in the year of the pig (1968)

birçok amerikan belgeseli, vietnam savaşı’nı özellikle amerika için ne ifade ettiğini inceledi. vietnam halkının perspektifi bazen ele alınırken, vietnam dışında, savaş aynı zamanda amerika’nın yaşam tarzını, özellikle politik ve sosyal olarak, etkiledi. bu, abd’nin tartışmalı bir şekilde girdiği bir çatışmaydı ve savaşı televizyon haberleri aracılığıyla, önceki savaşlardan daha fazla görsel olarak evlerde yaşayan insanlara ayrıntılı bir şekilde gösterildi.

vietnam savaşı’ndan ne kadar görüntü olduğu ve amerika’yı ne kadar etkilediği göz önüne alındığında, hala savaş devam ederken ortaya çıkan en eski amerikan vietnam savaşı belgesellerinden biri olan “ın the year of the pig” ile dikkat çekti. bu, tüm hikayeyi anlatamasa da, o dönemin nasıl hissettirdiğini aktarmak için hazırlanmış önemli tarihsel bir belge haline getiriyor. belgesel linki

taxi to the dark side (2007)

taxi to the dark side, ünlü belgesel yönetmeni alex gibney tarafından yapılmış karanlık ve yürek burkan bir belgeseldir. bu belgesel, savaş odaklı ve diğer türlerdeki birçok belgesel gibi, kişisel bir hikaye ile başlar ve olaylar geliştikçe daha geniş bir perspektife yayılır. bu örnekte, aralık 2002’de masum bir taksici, günlerce işkence gördükten sonra öldürülmüştür. bu olay, abd ordusu’nun işkence kullanımını araştırmak için bir başlangıç noktası olarak kullanılmıştır.

ın the year of the pig gibi, taxi to the dark side da hala devam eden bir savaşı konu alan ve yapılan belgeseller arasında dikkate değerdir. abd’nin afganistan savaşı 2001’de başlamış ve resmi olarak 2021’de sona erdiği göz önüne alındığında. bu belgesel, hala devam eden bir savaşın içinde yapılmış ve yayınlanmış olmasıyla da önemlidir. imdb

city of ghosts (2017)

bu belgesel, rakka sessizce katlediliyor adını taşıyan bir gazeteci grubuna odaklanır. bu grup, vatanları 2014 yılında işid tarafından ele geçirildikten sonra, gizli yaşamın, kaçmanın ve sürgünde yaşamanın gerçeklerine karşı koymaya çalışırken çeşitli korkunç olayları belgelemeye değinir.

bu çerçeve içinde, city of ghosts, 2011’de başlayan ve 2024’ün başlarında hala devam eden karmaşık ve yıkıcı suriye iç savaşı’nı araştırır. belgesel, yakın tarihli bu çatışma hakkında şimdiye kadar yapılmış en iyi belgesellerden biridir ve aynı zamanda son derece özverili ve korkusuz bir grup gazetecinin bir kanıtı olarak da son derece etkilidir. bu gazeteciler, baskıcı güçlere karşı kolektif olarak duruş sergileyerek sürekli olarak hayatlarını tehlikeye atarlar. imdb

dear america: letters home from vietnam (1987)

belgeseller, genellikle arşiv görüntüleri veya röportajlar dışında ünlü oyuncuların yer almadığı ile bilinir. ancak dear america: letters home from vietnam, muhtemelen yapılmış en etkileyici belgesellerden biri olarak kabul edilebilecek en etkileyici oyuncu kadrosuna sahiptir. bunun nedeni, büyük ölçüde amerikan askerlerinin vietnam’dayken yazdığı mektuplardan oluşması ve bu mektupların sayısız ünlü oyuncu tarafından okunurken görüntülerle birleştirilmesidir. bu ünlü oyuncular arasında willem dafoe, robert de niro, robert downey jr., martin sheen, michael j. fox ve harvey keitel gibi isimler bulunmaktadır.

