Trafik Kazasından Sonra Adım Adım Yapılması Gereken Şeyler
arkadaşlar elimden geldiği ve bildiğim kadarıyla olası senaryolarla birlikte kazanın olduğu andan itibaren en son yapabileceğiniz işlemlere kadar sizlere açıklamaya çalışacağım. herhangi bir sorunuz olursa bilgim dahilinde yardımcı olmaya çalışırım, yazabilirsiniz.
öncelikle geçmiş olsun. kaza anından sonra ufak bi "noldu lan öyle" hissi gelecektir. önce bir soluklanın kendinize ve araçta başka şahıslar var ise sağlık durumlarınıza bakın. her şey yolundaysa ve karşı tarafta da herhangi bir yaralı yoksa yapılacak olan şeyler çok sistematik olacak, canınızı sıkmayın. eğer yaralı yoksa iki tarafta da polisi aramayın, gelmeyeceklerdir. yaralı varsa eğer olay adli boyutlara taşınabilir.
öncelikle trafiği aksatmamak adına fotoğraflarını çekip aracı kenara çekelim. -olay yerinde oynatmadan araçların fotoğrafını çek, her açıdan olabildiğince çekmeye çalış, geldiğin yolu gideceğin yolu vesaire çek, tabelaların önündeyseniz tabelaları falan da çekersin. hatta zamanın varsa fotoğrafları çektikten sonra etrafı bir videoya alsan da olur-.
aranızda tutanak tutmanız gerekecek, bu tutanak tüm işin bel kemiği
ad soyad, tc no, acente no, poliçe no, sigorta şirketini yazarken dikkat edin. altına şekil çizeceksiniz taslak olarak, en alttaki yorum kısmına ise kaza hakkındaki görüşlerinizi. aşağıdaki yorum kısmı çok fazla önemli değil, kusur oranı karayolları trafik kanunu ve yönetmeliğine göre belirleniyor. belli senaryolar var o senaryolara göre kusur oranınız belirlenecek. örnek vermek gerekirse biri ani fren yaptı siz arkadan çarptınız. adam oraya "allah belamı versin benim suçum ani fren yaptım" yazsa bile siz kusurlu bulunursunuz: çünkü kanun. karşınızdaki adam abi gel ben yaptırcam seninkini tutanak tutmayalım hasar kaydı çıkmasın vesaire dese bile tutanağı ve bu işlemleri uygulayın, eğer ki anlaşırsanız ve adam yaptırmazsa bunlarla beraber hasar dosyası açtırırsınız.
tutanağı iki nüsha olarak doldurdunuz -eğer ki kazaya birden fazla araç karıştıysa, birden fazla tutanak tutulabilir ve fotokopi ile çoğaltılabilir (ıslak imzalı olsun herbiri)- karşınızdakinin; ehliyeti arkalı önlü, ruhsat fotoğrafı, trafik poliçesinin fotoğrafı (varsa kaskoyu da çekebilirsiniz (ımm konusunda neden bunu varsa çekelim dediğimi anlatacağım.) ama trafik sigortası'nın bilgileri kesinlikle gerekiyor). karşı tarafın ehliyeti yoksa, trafik sigortası yoksa veya tarihi geçmişse, alkollüyse polis aranacak!
(aklıma gelmişken bahsedeyim kısaca, eğer kaskonuz varsa ve siz park halindeyken vs size çarptılarsa, karşınızda bir muhatap yok ise polis çağırıp tutanak tutturun. o sırada polis çağırmazsanız kaskodan onu yaptırmakta zorlanırsınız, benden söylemesi.)
yukarıda bahsettiklerimi yaptıysanız karşı tarafla işiniz bitti, muhtemelen bir daha ömrünüz boyunca görmeyeceksiniz. bir şey olursa da tutanakta telefonlarınız muhtemelen yazıyordur.
şimdi aracımızı onarıma götürmemiz gerekiyor. ama nasıl ve nereye?
