bilişsel sorgulama tekniği

bilişsel sorgulama(görüşme), bir suç mahalli hakkında görgü tanıklarının ve mağdurların hafızasından bilgi almayı geliştirmek için polis tarafından kullanılan bir sorgulama tekniğidir.
anılarımız, ayrık ve bağlantısız olaylardan ziyade bir bağıntılı ağdan oluştuğundan, bu hafızalara ulaşmanın çeşitli yolları vardır. bilişsel sorgulama, çoklu geri kazanım stratejileri kullanarak bundan yararlanmaktadır.

bilişsel sorgulama birkaç teknik / anımsatıcı içermektedir:

a) çevresel ve kişisel bağlamların zihinsel ifadesi

görüşmeci, tanıklara yönelik suçun çevresel ve kişisel bağlamını, belki de onlara gün içindeki genel etkinliklerini ve duygularını sorarak, zihinsel olarak eski durumuna getirmeye çalışır. buna manzaralar, sesler, duygular ve hava durumu olabilir…
görüşmede, tanıklardan sıklıkla olayın hatırlanmasında 5 duyusunun tümünü kullanması istenmektedir. bu, olayı aklında net bir şekilde yeniden yaratmaya yardımcı olabilir ve içeriğe bağlı hatıraların geri çağrılmasını tetikleyebilir.

b) olayı farklı açıdan yorumlatma

şahitlerden, başka tanıkların (hatta suçluların bile) görebileceklerini düşündüklerini açıklayan olayı farklı bir perspektiften bildirmeleri istenir.

c) olayı farklı komut ve sırayla tekrarlatmak

olayı farklı bir anlatım sırasına göre anlatmak. edward geiselman ve fisher, yenilik etkisi nedeniyle insanların yeni olayları diğerlerinden daha net hatırlama eğiliminde olduklarını öne sürdüler. tanıklar, baştan sona değil ; sondan başa olayı anlatma hususunda teşvik edilmelidir diye söylemişlerdir.

d) ayrıntılı raporlama

şahitlerden, ayrıntıların önemsiz olduğunu düşünmelerine rağmen, her ayrıntıyı bildirmeleri istenir. bu şekilde, görünüşte önemsiz olan detay, etkinlikle ilgili önemli bilgiler için tetikleyici olabilir.
...

anlatı düzeninin ve algısal tekniklerin değişiminin hatırlamaya yardımcı olduğuna inanılmaktadır, çünkü tanığın önceki bilgi, beklenti veya şema kullanımını azaltmaktadır.
geiselman, fisher, mackinnon ve holland (1985) tarafından yapılan bir psikoloji laboratuvar deneyi, bilişsel görüşmeyi ; standart bir polis görüşmesi ve hipnoz ile karşılaştırmıştır.

bu deneyden biraz bahsedecek olursak:

amaç: geiselman (1985) bilişsel sorgulamanın etkinliğini araştırmak için yola çıktı.
yöntem : katılımcılar şiddet içeren bir suç filmi izlediler ve 48 saat sonra üç yöntemden birini kullanarak bir polis memuru ile röportaj yaptılar: bilişsel röportaj; los angeles polisi tarafından kullanılan standart bir röportaj; veya hipnoz kullanan bir röportaj. doğru hatırlanan gerçeklerin sayısı ve yapılan hataların sayısı kaydedildi.

bulgular: bilişsel görüşme için doğru hatırlanan gerçeklerin ortalama sayısı 41.2, hipnoz için 38.0, standart görüşme için ise 29.4 idi. her koşulda hata sayısında anlamlı bir fark yoktu.
sonuç : bilişsel görüşme, tanıkların geleneksel görüşme yöntemiyle karşılaştırıldığında daha alakalı bilgileri hatırlayabilmesi ile olaylar için daha iyi bir hafızaya yardımcı olmaktadır.

son olarak bir video ile pekiştirelim:

karen matthews (shannon'un annesi) kendi kızını kaçırdığı için tutuklandı. her ne kadar karen’ın tanık olmadığı bilinmesine rağmen, karen’dan bilgi almak için kullanılan teknikleri görebiliyoruz.

mr. big (kanadalı) tekniği

diğer adıyla “kanadalı tekniği” denen mr.big tekniğini kavrayabilmek için işe yaramış bir dava olan dax richard mack davasını anlatarak başlamak gerekiyor:

“ocak 2004’te kanada’daki fort mcmurray’de adı “ben” olan bir adam bir gece kulübüne giriyor. kimse tarafından tanınmayan ve sadece “ben” olarak bilinen bu adam o gece eğlenmek için değil , yerel dj olan dax richard mack ile tanışmak için oradaydı. ben , o gece kısa bir sohbet edip gizemli bir tavır sergilediği richard ile daha sonra düzenli bir şekilde sohbet etmeye başlamıştı. haftada en az 2-3 gün uğradığı bir mekan haline getirip kendisini oranın yerlilerinden biri olarak kodlamıştı hem richard için hem de mekanın müdavimleri için. gel zaman git zaman richard ile samimiyet kuran ben , richard’a çok da zor olmayan çalıntı bir araba modifiye için iş başına 200 $ alabileceği bir iş teklif etmişti. hali hazırda ekonomik olarak rahat günler geçirmeyen , düzenli bir işi olmayan bir baba olarak bu oto hırsızlığı soygunu organizasyona girmeyi kabul etmişti richard. 

