Yaklaşık 6 Milyon Yıl Önce Akdeniz'in Neredeyse Tamamının Kuruması
6 milyon yıl önce akdeniz neredeyse tamamen kurumuştu. messinian salinity crisis ismiyle anılan bu jeolojik olayın asıl hayret verici kısmı ise akdeniz havzasının yeniden dolmasının, jeolojik takvimde göz açıp kapamaya denk gelen bir sürede gerçekleşmiş olmasıdır.
6 milyon yıl önce afrika ve avrasya tektonik plakalarında gerçekleşen kaymalar neticesinde cebelitarık boğazı kapandı. atlantik akımı kesilen, sadece nehirlerin beslemekte yetersiz kaldığı akdeniz, bulunduğu boylam ve iklim şartları nedeniyle gerçekleşen yüksek buharlaşma karşısında bir kaç bin yılda; tahmini hesaplamalara göre hacminin %75 ini kaybederek kısmen kurudu. bu durum: bugün akdeniz'in bulunduğu sahada uçsuz bucaksız çöllerin, kavurucu sıcaklıkların ve muhtemelen akdeniz’den geriye kalan bir kaç gölün oluşması ile sonuçlandı.
kurumanın gerçekleştiği dönemi takiben 5.7 milyon yıl önce, atlantik sularının cebelitarık’ı aşarak yeniden akdeniz havzasına dolmasının ise rekor sayılabilecek bir sürede gerçekleştiği yönünde bulgular mevcut. gerçekleştirilen bilgisayar simülasyonlarında atlantik sularının saniyede 20 metreden daha hızlı bir şekilde ilerlediğini ve su seviyesini günde 10 metreye varan ölçülerde yükselttiğini gösteriyor. cebelitarık’tan akdeniz havzasına her gun yaklaşık 17000 kübik km’lik bir akıştan bahsediyoruz, bu da 70000 niagara şelalesine eş bir değer. cebelitarık’ta oluşan bu akımın, deniz seviyesinde 10 metreye varan düşüş gibi küresel çapta etkileri olmuştur.
bu hızın ölçeğini doğru anlatabilmek adına harita üzerinde gerçeklemek gerekirse: simülasyon verilerine göre, akışın başladığı ilk 2 günü takiben 250000 km karelik bir alanın su altında kaldığı öngörülüyor. bu da cebelitarık’tan korsikaya ulaşan bir alana tekabül etmekte. 14 günün sonunda ise sular tyrrhenian havzasına ulaşarak italya’nın batı sahilini oluşturmaya başlamıştı bile. tahminen 250 gün içerisinde akdeniz, eskiden oluşturduğu alanın %99 unda yeniden mevcut durumdaydı.
akdeniz, coğrafik özellikleri itibariyle buharlaşmaya müsait bir iç deniz olduğu için ilerki süreçlerde atlantik bağlantısının kesildiği durumlar oluşursa yeniden süratle kuruyabilir. bir daha yaz tatilinizde akdeniz’de yüzerken nasıl bir mucizenin içinde bulunduğunuzu hatırlayıp, bu olaylı su kütlesinin keyfini çıkarın efendim.