öncelikle aracımız yürür durumda mı? yoksa çekici mi gerekiyor?
yürür durumdaysa zaten kendimiz götüreceğiz, yürür durumda değilse ve kaskonuz var ise kaskonuzun teminatları kısmında çekiciyi karşılayıp karşılamadığı yazar. eğer kaskonuz varsa ve çekiciyi karşılıyorsa kaskonuzu arıyorsunuz ve çekici talep ediyorsunuz. o yüzden telefonunuzda numarası mutlaka bulunsun çağrı merkezinin. yolladıkları çekici sizden ücret isterse mutlaka bu ücreti ödediğinize dair bir kağıt alın, teminat dahilindeyse daha sonra bunu geri alacağız çünkü. kaskonuz varsa bu durum biraz daha kolaylaşıyor, çekiciden aracı anlaşmalı bir servise çekmesini isteyin veya kaskonuzu yapan firmanın internet sitesinden anlaşmalı servislere bakın ve birine gidin. veya anlaşmasız servise de gidebilirsiniz sizin tercihiniz, farklarından bahsedeceğim. eğer kasko çekici yollayamıyoruz şu an derse internetten veya çevrenizde birden gözüken çekicilerden birini kullanabilirsiniz ama bahsettiğim gibi kağıt almayı ihmal etmeyin.
kaskonuz yoksa ne yapılmalı?
aracı kendi imkanlarınızla bir onarım merkezine taşımanız gerekiyor. anlaşmalı servis kısmına değinecek olursak; bana kalırsa kendinize bir sorun haklı çıkma olasılığınız nedir? eğer ki kazada %100 haklı çıkacağınızı düşünüyorsanız karşı tarafın trafik sigortasının anlaşmalı olduğu bir servise götürebilirsiniz, anlaşmalı olduğundan işleriniz daha hızlı hallolur. ama dediğim gibi tamamıyla tercih sizin -çekici kullanırsanız yine kağıt almaya çalışın, kusursuz çıkarsanız onu da istersiniz sigorta şirketinden-.
nedir bu anlaşmalı ve anlaşmasız servis?
sigorta şirketleri türkiyenin her yerinde servislerle belli anlaşmalar yapar. servisler bu sigorta şirketlerine başvurur ve bir iskonto önerir. örnek verelim, ben bi tamirhaneyim sigorta şirketine diyorum ki; bana siz araç gönderin ben parçaları da %30 indirimli takacağım, işçiliği de %25 indirimli yapacağım size. bu durumda hem sigorta şirketinin cebinden az para çıkmış oluyor hem de tamirhaneye çok araç geliyor ve sürümden kazanıyor. win win durumu anlayacağınız. işte bu servis anlaşmalı servis, anlaşması olmayan da anlaşmasız servis.
anlaşmalı serviste siz aracı bırakırsınız, araç yapıldıktan sonra aracı alır gidersiniz. para direkt olarak servisin hesabına yatar. anlaşmasız serviste para sizin hesabınıza yatar, siz onu servise verirsiniz. anlaşmasız servis sizden vekalet isteyebilir, bu sayede parayı direkt kendileri alabilirler, sizin parayı ödeyip size paranın yatacağını söyleyebilirler, senet imzalatabilirler, kendilerini bir şekilde garantiye almaya çalışırlar siz parayı alıp kaçmayın diye.
konuya geri dönelim
aracımızı anlaşmalı veya anlaşmasız bir servise bıraktık, elimizdeki fotoğrafları, dosyaları vesaire verdik. servis bizim adımıza hasar bildirimi yapacak ve hasar dosyası açılacak. bu hasar dosyasını karşı tarafın trafik sigortasından açabilir veya kaskonuz varsa sizin kaskonuz üzerinden açabilir. kaskonuz üzerinden açılırsa kusur oranları beklenmeden aracınız yapılabilir, eğer ki kazada kusurunuz çıkmazsa kasko şirketiniz karşı tarafın trafik sigortasına başvurup sizin araç için ödediği bedeli onlardan alır (rücu eder), kaskonuz bozulmaz. servis adınıza bir hasar dosyası açtıktan sonra yaklaşık 1-2 gün içersinde aracınıza sigorta eksperi atanır ve eksper gelir. eksper hazine bakanlığına bağlı olarak çalışır. hasarın ne kadar tuttuğunu belirler.