samimiyet ilerledikçe ben richard’a kayıp oda arkadaşı olan levoir hakkında ne düşündüğünü sorduğunda “keşin teki” yanıtını almış ve akabinde sorduğu sence şimdi nerelerdedir sorusuna ise “ muhtemelen papatyaların altındadır” yanıtını alması soruşturmanın dozajını arttırma adına motivasyon sağlamıştı. aylar geçtikten sonra ben, sorgulama tekniğine ismini veren yöntemi uygulamak için hazır olduğunu düşünüyordu. richard’ i büyük patron ile tanıştıracaktı. richard, organizasyonda üst seviyeye çıkmak ve daha büyük paralar kazanmak için büyük adam olan liam ile tanışmayı çoktan kabul etmişti.

görüşme anı geldiğinde organizasyonun şefi ağırlığını kullanarak liam richard’ a kayıp oda arkadaşı hakkındaki dedikodudan bahsedip onu kendisinin yok edip etmeidiğini , nerede olduğunu dürüst bir biçimde ifade etmesi gerektiğini söyledi ; çünkü işe alacağı adamın ciğerini dahi bilmesi gerektiğini söyledi. richard ise “küçük laflar büyük gemiler batırır” diyerek bu konu hakkında ketum kalmak istediğini söylemişti. liam , o an ben’e dönüp arkadaşın konuşmuyor. senin hatrına onu işe alacağım ama 3.seviye olarak kalacak asla 1.seviye işlere vermeyeceğim , onun kararı diyerek bir sabır oyununun ateşini fitllemişti. aradan 4 hafta geçtikten sonra richard, gemileri yakmış ve ben’i çağırıp birinci kademe çalışanı olmak istediğini ve levoir’e ne olduğunu anlatacağını söylemişti. richard , 4 kez göğsünden bir kez de sırtından olmak üzere 5 defa tüfek ile vurduğunu itiraf etmişti. ben ne nedenle onu öldürdüğü sorduğunda ise “yalancı , bir b*k çuvalı keş” yanıtını almıştı. 15 nisan tarihinde ise ben richard’ i mr.big olan liam’a götürüp ikinci kere itiraf ettirmişti. liam ona cesedin nerede olduğunu sorduğunda ise , richard “ levoir’in cesedinin artık olmadığını ve onu 2 gün boyunca babasına ait bir mülkteki şömine içinde yaktığını itiraf etmişti. “ tarihler 21 nisanı gösterdiğinde ise dax richard mack birinci dereceden robert levoir cinayetiyle suçlanmak üzere tutuklanmıştı.“

görüldüğü üzere hikayedeki ben ve mr.big olan liam aslında soruşturmanın sonuca ulaşması için görevli polis memurlarıydı. ilk kez rcmp ( kanada kraliyet atlı polisi)’nin uygulamış olduğu bu yöntem temelinde ; hedef ve yeni arkadaşları (gizli görevliler) arasında güven oluşturulduktan sonra, hedefin suç patronu bay big'e tanıtılmasını ve nihai güvenilirlik seviyesini belirlemek için, bay big ‘in şüphelinin işlediğinden şüphelenilen suçu itiraf etmesini temsil ediyor.

mr. big tekniği soruşturma başına 150.000 abd doları'nın üzerinde tahmini maliyetlerle yüzlerce kez kullanılmıştır. ( bu miktar, taktiği gerçekleştirmek için kullanılan polis kaynaklarının sayısını içermez.)

genel olarak ülke bazında başarı istatistikleri yüksek olsa da ( %75- %95) teknik bir itirafın doğruluğu, kamu kaynaklarının kullanımı ve polisin ahlaki davranışları hususunda bir çok eleştiriye maruz kalmaktadır. mesela, en son yukarıda anlattığımız dax richard mack dosyasında da suçlu itirafı 2 sene içinde yapmış ve itirafı sırf organizasyonda 1.seviyede çalışabilmek için uydurabildiği ihtimali hep akıllarda kalmıştır. çeşitli dernekler suçlu olduğu iddia edilen kişilerin zorlama yollarla manipüle edildiğine dair kamuoyu oluşturmaya çalışılmış ve bu bir süre sonra amerika birleşik devlerleri, almanya ve ingiltere’nin mr big sorgulama tekniğini yasal olarak yasaklamasına sebep olmuştur. hatta öyle ki bu tarz yasaklamalar bir süre sonra tekniğin ana vatanı olan kanada’ya da sirayet edecekti.
kanada yüksek mahkemesi , 2014 yılında nelson hart davasında mr big tekniğine karşı bir tutum sergilemiştir. hart , 12 sene önce 2002’de 3 yaşında ikiz kızlarını öldürdüğünü bu teknikle itiraf etmiş biri olarak hakim karşısındaydı. yargıtay hart’ın itirafını güvenilmez bulduğunu söylemişti ; çünkü suç örgütüne üyeliği güvence altına almanın verdiği söz, hart'ın güvenilir olması için çok büyük bir teşvikti. bu durumda, “suçlu” örgütü hart'a, kendisini yoksulluktan ve sosyal izolasyonuna son veren arkadaşlık algısını artıran istikrarlı istihdama erişme imkânı veriyordu ve bu hart’ın yalan söyleyebilmesi için gayet yeterli bir teşvikti.
bu bundan sonrası için mesajdı aslında ; hart'ın itirafını hariç tuttuğunda mahkeme, mr big gibi bir soruşturmayla elde edilen itirafların yüksek bir incelemeye maruz kalacağını açıklamıştı. yani bundan sonrası için savcılık itirafın güvenilir ve yanlış bir inanç olmadığından emin olmak için suçlunun itirafı bir delil ile baskı altında kamadan itiraf etmesi gerektiğini ve bunun raporlanması gerektiğini ifade etmişti. yine de mahkeme , bu kendilerine has olan yöntemin kanada’da yasaklanması için savcının sözleriyle hareket etmeyip , fazla ileri gitmemiştir…

