Yarasa ve Yunusların Yön Tayini Yapmak İçin Kullandığı Müthiş Teknik: Ekolokasyon
ekolokasyon (sesle yön tayini); yarasalar, yunuslar ve diğer hayvanlar tarafından yansıyan sesi kullanarak nesnelerin yerini belirlemek için kullanılan bir tekniktir. bu, hayvanların zifiri karanlıkta hareket etmelerini sağlar. böylece gezinebilir, avlanabilir, arkadaşlarını ve düşmanlarını belirleyebilir ve engellerden kaçınabilirler.
yarasalar, balinalar, yunuslar, gece kuşları gibi birkaç kuş ve bazı kırlangıçlar, bazı sivri fareler ve madagaskar'dan gelen benzer türlerin hepsinin sesle yön tayini yaptığı bilinmektedir. bir başka olası aday da kirpidir. bazı kör insanlar da ekolokasyon yeteneğini geliştirmiş durumdadır.
peki ekolokasyon hayvanlarda neden gelişti?
bu teknik, yunuslar ve dişli balinaların çamurlu sularda veya karanlık okyanus derinliklerinde görmelerini sağlar ve hatta kalamar ve diğer derin dalış türlerini kovalayabilmeleri için evrimleşmiş bile olabilirler.
ekolokasyon, yarasaların karanlık mağaralarda olduğu gibi geceleri de uçmasına izin verir. bu muhtemelen kuşların bulamadığı gece uçan böcekleri bulabilmeleri için geliştirdikleri bir beceridir.
yunuslar ekolokasyonu nasıl kullanıyor?
yunuslar ve balinalar, bağırmaya ve yankıları dinlemeye benzer şekilde, su altındaki nesnelerden yüksek tiz tıklama seslerini sektirerek ekolokasyon kullanırlar. sesler, üfleme deliğinin yakınındaki burun pasajlarından hava sıkılarak yapılır. bu ses dalgaları daha sonra kavun adı verilen büyük bir yağ bloğunun onları bir ışına odakladığı alnına geçer.
ekolokasyon çağrısı bir şeye çarparsa, yansıyan ses hayvanın alt çenesinden alınır ve kulaklarına iletilir. ekolokasyon sesleri o kadar yüksek ki yunusların ve balinaların kulakları onları korumak için korumalıdır. yunuslar ve balinalar; bir nesnenin mesafesini, yönünü, hızını, yoğunluğunu ve boyutu hesaplamak için bu yöntemi kullanır.
yunuslar, ekolokasyon kullanarak, bir futbol sahası uzunluğundaki veya golf topu büyüklüğündeki bir nesneyi, görebildiklerinden çok daha uzakta algılayabilirler. bir yunus, ses ışınını balığın farklı bölgelerine yöneltmek için kafasını hareket ettirerek türler arasında ayrım yapabilir.
yarasalar ekolokasyonu nasıl kullanıyor?
yarasalar gırtlaklarında yankı yapan sesler çıkarır ve bunları ağızlarından yayar. neyse ki, çoğu insanların duyamayacağı kadar tizdir. bazı yarasalar 30 metre uzaklıktaki bir jet motoru kadar yüksek sesle 140 desibele kadar çığlık atabilir.
yarasalar, 5 metreye kadar uzaktaki bir böceği algılayabilir, büyüklüğünü ve sertliğini hesaplayabilir ve ayrıca insan saçı kadar ince tellerden kaçınabilir. bir yarasa öldürmek için yaklaşırken, avını tam olarak belirlemek için çağrılarını hızlandırır.
kendi seslerinden sağır olmamak için, bir yarasa seslenmeden hemen önce orta kulağını kapatır ve yankıları dinlemek için bir saniye sonra işitme duyusunu geri yükler.
diğer hayvanlar ekolokasyonu nasıl kullanıyor?
"yağ kuşu" genelde geceleri aktiftir ve bazı böcek yiyen tırtıllar karanlık mağaralarda tünerler. bu yüzden onların ekolokasyon yeteneğini geliştirmiş olması mantıklıdır. her ikisi de karanlıkta gezinmek için keskin, sesli tıklamalar kullanır.
bazı "gece fareleri", karanlık çevrelerini keşfetmek için ultrasonik gıcırtılar kullanır ve madagaskar'ın kır faresi benzeri "tenrek"leri, muhtemelen yiyecek bulmak için geceleri dil tıklamalarını kullanarak yankılanır. (tenrekgiller)
kirpiler de ultrasonik ıslık kullanırlar. mükemmel bir işitmeleri vardır ve tenrekler ve sivri farelere benzer habitatlarda yaşarlar. ancak henüz sesle yön tayinini kesin olarak kullandıkları doğrulanamamıştır.
bir başka ilgi çekici olasılık da insanlardır; birçok kör insan sadece çevredeki nesnelerden yansıyan yankıları dinleyerek yollarını bulabilir ve bazı uzman insan ekolokatörleri doğada bulunanlara benzer kısa - uzun- yüksek tıklamalar yapar.