"hak sahibi aracının, bu madde uyarınca hazine müsteşarlığınca belirlenen ölçütleri karşılayan, dilediği onarım merkezinde onarılmasını talep edebilir. bu durumda sigortacı, araç kaza tarihi itibariyle anlaşmalı olduğu onarım merkezinde onarılsaydı uygulanacak parça, tedarik, işçilik ve diğer hususlara göre belirlenecek bedele göre ödeme yapabilir. sigortacı söz konusu bedel uygulaması hakkında hak sahibini hasar ihbarından itibaren 2 iş günü içinde bilgilendirir. sigortacı bu süre içinde anılan bildirimi yapmadığı takdirde bildirim konusu bedeli hak sahibine karşı ileri süremez."
anlaşmasız servise gittiniz diyelim, sigorta bu hasarın bedelini hesaplarken eğer ki bu kişi anlaşmalı servise gitse ne kadar öderdi diyerek ona göre ödeme yapacaktır.
aracı bıraktıktan yaklaşık 3-5 gün içerisinde de kaza kusur oranları sbm üzerinden belli olur. bu kusur oranları: %100 %50 %0 şeklinde olur. iki tarafın sigorta şirketi de kusur oranında aynı fikirdeyse direkt olarak o yansır. ama eğer ki aynı fikirde değilseler komisyona gider ve komisyon bir karar verir. maddi hasarlı kaza senaryoları diye aratırsanız eğer çoğu kaza buradaki kıstaslara göre direkt olarak belirlenir. buradaki senaryolar da karayolları trafik kanunu ve yönetmeliğine göre oluşturulmuş olası senaryolardır. trafik kanununa göre iki çeşit kusur var asli kusur ve tali kusur. asli kusur, asıl kusurdur; tali kusur ise ondan daha az önemli olan kusurdur. ikinizde de asli kusur var ise %50 %50 alırsınız. birinizde asli birinizde tali kusur var ise %100 %0 olarak gelir. ikinizde de tali kusur var ise %50 %50 olarak gelir. çok büyük ihtimal %100 %0 olarak bir oran gelecektir. %50'yi genellikle yan yana şeritte giderken birbirinize çarparsanız veriyorlar, kimin hatası olduğu tam anlaşılamadığından. sağdan gelene öncelik vermemek asli kusurdur örneğin, ama hız yapmak tali kusurdur.
örnek verelim; artı şeklinde bir kavşaktasınız ve altınızdaki ferrari ile 250 hız ile kavşağa giriş yaptınız (tabela, ışık, yaya geçidi yok). solunuzdan gelen araç ile kavşağın ortasında çarpıştınız. tutanak tuttunuz; aşağıya yazdınız ki inanılmaz hızlı geldim çarpıştık. kusur oranı geldiğinde; sizde %0 kusur, karşınızdakinde ise %100 kusur yazacaktır. çünkü diğer araba sağına dikkat etmedi. size en fazla hız cezası kesilir. t tipi kavşakta bu sağdan gelme kuralı biraz değişiyor aman dikkat -kavşaklarda dönüş yapacak olan düz gidene yol vermelidir- trafik kanunu ve yönetmelikte bu kavşak kurallarında bir çelişme mevcut, trafik kanunu madde 57 ve trafik yönetmeliği madde 109-
ekleme (ekşi sözlük'ten @genelevdeki polis isimli yazarın bilgilendirmesiyle): alkol durumunuz kusur durumuna etki etmez, alkollü olana sigorta şirketi ödeme yapmaktan kaçınır. onun dışında kusur oranları karayolları trafik kanunu ve yönetmeliğine göre belirlenir. sarhoş sürücü sağınızdaki sokaktan fırlasa ve ona çarpsanız (artı kavşakta) siz yine %100 suçlu bulunursunuz arabanızı trafik sigortası yaptırmaz. alkollü sürücünün kusuru %0 olmasına rağmen sizin trafik sigortanız da alkolden dolayı ödeme yapmayacaktır.
bahsettiğim gibi kaskonuzdan yaptırıyorsanız, kaskonuz ödemeyi yapar, kusur oranı belli olduktan sonra eğer haklıysanız karşı tarafın trafik sigortasından parayı temin eder.
