Türk Musikisinin En Önemli Makamlarından Biri: Ferahfeza
ruhuna kulak verip özünü duymak, kendinde kaybolarak kendini bulmak isteyenlerin makamıdır ferahfeza. ruhsal dinginlik yahut bir tür arayış seremonisinin değişmez musikisidir ferahfezâ. işbu sebeple mevlevî ayinlerinde genellikle bu makam üzre sema edilir. çileye çekilen tefekkür ehlinin daim kulağındadır bu ezgiler.
ferahfezâ, içerisinde birkaç farklı geçiş barındıran sihirli bir terkiptir. onda ne hüzzam'ın sitemkâr hüznünü ne de kürdili hicazkârın coşkulu ritmini duyumsarsınız. ince bir ip üzerinde yürümek gibidir ferahfezâ. bir an düşecekken aniden göğe yükselmeye başlar, akabinde derin bir boşlukta salınırken bulursunuz kendinizi; sonra çiçekler açar ve yıldırımlar çakar...
nasıl ki kevin macleod, meditasyon ezgilerinin temelinde kilise ayinlerinden istifade etmişse; dede efendi de mevlevî ayinlerinde benzer ezgilerle yoğrulan ferahfezâ peşrevini kullanmıştır. bu sebeple tasavvufî arınma ayinleri, modern meditasyon yöntemlerinin atasıdır.
malumunuz günümüzde bir meditasyon furyasıdır aldı başını gidiyor. mantra mı dersiniz, mindfulness mi ararsınız, vipassana yaparsınız? evreni yeniden keşfedercesine türlü yöntemlerle ve seansı bilmem kaç dolara insanlara huzuru buldurmaya çalışanlarla doldu ortalık. bu seanslara giden insanların aslında birçoğu, huzurdan önce kendisini arıyor. gerçek manada bu arzunun peşinden koşanlara saygı duymakla birlikte bazılarının ne aradığını, neyin peşinden koştuğunu bildiğinden bile şüpheliyim. bitse de insta'ya atsam şu fotoğrafları gayesiyle orada olanların sayısı hiç az değil. ayırt edici özellikleri için (bkz: instagram yogacıları)
oysa bundan beş asır öncesinde musikînin kadim sırrına eren bilgeler, bu tılsımlı ezgilerle çok daha derin ruhsal sıkıntıları iyi ediyorlardı bimârhanelerde. gönül okşayıcı buselik makamıyla kalbin hüznü (ebu-selik), her yeni başlangıçta neva makamıyla kötü ruhların kovulup bedenin yeniden doğması, isfahan makamıyla çakraların açılıp zihnin tazelenmesi gibi farkı metodolojilerin kullanıldığı musikîyle tedavi yöntemleri mevcuttu. öyle ki bu makamların gezegenleri, burçları, dişil ve eril tesirleri, tatbik günleri ve saat aralıkları gibi çok daha teferruatlı yönleri de var. bu konuda ayrıntılı bilgi edinmek istiyorum diyenler için şu şahane makaleyi de kaynak olarak bırakayım.
hasılı kelam; makamların özü ayrı ayrı lezzet, türlü türlü şifa. ferahfezâ; katmerli lezzetiyle ruhun derdine deva. kara bulutlar çökünce zihnin eteklerine, tanburi cemil bey buradadır:
dağıtır tüm gölgeleri muallim ismail hakkı bey:
pirüpak olursunuz dede efendi'nin elinde:
an gelir gönlüne düşürse eza, ölümden gayrısının dermanı ferahfezâ.