reid tekniği

bu teknik, masum ve yalan söyleyen şüphelileri davranışsal analiz yöntemiyle ayırt etmek için dr. john e. reid tarafından resmi olarak geliştirilmiştir.

reid tekniği temelinde doğrucu ve yalancı tepkileri analiz edebilmek için suçluyu sorular ile kışkırtmayı içerir.teknik olarak suçlu kişilerin genellikle polise yardımcı olmak istemediği ve yalan söyleyeceği için göz temasından kaçıp , sözsel olmayan rahatsız bir görüntü oluşturan tımar davranışları sergileyeceğini iddia eder. masum kişiler ise polisle olay hakkında daha ilgili ve olup , daha fazla soru sormaya meyilli olduklarını iddia eder .

reid tekniğinin 9 adımı:

teknik olarak şüphelinin hem sözel hem de sözel olmayan davranışlarını analiz etmek için 9 özel adımda işler:

a) olumlu çatışma. sorgulayan kişi şüpheliye suçluluklarını ispat edecek kadar yeterli kanıta sahip olduğunu söyler.

b) sempatik bir ahlaki monolog geliştirmek için soruşturmacı hayali bir suçlu üzerinden benzerlikler ortaya koyar.

c) soruşturmacılar, şüpheli kişinin söz almak istediğinde isteğini red etmelidir. çünkü inkara kalkışacağı barizdir. bir genelleme olarak ; masum şüphelilerin izin almaktan çok direkt heyecanlanıp suçu inkar ettiği gözlemlenmiştir.

d) şüphelinin yapmış olduğu itirazlar karşısında soruşturmacı tartışmak yerine dinlemiş gibi yapmalı ve karşı kişiye inanabileceğini de belirtmelidir

e) bu aşamada soruşturmacı , şüphelinin dikkatini alacağı cezadan çok kendi sunduğu temalara çekmelidir.

f) soruşturmacı sunduğu temaları yoğunlaştırır ve şüphelinin neden suç işlediğine ve işleyebileceğine dair yeni ve güçlü senaryolar üretir. soruşturmacı, şüpheliyi itiraf etmeye zorlarken “d “ adamındaki sempatik ve anlayışlı tavrını sürdürmelidir.

g) araştırmacı bu aşamadan sonra iki zıt seçenek içeren sorularla araştırmacıyı test etmeli ; mesele “ ilk defa mı böyle bir suça kalkıştın yoksa daha önce başka girişimlerin de oldu mu “ gibi…

h) eğer şüpheli g adımındaki çapraz sorularda suçunu itiraf etme noktasına geldiyse, soruşturmacı tedbiri elden bırakmadan daha fazla detay istemekten çekinmemelidir.

i) eğer şüphelinin itirafına dair yeterli detay toplandıysa son aşama olarak sözlü itiraf kağıda dökülür ve şüpheliye imzalatılır. 
...

gözüktüğü üzere reid tekniği kullanımı basit görünse de kompleks aşamalar içerir. bu başlıkta bahsettiğimiz mr.big tekniği gibi reid tekniği de özellikle kamuoyu vicdanını oldukça rahatsız eden ve eleştirilen bir tekniktir. tekniğe olan kaygının temeli zorlama , yanlış sınıflandırma ve kontaminasyondan gelir ;

zorlama , polisin şüpheliyi uykusuz bırakana ve sağlıklı düşünememe noktasına kadar suçlamasının itiraf için kışkırtma ve manipülasyon olması anlamına gelir.
yanlış sınıflandırma , polisin şüpheliyi odaya belli bir ön yargıyla alması sonucu şüphelinin davranışlarını ve vermiş olduğu cevapları o önyargıyla yanlış yorumlaması anlamına gelir.
kontaminasyon, polisin hikayenin kritik yerlerinde kullanmış olduğu kurguyla şüphelinin aklını ve hafızasını bulanıklaştırıp anlatacağı öyküyü manipüle etmesi anlamına gelir.

