alaska Hakkında Şaşırtıcı Bilgiler
Kızılderililerin ABD'de Dünden Bugüne Nasıl Bir Hayat Yaşamak Zorunda Kaldıklarının Akıcı Özeti
İcat Edildiği Günden Bugüne Bilinmeyenleriyle Coca-Cola'nın Hikayesi
Yüzlerce Örnek Arasından Kült Olmayı Başaran En İyi Western Filmleri
Harikulade Çizgi Roman Kahramanı Red Kit'in Esas Kimliğine Dair Güzel Bir Sorgulama
