Zenci Kelimesi İngilizcedeki Nigger Gibi Bir Hakaret İçeriyor mu?
Zencinin Türkçedeki anlamı nedir?
zenc: arapça kökenli ve "kara" demek.
siyah: farsça kökenli ve "kara" demek.
yani zencisiyahi, bunlar eş anlamlı iki kelime.
Peki İngilizcedeki negro/nigger kelimelerinin anlamı nedir?
negro: ispanyolcadan ingilizceye kadar gelmiş "siyah" anlamına gelen ve zenciler için kullanılmaya başlanmış kelime.
nigger: cahil demek. 18. yy köle ticareti zamanında nigger ve negroyu birbirine eş anlamlı kullanan kötü adamlar bunu bir hakarete dönüştürdüler.
zenci bir hakaret değil. kara ırklı olan demek. bir saptama.
Negro'nun kötüye kullanılmasını biraz daha açalım
amerikan filmlerini türkçeye çevirirken, "nigger" ya da "negro" kelimesinin türkçe karşılığını "zenci" olarak ilan eden çevirmenler etimolog, filolog, dilbilimci (ya da her ne ise) değildir, bunu başka çevirecek kelime bulamadıkları için böyle yapmışlardır. türkçede zenci kelimesi halk arasında ve/veya elitler arasında hiçbir aşağılayıcı anlam taşımamaktadır. zenci kelimesi ile amerika'daki nigger/negro kelimesi arasında hiçbir etimolojik, sosyo-kültürel vb. bağ yoktur.
üstelik amerika'daki bu aşağılayıcı anlam aslında kelimenin etimolojik kökeninden kaynaklanmamaktadır (negro neticesinde kara, siyah, yani black demektir latincede... örnek: montenegro=karadağ). tarihsel bir sosyal olgu olarak siyahların amerikada sistematik olarak ezilmesi neticesinde, negro terimi ezme, aşağılama, aşağılık anlamları ve hissi taşımaya başlamış ve 1960'lar sonrasında artık zenciler ezilen ırk olmadıklarını eşit olduklarını federal hükümete kabul ettirdikten sonra negro-nigger kelimesi artık kullanılmamaya başlanmıştır (ki çok da isabetli olmuştur), en azından eğitimli ve ırkçı olmayan beyazlar arasında. etimolojik kökenine bakıp da zenci kelimesi aşağılamadır demek çok saçmadır (zencinin zincirden geldiği de ne kadar ciddi bir etimolojik varsayımdır bilinmez). aynı mantıkla, amerikalılar da etimolojik kökenine bakıp, "nigger aşağılama değildir, o zaman nigger kelimesini tekrar kullanalım" diyebilirler?
türkiye'de zencilere karşı böyle bir toplumsal ve devlet geleneğine yerleşmiş sistematik ezme aşağılama olmadığından bizde böyle bir kelime yok. biz neden amerikancadaki nigger/negro kelimesinin eş anlamlısını dilimizde ararız? çok istiyorsanız nigger kelimesini sökün türkçeye, filmlerde de artık zenci denmesin "nigger" yerine.
evet bence bu kampanya yanlış ve ahmakça. doğrusu şöyle olmalı:
nigger/negro için türkçe karşılık bulunsun. akademik ve eğlence sektörlerinin çeviri kabızlığı ve kavram fukaralığı yüzünden "zenci" kelimesine olmadık anlamlar yüklemeyelim. mesela nigır, ya da negro diyelim, filmleri böyle çevirelim. akademik makalelerde, kitaplarda, romanlarda nigger kelimesini artık zenci diye çevirmeyelim ki duyarlı kardeşler yanılmasınlar.
amerika'nın veya dünyanın başka bir ülkesinin karanlık geçmişini kendi dilimize niye geçirelim ki? görüyoruz ki bu hata yüzünden bazı "political correctness" duyarlısı arkadaşlar daha şimdiden zenci kelimesini etimolojik ve sosyal olarak aşağılayıcı ilan ettiler. demek ki sonraki nesiller, biz zenci kelimesini tabulaştırdığımız için, "türkiye'de de siyahlara karşı ırkçılık dile yerleşmiştir (bkz: zenci), allahtan bu ekşi sözlük liderliğinde utanç kelimesi dilimizden kalkmıştır, artık afrikalı türkler türkiye'de ezilmemektedirler" diyecekler.
Final analizi
teknik olarak deri rengi üzerinden sıfat koymak ırkçılık olarak değerlendirilebilir. fakat beyaz, esmer, siyah gibi söylemler şartlarına göre ırkçılığa matuf olabileceği kadar ırkçılık da içermeyebilir. bence salt zenci yahut siyah kelimesi üzerinden değerlendirmek yerine bu sözcüklerin nasıl kullanıldığına bakar değerlendirmek daha doğru olur.
örneğin siyah tenli birine adıyla ya da "beyefendi/hanımefendi" diye hitap etmek yerine aşağılar gibi "zenci! siyah!" demek ırkçılıktır.
fakat bir olay meydana gelmiştir ve tanık tarafından olay örgüsü anlatılırken şöyle sözler sarf edilirse "siyahî bir adam elindeki bıçakla beyaz saldırgan adama karşı kendini savunurken beyazı öldürdüğünü gördüm" derken ifade edildiğinde esasen bir problem göremiyorum. sonuçta tanıklık objeye dayalı olduğundan değer yargısı yapmadan konuşmaktan ibaret.
ama özneye hitap ederken nasıl ki "beyaz! baksana buraya!" ya da "esmer! gelsene!" demek nasıl ki ırkçılık oluşturacaksa zenci kelimesini böyle kullandığınızda da ırkçılık oluşturur.
sonuç
bir insanın derisinden ya da geldiği yerden dolayı ayrım yapıp siyah, zenci, afrikalı demek ırkçılığa gönderme ve zenci kelimesi etimolojik olarak bakıldığında paradoksal olarak ırkçılık zihniyetinden doğmuşsa da günümüz itibarıyla şartları dahilinde kullanıldığında ırkçılığa matuf olmaktan çıkar.