yine her şeyden öte ne kadar uzman ve hakim olunsa da tekniğe , şüphelinin davranışlarının ifade ettiği şeyi salt doğru olarak almak yanlış olacaktır. bu yüzden reid tekniği bu tarz toplumsal eleştirilerden sonra yalnızca makul bir şüphesi bulunan suçluları sorgulamada kullanılan bir teknik haline gelmiştir.

iyi polis kötü polis tekniği

iyi polis – kötü polis en eski müzakere tekniklerinden biridir. bu teknik , 1974 yılında john e. reid ve associates tarafından sorgulama seminerinde yayınlanan ve öğretilen , yine bu başlıkta bir sonraki basamakta okuacağınız “reid” tekniğinden esinlenerek oluşturulmuştur. oldukça popüler bir sorgu yöntemi olup daha çok suçluyla pazarlığa girilebilecek , müzakere içerebilen suçlarda ( çek senet dolandırıcılığı , çetecilik) tercih edilir. klasik iyi polis- kötü polis tekniği sıralı bir biçimde işler ve kötü polisin anlaşmaz bir tavırla “sopa gösterip şiddetti arttırdığı ortamda , iyi polisin havuç gösterip olayı tatlıya bağlamasını” içeren bir olay dizisini takip eder.

yalnız polisler için değil fatura tahsildarlarında ve ekonomik sektöründe , iletişim tekniği olarak da kullanılabilir. mesela, odada kötü polis niyetine bir yönetici olur ( stres kaynağıdır) ve onun yanında daha zayıf ve narin görünümlü “iyi polis” bulunur. iyi polis kullandığı kelimelerden ses tonuna kadar fark yaratır konuşma boyunca ve karşı kişide bir anlaşma isteği oluşturur. 

bu tekniğin tek varyasyonu olmadığını , farklı varyasyonlarda da denendiğinden bahsetmek lazım:

a) sıralı iyi-kötü polis: bu herkesin bildiği klasik türdür. kötü polis önce karşı tarafı rahatsız eder ve rencide eder. daha sonra iyi polis araya girerek sinirli kötü polis karşısında suçlu ile bir ortak nokta yakalar ve suçluyu anlaşmaya çeker.

b) eş zamanlı iyi-kötü polis: temelinde iyi polis ile kötü polisin tartışmasını içerir. iyi ve kötü polis şüpheli önünde tartışır ve iyi polis kötü polise tartışmada adamın üstüne çok gidilmemesi gerektiğini öne sürer ve suçluya tartışmada taraf tutturmuş olur.

c) tek adamlı iyi-kötü polis: bu teknikte tek bir kişi hem iyi hem kötü polis olur. burada diğerlerinden farklı olarak kötü polisin suçluyu konuşturduğunu söyleyebiliriz ; zira konuşma içerideki görevlinin şüpheliye kibar tonda hitap edip konuşmanın devamında ani şiddetlenmeler gösterip şüpheliyi gerçekten şok haline sürüklemesiyle devam eder.

d) varsayımsal iyi-kötü polis: bu teknikte genelde içeride sorgulamaya katılan görevlinin suçluyla bağ kurmaya çalışıp kendisinin sorgudan bir şeyler çıkaramaması halinde kendisi yerine sorgu için gelecek kötü polis algısını içerir. burada şüpheliler iyi polisin korkutucu şekilde tasvirlediği kötü polis ile tanışmamak için iyi polis ile anlaşma yolunu tercih eder.

bu tekniklerdeki başarı istatistiklerine baktığımızda tek adamlı ve varsayımsal iyi-kötü polis tekniklerinin diğer çift adamlı tekniklere göre daha başarısız kaldıklarını belirtmek lazım. hatta çift polisli sorgulamalarda da iyi polis ile başlayıp kötü polisin devam etmesinden çok ; kötü polis ile başlayıp iyi polis ile devam edilmesinin çok daha başarılı sonuçlar doğurduğunu söylemek lazım. öyle ki bir çok uzman sırf bu sıralamadan dolayı bu tekniğin mutlaka önce kötü polisin yer aldığı şekilde “ kötü polis – iyi polis” şeklinde kullanılması gerektiğini ifade etmiştir ; zira iyi polisin kötü polisin yıprattığı şüpheli ile bağ kurması daha kolay olacaktır.

peki bu teknik neden popüler ve neden bu kadar yüksek başarı oranlarına sahip diye alırsak ;
teknik, bizimle benzer görünen kişiler ve bizimle aynı fikirde olan kişilerden hoşlanma eğilimimizin bir tezahürüdür.

