Nedir?

mezopotomya'nın takma adıdır. insanlığın ilk çağlarında o bölgedeki fırat ve dicle nehirleri sayesinde verimli hale gelen topraklarda "büyük olasılıkla" insanlar tarıma başlamıştır ve yerleşik hayata geçmişlerdir. bugünkü devlet yapısına bizi getirecek olan toplumsal artı fikri ve bu günkü medeniyetin yapıtaşlarından olan yazı da bu topraklarda ortaya çıkmıştır. hilal şeklinde olmasının sebebi ise o bölgedeki kentlerin o dönemde bereketli toprakların konumlarına uygun olarak bir hilal şeklinde dizilmiş olmasındandır.

Tam olarak hangi bölge bu?

türkiye, ırak, iran, suriye, lübnan, ürdün, filistin, israil'i kapsayan güneybatı asya coğrafyasına verilen isimdir. tarım ilk olarak burada başlamıştır. jared diamond'un güzel bir cümlesi var bununla ilgili: "ve tüm hikaye bundan 13.000 yıl önce orta doğu'da yaşayan bir insanın bir buğday tanesini toprağa ekmesiyle başladı."

bereketli hilal ingilizcesi ile fertile crescent orta doğu'da batı ve orta doğu uygarlıklarının doğduğu bölge. bu bölgeye bereketli hilal adını ilk veren kişi amerikalı arkeolog ve müsteşrik james henry breasted’dir. eski yunanlar bu bölgeye "nehirlerin arasında" anlamına gelen mezopotamya adını verdiler (fırat ve dicle nehirleri arası). bu bölgenin haritasını resmettiğinizde, mısır’dan başlayarak yukarı doğru sırasıyla filistin, israil, lübnan, suriye ve üst kısımda hatay’dan sağa doğru viraj aldığınızda da sırası ile kilis, gaziantep, şanlıurfa, mardin ve aşağı doğru indiğinizde ırak ve iran'ı kapsamaktadır. tam bir bumerang veya hilal şeklinde olan bu bölge muazzam büyüklükte bir alanı kapsar. asırlar boyu babil, asur ve fenike gibi daha nice toplumlara ev sahipliği yapan bu bölge medeniyetin bugünkü haline gelmesinde öncü rol oynamaktadır.

Tarım ve hayvancılıktaki önemi

bereketli hilal sözünü ilk kez abd'li arkeolog ve tarihçi james henry breasted kullanmıştır.

tarımın ve hayvancılığın ilk kez bereketli hilal denilen alanda başladığı sanılıyor. burada tarım, sekiz bitkinin (çift sıralı buğday, tek sıralı buğday, arpa, mercimek, bezelye, nohut, acı burçak ve keten bitkisi) evcilleştirilmesiyle başladı. aynı bölgede koyun, keçi, inek, domuz ve at ehlileştirildi.

Siyasi önemi

akdeniz ikliminden ötürü önemli birkaç avantaja sahip olan bu bölge, avcı toplayıcılıktan yerleşik hayata geçişin ilk görüldüğü yerdir. bu geçiş sonrasında siyasi örgütlenmeler ortaya çıkmış, ilk kentler kurulmuş, uzmanlıklar oluşmuş, ardından da yayılma başlamıştır.

Jared Diamond'ın Tüfek, Mikrop ve Çelik kitabından bir alıntıyla bitirelim

"insanlık tarihinin temel olgularından biri, güneybatı asya'nın bereketli hilal denen kısmının tarihte ilk önemli bölge olmasıdır. kentlerin, yazının, imparatorlukların, (iyi ya da kötü) uygarlık dediğimiz şeyin ve uzun bir zincir oluşturan bütün gelişmelerin başlangıç noktası burası olmuş gibi görünüyor. gelişmelerin kökeninde yatan şeyse, çiftçilik yapmayan uzmanları tarım ürünü ve çiftlik hayvanı biçimindeki yiyecek üretimi sayesinde doyurabilme olanağı, depolanmış yiyecek fazlası ve kalabalık nüfustur."

İnsanlık Tarihiyle İlgili Bildiklerimizi Derinden Sarsan Bir Yapı: Göbeklitepe