bu yaklaşım, dear america: letters home from vietnam’ı belgesel standartlarına göre oldukça sinematik kılar ve bu nedenle vietnam savaşı hakkında yapılmış tüm zamanların en iyi filmlerinden biri olarak kabul edilebilir. gerçek mektupları arşiv görüntüleriyle başarılı bir şekilde birleştirerek belgesel, çatışmayı bizzat yaşamış insanlar hakkında birçok hikayeyi birleştirir. imdb

the last days (1998)

bu belgesel, holokost’tan etkilenen çeşitli insanların deneyimlerine odaklanır ve özellikle auschwitz toplama kampına gönderilenleri incelemektedir. tarihsel bir genel bakış sunsa da, asıl belirgin yanı, hepsinin macar yahudisi olduğu röportaj yapılan beş kişinin hayatta kalma hikayesini anlatmasıdır. imdb

little dieter needs to fly (1997)

werner herzog, muhtemelen en büyük yaşayan belgesel yönetmeni olarak adlandırılabilir. savaşla ilgili en iyi belgeseli tartışmasız little dieter needs to fly ve 2006’da christian bale’in başrolünde olduğu rescue dawn ile yeniden anlatılan bir hikayedir.

little dieter needs to fly, vietnam savaşı sırasında uçağı düşürülen bir aviator olan dieter dengler hakkındadır. dengler, aylarca esir alınmış, hapsedilmiş ve işkence görmüştür. cesur bir kaçışla özgürlüğüne kavuşmadan önce bu zorlu süreçten geçmiştir. bu etkileyici gerçek hikaye, belgeselde dengler’in kendisi anlatma fırsatı bulmasına olanak tanır. bu da herzog’a hikayeyi yaklaşık on yıl sonra bir uzun metrajlı film formatında yeniden gözden geçirmenin temelini atmıştır. imdb

the invisible front (2014)

ikinci dünya savaşı sırasında başlayan ve 1991'de sovyetler birliği'nin çöküşüne kadar devam eden sovyet işgaline karşı litvanya direnişini anlatan sürükleyici bir belgesel. filmin hikayesi, grubun liderlerinden juozas luksa ve yoldaşlarının deneyimleri üzerinden anlatılıyor. imdb

why we fight the battle of russia (1943)

sovyet rusya’nın nazi almanyası ile mücadele çabalarına odaklanan ve amerikan perspektifinden anlatılan bir belgeseldir. bu belgesel, ikinci dünya savaşı sırasında çatışma devam ederken gösterime giren ve frank capra tarafından yönetilen en iyi filmlerden biri olarak bilinmektedir. belgesel linki

the fog of war (2003)

the fog of war, errol morris tarafından yönetilen bir diğer başarılı belgesel film olan the thin blue line’da ele alınan suç davasına benzer bir derinlikte. belgeselin konusu eski abd savunma bakanı robert mcnamara’nın yaşamını ve kariyerini genel bir bakış açısıyla ele alıyor ve vietnam savaşı’nın ilk yıllarında görevi üstlenen mcnamara ile yapılan birçok röportaj görüntüsü içeriyor. imdb

fahrenheit 9/11 (2004)

bu film, abd’nin 11 eylül saldırılarına nasıl tepki verdiğine yönelik yoğun bir politik bakış açısı sunuyor. 2003’teki ırak işgalini ve 9/11 sonrasında ortaya çıkan tartışmalı terör savaşı’nı eleştiriyor ve 2000’lerin başlarını büyük ölçüde şekillendiren bu olayları inceliyor.

fahrenheit 9/11, cannes film festivali’nde palme d’or ödülünü kazandığı için bazıları tarafından çok iyi karşılandı. bu filmde anlatılanlara katılmayanlar bile, filmi düzgün bir şekilde hazırlandığına ve etkileyici olduğunu kabul etmek zorunda kaldı. imdb

white light/black rain: the destruction of hiroshima and nagasaki (2007)

ikinci dünya savaşı’nın sonundan itibaren korkunç derecede yıkıcı ve ölümcül bir çift olay olan ağustos 1945 yılı abd’nin iki farklı japon şehrine atom bombası attığı döneme işaret eder. bu belgesel, izlemesi zor ama her iki tarafın da olayların nasıl olduğuna baktığı bir belgesel film olan white light/black rain, bombaların atılmasında rol alan amerikalılarla yapılan bazı röportajları içerir ve saldırılardan hayatta kalanların nükleer korkuyla ilgili kişisel tanıklıklarını ve deneyimlerini anlatma fırsatı verir. imdb

dirty wars (2013)