öncül soru ve doldurulmuş soru (büyültme, küçültme ve barış) tekniği

suçlu sorgulamada en eski ve revaçta kalmış sorgulama tekniklerinden biridir.temelinde şüpheliyi belirli ( istenilen) cevaplar vermeye zorlayan soruların her birine öncül soru denir. günümüzde çok fazla kelime manipülasyonuna açık olduğu için pek tercih edilmemeye başlamıştır. ayrıca artık suçludan çok suçla bağıntılı olabileceği düşünülen görgü tanıkları üzerinde denenmektedir. bu tekniği örnekler ve temaları ile açıklamak daha doğru olacaktır ; 

a) imalı öncül soru

“ mor kazaklı adamı gördün mü ? “ ve “mor kazaklı bir adam gördün mü ? “ soruları arasındaki temel fark ; ilk soruda belirli bir adamdan bahsedilerken , ikinci soruda herhangi bir adam tasvirlemesi var. bu yüzden ilk sorudaki ifadenin öncül soru tanımına uyduğunu söyleyebiliriz. yine “ saat 3’te ali’yi gördün mü “ sorusu imalı öncül soru tanımına uymaktadır. suç ile ilgili zaman olgusunu tanığın zihnine yerleştirir ve buna göre bir analiz inşa eder. normalde görgü tanıklığı ; güvenilmez hatırlamalara , yanlış anılara ve subjektifliğe açık olduğunda güvenilmez kabul edilir. bu yüzden yukarıda bahsettiğim gibi imalı öncül soru sorgulama tekniklerinde en çok eleştirilen kısımlardan biridir . normal şartlarda sorgulayan kişilerin direkt “ ali’yi gün içinde ne zaman gördün “ diye sorması gerekmektedir ; zira ilk sorgulayış şeklinde görgü tanığı 2,5 ‘ta görse dahi 3 ‘de görmedim diyebilir.

b) birden fazla değişkenli öncül soru

“ ali yumruğuyla yüzüne vurdu mu ? “ sorusu ilk bakışta basit bir öncül soru olarak durabilir fakat modern koşullarda kanıtın güvenirliği açısından fazla değişkene sahip bir soru modelidir. oysa daha aşamalı bir şekilde “ ali sana saldırdı mı “ sorusu ve akabinde sorulacak “ ali sana nasıl saldırdı” soruları sanığın vereceği cevapları daha güvenilir bir ifade yapacaktır delil açısından.

c) teyit edilmemiş iddiayı öne sürmek

“ ali’ye emrini cumartesiye kadar tamamlayacağını söyledin , değil mi ?” bu soru tek başına bakıldığında istenilen cevap için oldukça güçlü ve iddialı bir öncül soru ; fakat yine etik kurallar çerçevesinde oldukça eleştirilen bir soru. yapılan çalışmalarda teyit edilmemiş iddiadan oluşan sorularda sanıkların büyük çoğunluğu doğruyu söylemiyor . ayrıca sanık aşırı stres ve gergin bir ruh haline sahip olmaya başlıyor ve tanık soruşturmayı yürüten kişinin duymak istediklerini söyleyerek içgüdüsel olarak sohbetten kaçmaya çalışıyor. bu da yapılan soruşturmanın güvenirlik ölçütünü oldukça olumsuz etkiliyor.

d) ters psikoloji ile jüri manipülasyonu

bu öncül soru tipi daha çok sanığın mahkemede yargılandığı sırada rakip avukat tarafından sorulan soruları içerir ve yapısı itibarıyla en en zor işlemdir. temelinde , öncül sorudan yani istenilen hedef cevap yerine ya tam tersi ya da konudan alakasız birkaç soru ile sanığın kafası karıştırılır ve öncül soruda duraksaması ve hata yapması sağlanır ; kısaca sanığın beden dilinin güvensiz ve yalan söylüyormuş gibi olması sağlanıp izleyen jüri manipüle edilir.
...

doldurulmuş soru tekniğinin öncül sorudan farkı ise içeriğinde birden fazla soru olması . bu tarz sorularda ilk soru öncül sorudan yanıt alınmış gibi sunulup , ikinci soru ise öncül sorunun c şıkkı gibi teyit edilmemiş ya da uydurulmuş bir iddia içerir. örneğin ; “ arabayı çaldıktan sonra , mavi kazaklı adama çarpı kaçtın mı ?” gibi. normalde soruşturma yalnız araba çalımı üzerineyken şu an bir de olaya ekstra olarak bir kaza eklenmiş durumda. sanık normalde konsantrasyonunu araba çalmak yerine hiç görmediği , belki ölüp ölmediğini bile bilmediği bir adam üzerine verince , bu polislere sanığın suçluluk şüphesinin en üst seviyeye çıkarılması gerektiğini gösteriyor.

başlıkta bahsettiğimiz büyültme tekniğini bu ifade ederken ; küçültme tekniğinde ise orta seviye bir suç işlemiş kişinin suçu sorular ile suçlu şüphesi olan kişinin gözünde “ çok da büyük bir suç işlememişim , korkacak bir şeyim yok” algısıyla itiraf almaya dayanır.
yine farklı bir isimle kullanılan barış tekniği de , bir küçültme tekniği örneğidir. barış tekniğinde de soruşturma adeta bir röportaj havasına sokulur ve ardı arkası kesilmeyen öncül soru olmayan sorularla sanığın sahip olduğu öz savunma psikolojisinden çıkıp açık vermeye daha müsait hale getirtilir.

