Yaşadığımız COVID-19 Pandemisinin Şimdiden Buzullara Kazınmış Olması
yaşadığımız covid-19 pandemisinin şimdiden buzullara kazınmış olması, ufkunuzu iki katına çıkarabilir.
evet, yanlış okumadınız. scientific american'da yayınlanan bu makaleye göre 1000 sene sonra buzullar incelendiği zaman "2020 yılında bir şeyler olmuş" denebilecek. nasıl mı? tabii ki hava kirliliğinden.
1987 yılında, doğu antartika'nın vostok istasyonu'ndan yayınlanan bu kült makaleden sonra buz çekirdeklerinden dünya'nın yüzbinlerce ve hatta milyonlarca yıllık atmosfer kayıtlarının okunulabileceği anlaşılmıştı.
peki nasıl okunabiliyor?
aslında çok basit: havadaki toz, kaya, toprak partikülleri rüzgar sirkülasyonuyla atmosfere karışırlar. bu karışım, günlük ve hatta saatlik olan bir doğa olayıdır. bu partiküller buzullara ulaştığı zaman nemlenerek yeryüzüne düşerler. yani yağmur olayı vuku bulur. ama buz dağlarının bulunduğu yerleri göz önüne alırsak; bu doğa olayı oralarda kar olarak meydana gelir. meydana gelen kar, buz dağını örter ve bu tabakalar gün gün, hafta hafta, ay ay, yıl yıl, on yıl on yıl birikerek milyonlarca sayfalık bir tarih kitabı oluşturur.
işte bu dağlardan ya da buzullardan derinlemesine alınan metrelerce uzunluğundaki silindirik buz çekirdekleri bize günümüzden geçmişe doğru giderek, atmosferin o zamanki halini görme imkanı veren bir zaman makinasına dönüşüverirler.
bu zaman makinalarının verdiği en çarpıcı sonuç şüphesiz ki 450.000 yıllık vostok buz çekirdeğinden çıkartılan bu ünlü grafik olmuştur:
grafiğe bakılınca her pik yapılan dönemin sıcaklığını, karbondioksit miktarını ve metan gazı miktarını görebiliyorsunuz. bu piklerden yola çıkılarak da mevsim değişimleri ya da büyük buzul çağları gibi sonuçlar araştırılabiliyor. sadece 450.000 yıl öncesine değil, 800.000 yıl öncesine gidince de bu sonuç aynı bu şekilde ortaya çıkıyor ve grafiğin karakteristiği değişmiyor:
konumuza gelecek olursak; nasıl oluyor da dünya hafızasına bu virüs kazındı ve 1000 yıl sonra etkileri gözlemlenebilecek?
buradaki makaleye ait bu grafikte alp dağlarından çıkartılan 2000 yıllık buz çekirdeğine ait elementel analiz sonuçlarını görebilirsiniz:
evet, katman katman incelenince 1349-1353 yılları arasındaki dramatik kurşun düşüş oranını görebilirsiniz. peki ne oldu da, kurşun miktarı bir anda çakılıverdi?
kurşun, roma imparatorluğu'ndan itibaren sıkça madenlerden çıkartılan ve ergitilen bir metaldir. 1347-1353 yılları arasında kara veba avrupa nüfusunun yüzde 30'unu, dünya nüfusunun da yüzde 10'unu yok ettiği biliniyor. işte bu salgın yüzünden tüm ekonomik faaliyetler durmuştu, madencilik ve kurşun üretimi de dahil.
bugün, maalesef, kurşun emisyonundan çok daha büyük problemlerimiz var; "karbondioksit emisyonu", "nitrojen dioksit emisyonu", "okyanus asidifikasyonu".
özellikle italya'da, fransa ve almanya'da, hindistan'da, wuhan'da, amerika birleşik devletleri'nde ağır sanayilerin shut down yapmasıyla ve araçların trafikten çekilmesiyle birlikte hava kirliliği oranının 2019 yılına nazaran 2020 yılında yüzde 5,5-6 oranında azalacağı tahmin ediliyor.
işte tüm bu hava kirliliği değişimi şu anda buz çekirdeklerine kaydediliyor ve 3000'li yıllarda rahatça okunabilecek şekilde dünya'nın hafızasına kazınıyor. ekonomik aç gözlülüğün sonucu olarak ortaya çıkan ve devletlerin görmezden geldiği küresel iklim krizi için belki de gelecekteki bilim insanlarının "atalarımız 2020 yılında deneysel olarak uyarılmış ama umursamamışlar" yorumunu yapmalarına sebep olabiliriz.