dirty wars, araştırmacı gazeteci jeremy scahill'in dirty wars: the world ıs a battlefield adlı kitabına eşlik eden bir belgesel filmdir. rick rowley'nin yönettiği ve scahill ve david riker tarafından yazılan film, amerika'nın afganistan'dan yemen'e, somali'ye ve ötesine uzanan gizli savaşlarının gizli dünyasını araştırıyor. imdb

the emperor’s naked army marches on (1987)

film, 60’larında olan ve ikinci dünya savaşı sırasında japonya için savaşan bir adamı merkezine alıyor. bu adamın, savaşta beraber savaştığı iki askerin açıklanamayan ölümleri hakkında cevaplar ve adalet aramasını konu alıyor. imdb

prosecuting evil: the extraordinary world of ben ferencz (2018)

barry avrich'in sürükleyici belgeseli, prosecuting evil: the extraordinary world of ben ferencz holokost’un en kahramanca figürlerinden birinin ilginç hikayesini anlatıyor. 98 yaşındaki ben ferencz, son hayatta kalan nürnberg mahkemesi savcısıdır ve savaş yerine hukuk için ömür boyu bir mücadele içindedir.

holokost kampları kurtarıldıktan sonra ferencz, nürnberg savaş suçları mahkemelerinde başsavcı oldu. 22 einsatzgruppen nazi’nin bir milyon yahudi’yi öldürmekten sorumlu olduğu dava, tarihin en büyük cinayet davası olarak adlandırıldı ve ferencz o dönemde 27 yaşındaydı. bu onun ilk davasıydı. daha sonra holokost kurbanları için tazminat talep etti ve uluslararası ceza mahkemesi’nin kurulmasını savundu. imdb

blind spot: hitler's secretary (2002)

2002 yılında andré heller ve othmar schmiderer tarafından yönetilen bir avusturya yapımı belgeseldir. bu belgesel, adolf hitler’ın kişisel sekreterlerinden biri olan traudl junge ile yapılan 90 dakikalık bir röportajı içerir. junge, 1942’den 1945’e kadar hitler’in yanında çalışmış ve nazi rejiminin çöküşünü ilk elden gözlemlemiştir. bu sessizliğini neredeyse 60 yıl boyunca koruduktan sonra junge, hitler ile çalışma deneyimini son günlerine kadar anlatan sürükleyici bir hikayeyi paylaşır. imdb

the memory of justice (1976)

film, telford taylor’ın 1970 tarihli nuremberg and vietnam: an american tragedy adlı kitabından aktarıldı. belgesel büyük ölçüde nürnberg mahkemelerine odaklanır ve bu mahkemelerin ikinci dünya savaşı için bir tür epilog işlevi gördüğünü, aynı zamanda savaş suçlarının sonraki yıllarda nasıl görüleceğini ve ele alınacağını şekillendirdiğini gösterir. imdb

they shall not grow old (2018)

peter jackson, yüzüklerin efendisi üçlemesiyle epik fantastik bir savaşı anlatan filmleriyle tanınırken, aynı zamanda birinci dünya savaşı hakkında bir belgesel de yönetmiştir. bu belgesel, daha önce hiç görülmemiş, eski ve bulanık birinci dünya savaşı görüntülerini renklendirmek ve daha gerçekçi hale getirmek için dikkate değer teknoloji kullanılarak yapıldı. imdb

the sorrow and the pity (1969)

iki bölümden ve dört saatten fazla süren bu belgesel, nazi işgali altındaki fransa’nın 1940 ile 1944 yılları arasındaki deneyimini inceler. bu dönem nasıl gerçekleşti ve savaş sona erdikten sonra nasıl sonuçlandığı hakkında bilgiler veriyor. imdb

waltz with bashir (2008)

bu belgesel, sabra ve şatila katliamı olarak bilinen ünlü bir olayı ele alır. ancak kurbanların bakış açısından değil, saldırının faillerinin (israil savunma kuvvetleri tarafından desteklenen lübnan güçleri) perspektifinden anlatıyor. imdb

shoah (1985)

shoah, sadece en iyi ikinci dünya savaşı belgesellerinden biri olarak değil, aynı zamanda belgesel olmayan filmler arasında da en büyük filmlerden biri olarak kabul edilir. bu film, insanların hayatlarında en az bir kez izlemesi gereken bir belgeseldir. gece ve sis ve schindler’in listesi gibi filmler kadar dikkat çekicidir. imdb