kinesik sorgulama tekniği

kinesik (jest bilimi) sözel olmayan iletişim çalışmasıdır. kanun uygulayıcılar için özellikle yararlıdır çünkü ceza davalarındaki şüpheliler ve ilgililer genellikle istemeden aldatma, aldatıcılık ve beden dili aracılığıyla gerginlik belirtileri göstermektedir. ilk olarak abd’de yaşayan antropolog ray birdwhistell tarafından 1950’lerde kullanılmaya başlanılan teknik günümüzde uzman polis soruşturmalarında sık kullanılan bir yöntem olmuştur. çoğu müfettiş ve soruşturmadan görevli memur için bir uzmanlık alanı gibi dışarıdan aldıkları eğitimle kendilerini geliştirdikleri bir alandır ayrıca. 

görüşülenleri değerlendirmenin kinesik yöntemi, beden dillerinin söyledikleriyle nasıl örüldüğünü değerlendirmeyi içerir.genel görsel ipuçlarına ek olarak, bu hareketler genellikle dürüstlüğü değerlendirmede oldukça etkilidir. bir olayı araştıran kolluk kuvvetleri, genellikle itiraf etme davranışları olarak bilinen suçluluğa işaret eden belirli davranışları araştırır. bunlar arasında sandalyeye yığılma, ağlama veya keskin bir ses tonu alınması sayılabilir. elleri sıkarken yukarı doğru işaret etmek gibi görünüşte masum olan eylemler bile, ifadedeki bir sahtekarlık işaretidir. yaygın olarak kabul edilemezliğin evrensel bir işareti olarak kabul edilen çapraz kollar, düşük bir düşmanlık seviyesi ortaya koymaktadır. bu işaretlerin tümü ve daha fazlası söylenen kelime ile birlikte veya bağımsız göstergeler olarak kullanılır. kinesik soruşturmanın kendi içinde ayrılan bir de taktik kısmı vardır;

taktik kinesik, sözel olmayan verileri almak için daha agresif bir yaklaşım içerir. bu teknikler en çok kolluk kuvvetlerinde kullanılır. aldatma konusunda üstünlük gösteren işbirlikçi olmayan şüphelilerden itiraf almak için kullanılırlar. sözlü şifreleme gibi teknikler, bir kişinin kişiliğini tanımlamak için bilinçsiz sözlü kodlamayı kullanır. bu daha sonra şüphelinin cezai davranışa ve belirli davranışlara karşı eğilimini belirlemek için kullanılır. soruşturmacılar ayrıca itirafları ortaya çıkarmak için çeşitli stres manipülasyon tekniklerini kullanırlar. şüpheliler, bu teknikler doğru kullanıldığında, çoğu zaman bu tek kullanımlık ipuçlarını bilgisi olmadan gösterirler ve yakayı ele vermiş olurlar. bu noktada devreye anlatıyı kullanma yetisi giriyor;

şüpheliler ve görüşülen kişiler sözleriyle çok fazla sözel olmayan eylem gösterdiklerinden, araştırmacılar çoğu zaman anlatım tekniğini olabildiğince kinestetik veri toplamak için kullanırlar. bu yöntem, konunun tüm konuşmaları kesintisiz yapmasına izin verir. bu teknik aynı zamanda, araştırmacının daha sonra doğruluk için parçalayabildiği bir temel hikayenin gelişmesine izin verir. çalışmalar, yorgunluk ve stresin artması nedeniyle her ek sorgulama saatinde bir itirafta bulunma oranlarının çarpıcı biçimde arttığını göstermiştir. bu stres sözel olmayan ipuçlarına neden olur. anlatı yöntemini kullanan araştırmacılar, şüphelilerin çoğu zaman tutarlılığı olan kusurları bulmak ve inkardaki engelleri yıkmak için tekrar hikayeleri tekrar etmelerini sağlar ve yönlendirirler.

özellikle bir parantez açmak lazım ; bu teknikte de soruşturma nezdinde şüphelinin duygu halinden ipuçları çıkarmak olduğu için reid tekniği ile karıştırılması muhtemel. o yüzden kinseik tekniğin daha çok isminden de anlaşılacağı üzere beden diline dayalı bir soruşturma tekniği olduğundan bahsetmek lazım.

yine uzman dr. glenn foster'ın konu hakkındaki görüşlerini dinleyebilirsiniz:

olay mahalli (saha) soruşturması

polis memurları, bir suç hakkında bilgisi olan herkesi resmen sorgulayamaz. lojistik sorunların ve çok sayıda kişiyi tutuklayıp sorgulamanın zaman taleplerinin ötesinde, anayasa düzenlemeleri kanuni tutuklamaları yasaklamaktadır. suçları soruştururken bilgi toplanmasına yardımcı olmak için, kolluk kuvvetleri, resmi ve legal olarak soruşturulma hakkı olmayan kişileri olayın sıcaklığında sorgulayarak daha sonraki sorgulama yapacak memurlara büyük kolaylıklar sağlar.

tabii , memurlar bir bireyin bir suçta şüpheli olabileceğine veya bir saha görüşmesi yapmadan önce bir suç hakkında bilgiye sahip olabileceğine dair makul bir şüpheye sahip olmalıdır. kişinin şüpheli bir nesne taşıması, şüpheli davranması, olağandışı bir saatte bir alanda olması veya şüphelinin kıyafetinde silahı belli eden bir şişkinlik olması durumunda makul şüphe tesis edilebilir. 

bir memur saha soruşturması yapıyorsa, işlemler geleneksel röposoruşturmalardan daha gayrı resmidir. memurlar, bireyleri yalnızca kimlikleri, ikamet ettikleri yerler ve soruşturmaya hemen bağlı olan diğer detayları sorgulayabilir veya şüphelerini giderebilir. bir sivil polis memuru bir saha soruşturması yaparsa, soruşturmanın başında kendisini polis memuru olarak tanımlamalıdır. saha soruşturmaları mümkün olduğunca çabuk yapılmalı ve bireyler işlerine devam etmek için serbest bırakılmalıdır..

tabii , tüm soruşturma boyunca soruşturmadan önemli olan şey kayıt.

memurlar, tüm karşılaşmaları ve sahadaki görüşmeleri kayıtlarına kaydetmelidir. olayı veya şüpheli bir etkinliği araştırırken ,sorgulamanın bir parçası olarak standart rezervasyon bilgilerini - kimlik ve ev adresi, temasın genel bir açıklaması ve diğer detayları - toplamalı ve kaydetmelidir. olayla ilgili ek bilgiler, memurların daha sonraki bir soruşturmanın bir parçası olarak dahil edilmesi gerekmesi durumunda, kayıt defterine kaydedilmelidir.

ekstra bilgi olarak; soruşturulmak için her ne kadar makul sebeplerde olsa saha soruşturmalarında anayasal olarak sorgulanan kişinin görevliye zorunda olup olmadığını sorduktan sonra soruşturmaya katılmak istemediğini belirtip olay yerinden gitme hakkı vardır. eğer ki polis memuru veya görevli , ayrılmak isteyen kişiyi zorla tutuklarsa bunun daha sonra dava edilmeyecek kadar güçlü ve makul bir sebebe dayandırmak zorundadır.

yalan

daha önce öncül ve doldurulmuş soru tekniğinde polisin şüpheliyi manipüle edip cevap almak için yalan söylediğine veya mesnetsiz iddialarda bulunduğundan bahsetmiştik. ve tüm bunlarım kamuoyunda etik olarak tepki gördüğünü ve soruşturmanın güvenirliliğini mahkeme nezdinde de sarstığından bahsetmiştik. işte bu tekniğin diğer hepsinden farkı kötü niyetli bir biçimde kolluk kuvvetlerinin sorgulanan ve suçu ispatlanmamış şahsa iftira atması ve yalan söylemesini içeriyor. 

bazen soruşturma sırasında , sorgulanan kişi hakkında yüksek ön yargıya sahip polisler soruşturmadan sonuç alamamanın verdiği gerginlikle karşı kişiye soruşturmanın bir kısmından sonra sadece yalan söylemeye başlayabilir ve soruşturmayı sonlandırmaya şartlanmışsa suç işleyip kendi elleriyle delil yaratmaktan iftira atmaya kadar olayın boyutunu çirkin bir seviyeye çekebilir. 

o yüzden bu teknik diğerlerinden farklı bir üslupla anlatılacak. sorgulanan kişi ve hakları için onun gözünden, onun için anlatılacak. işte bazı denemler başarılı olsa da çoğu zaman soruşturulan kişiyi mağdur etmiş yalan tekniklerinin , bir savunma avukatı olan nicholas moore tarafından kaleme alınışı:

(1) polis, fiziksel kanıta sahip olduğu hakkın yalan söyleyebilir:
"parmak izlerin bizde."
“dna'nız bizde ”

parmak izi ve dna analizi zaman gerektirir. eğer yakın zamanda işlenen bir suçtan şüpheli olarak tutuklandıysanız, sorgu sırasında polisin suç mahallinden parmak izleri alması pek olası değildir.

(2) polis, dna’nızdan bir örnek almak için sizi kandırabilir :
"bir şeyler içmek istermisin?"

ciddi bir suç nedeniyle tutuklanırsanız (şiddet içeren suç), bir dna çubuğu şimdi normal rutininin bir parçasıdır. bununla birlikte, polis ayrıca size bir soda, bir bardak su veya kahve sunarak dna'nızı teslim etme hususunda sizi kandırabilir. aktif bir olay yeri ile pozitif bir dna eşleşmesi genellikle bir tutuklama ve suçlama için yeterlidir. polisin, dna'nızı ve diğer kanıtları elde etmek için çöplerinizi atmanıza bile izin verebilir. bununla birlikte, bu dna testlerinin hala zaman aldığı ve genellikle saha dışında yapıldığı unutulmamalıdır.

(3) polis, "suçlu olduğunu kanıtlamak" için sahte testler verebilir.
"yalan makinesinde başarısız oldun."
"kimyasal bir testte başarısız oldun."

aşağıdaki gerçek hikayeyi düşünün:

bir şüpheli yalan testini istedi ve polis şüpheliyi sahte bir makineye bağladı . , sorgusu sırasında şüpheli suç işlediğini yalanlamıştı ve ardından polis sanığa makineden çıkmış sahte grafiği gösteriyor ve manipülasyona başlıyor. bir süre sonra şüpheli suç mahallinde bulunduğunu bunalıp itiraf ediyor- mahkeme sanığın kabulünün gönüllü ve kabul edilebilir bir itiraf olduğuna karar verdi-

(4) polis, görgü tanığı olduğu konusunda yalan söyleyebilir.
"bir görgü tanığı sizi sahneden çıkarken tanımladı."

gerçek hikaye:

bir sanık, karakola getirildi ve miranda haklarını tavsiye etti. davalı haklarından feragat etti, bir ifade verdi ve sonra bir avukat istedi. dedektifler odadan çıkmak için kitaplarını aldıklarında bir dedektif, sanığa, mağdurun, kendisini bıçaklayan ve tecavüz eden olarak bir sanık'ın kendisinin resmini tanımladığını söyler. o sırada, kurban hiç fotoğraf görmemişti. davalı daha sonra itiraf etmiştir.

(5) polis konuşmanızın kaydedilmemesi hususunda yalan söyleyebilir
"kayıt cihazını kapatıyorum, bu sadece sen ve ben arasında."
"bu kayıt dışı."

zaten aktif olan bir kayıt cihazının varlığını açıklamak için bir polis memuru gerektiren hiçbir şey yoktur. aslında, odada birden fazla kayıt cihazı olabilir ve polis bu cihazlardan birini kapatıp "bu sadece aramızda" veya "bu kayıt dışı" diyebilir. polisle konuşurken, "kayıt dışı" olmadığınızı asla unutmayın.

(6) polis bir suç ortağınızın itirafı konusunda yalan söyleyebilir
" arkadaşın seni sattı ve bize her şeyi anlattı"

polisin yalan söylemesine ve suç ortağının itiraf ettiğini söylemesine izin verilir. genellikle bu, belirli zamanlarda bulunduğunuz yer gibi küçük ayrıntıları çıkarmak için kullanılır.başta basit gelen şeyler sizi itirafa doğru hızla sürükler.

gerçek hikaye:

dedektifler, hem fraizer’i hem de kuzenini kurbanın en son yaşadığı bir barda olduğunu ispatlamak için fraizer’e kuzenin barda olduklarını itiraf ettiğini söyler ve fraizer ifadesini değiştirip hemen sadece kuzeninin barda olduğunu itiraf eder. bu ikisinin de sonu olacaktır.

(7) polis, işbirliği yapmayı reddetmenizin davanıza zarar vereceğini ima etmeye çalışacaktır.
“ne olduğunu biliyoruz, ancak soruşturmamızı engellerseniz davanız sizin için çok daha zor olacak.”

yukarıdaki açıklama bir yalan değildir - soruşturmayı engellemekten suçlu sayılırsınız (yani polise yalan söyleme). ancak, ifade edilme şekli genellikle "bizimle konuşmanız gerekir" olarak yorumlanır. en iyi savunmanız daima sessiz kalmak ve bir avukat beklemektir.

(8) polis, diğer insanlara ne olacağı konusunda yalan söyleyebilir.
"ne olduğunu bize söylemezsen arkadaşın hayatını hapiste geçirecek."

polis sana yalan söyler ve arkadaşının hayatının geri kalanında hapse gireceğini söyler. ancak, aile üyelerini evden zarar verece bir biçimde tehdit edemezler . mahkeme bir dizi zorlayıcı taktiğe izin verirken, ailenizi tehdit etmek, sahte bir itirafta bulunabilecek bir tehdit türü olarak kabul edilir. “polisin yakın bir akrabayı tutuklama veya cezalandırma ya da akrabayı itiraf karşılığında serbest bırakma vaadi, bir girişi geçersiz kılabilir.”

(9) size yardım etmek isteme konusunda yalan söylerler.
“ne olduğunu biliyoruz, sizin için en iyi şey bize lehinize nasıl yaptığınızı anlatmak ve size yardımcı olacağız.”
“seni suçlayacak kadar kanıtımız var - bu hikayeni anlatman için tek fırsatın.”

polis sizi bir suçla “suçlamaz”. dava açması en zor davalar, davalı'nın hiçbir şey söylemediği davalardır. polise ne kadar az söylersen, o kadar iyi durumda olursun. polise konuşmak sadece suçlamalarda bulunulmasını daha olası kılıyor.

(10) polis avukat talebinizi görmezden gelebilir

gerçek hikaye:

davalı 4 saatlik bir sorgulama boyunca 11 kez avukat istedi, ancak avukat istedikten sonra her seferinde polis talebi görmezden geldi ve sanığın yanıtladığı başka bir soru sordu - ve sonra sorgulamaya devam etti. daha sonra polise tecavüz ve çifte cinayet olayını kabul etti. asla bir avukat görmedi. mahkeme, davalının fiziksel ya da psikolojik kötü muamelelere maruz kalmadığını ve olgun olduğunu ve geçmişte cezai deneyime sahip olduğunu ve bu nedenle ifadelerinin gönülsüzlük kanıtı olarak kabul edilebilir olduğunu tespit etmiştir.

kaynaklar 

Okurken Kendinizi Esir Alınmış Bir Asker Gibi Hissedeceğiniz Gerilim Dolu Bir Sorguya Direnme Yazısı