hasar bedelleri belli oldu, kusur oranları belli oldu ama aracınızın onarılacağı veya onarılmayacağı hala belli değildir
sigorta şirketi sovtaj çalışması başlatır. örnek verelim aracınız 100 bin lira. belirlenen hasar bedeli ise 35 bin. sigorta şirketi aracı ihale usulü satışa sunsam kaça satarım diye bir hesap yapar. işte bu sovtaj bedeli diye geçer. mesela sigorta şirketi düşündü ki; şimdi aracı 100 bin verip bu kişiden satın alsak, biz bu aracı böyle hasarlı olarak birine satsak kaça satarız? 80 bine satarız. bu durumda cebimizden 20 bin çıkmış olur. eğer yaptırsak 35 bin lira çıkar. 15 bin lira daha az ödemiş oluruz. işte bu durumun adı perte çıkmadır. hani 5664'te hasar sorgulaması yaptığımızda ağır hasar kaydı yazıyor ya, o budur. sigorta şirketi aracı ihale usulü birine satmıştır, alan şahıs aracı düzeltip tekrar piyasaya sokmuştur. tam bu noktada değinmek istediğim bir başka konu da sigorta şişirmesi; yok öyle bir şey. sigorta şirketinden yolda geçerken 50 kuruş iste onu bile vermez. adamlar keriz değil sonuçta.
sovtaj çalışması sonucunda aracınızın onarımına karar verilirse aracınızın onarımına başlanır. tabii ki kazada kusursuz olduğunuzu varsayarak konuşuyorum. kusurluysanız ve kaskonuz yoksa sigortayla zaten işiniz yoktur. sizin trafik sigortanız karşı tarafınkini öder; başka biri 5664 hasar kaydı sorguladığında bedelsiz hasar kaydı görür.
aracınıza onarım izni verildi, peki orijinal parça takılacak mı o iş nasıl olacak?
"hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer parça veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişimine imkân yok ise orijinali ile değiştirilir. kaza tarihine göre model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçlarda hasar gören parça, onarımı mümkün değilse öncelikle orijinali ile değiştirilir, orijinal parçanın bulunmaması durumunda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değiştirilir. ancak model yılından itibaren 3 yılı geçmeyen motorlu araçta hasar gören parçanın orijinal olmadığı durumda eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim yapılır. bu paragraf uygulaması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.
eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça ile değişim mümkün olduğu halde, sigortacının bilgisi ve onayı dahilinde olmadan orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya ömrünü tamamlamış araçlar mevzuatı kapsamındaki araçlardan elde edilen orijinal parça bedeli ile sınırlıdır. sigortacı bu paragraf kapsamındaki onaya ilişkin tercihini hasar ihbarından itibaren 2 iş günü içinde onarım merkezine veya hak sahibine bildirmediği durumda onayı varsayılır."
yani eğer aracınız 3 yaşından küçük değilse size sıfır orijinal parça takmazlar. eşdeğer ya da çıkma orijinal parça takılır. yukarıda resmi gazeteden alıntıladığım yazıda açıkça hepsi yazmakta. aracınıza çıkma takıldığında kavga çıkartmayın, adamlar takmak zorunda değil -trafik sigortası nezdinde konuşuyorum-.
onarım başlarken eksper servise 2 farklı yaklaşım sergileyebilir. sigorta şirketleri büyük toptancılar ile işbirliği yapıp parçaları daha ucuza alabilir.
1) parça üzerinden fiyatlandırma: parçalar sigorta şirketi tarafından veya servis tarafından temin edilebilir. servise sadece işçilik ücreti ödenir, eğer servis ben kendim parçaları bulup takarım diyorsa ödeme sigorta şirketinin kendi iskontolu fiyatlarına göre ödenir.
2) anahtar teslim: eksper servise gidip toplu bir fiyat alır, 15bine bu aracı yapar mısın? gibi. bu şekilde bir yaklaşımda hem eksperin hem de servisin iş yükü azalır. servis yapar teslim eder parasını alır. eksper 15 bin'e denk gelecek şekilde kesin ekspertiz raporunu yazar dosyayı kapatır.
2020 yılında yapılan trafik sigortalarının teminat limiti araç başına 41 bin lira.
2021 yılında yapılan trafik sigortalarının teminat limiti yanılmıyorsam araç başına 43 bin lira.
yolda giderken hata sizde ve son model bir aston martin'e vurdunuz. üstte bahsettiğim süreç yaşandı ve aston martin'deki zarar 151 bin lira. bizim sigortamızın limiti 41 bin lira.
bu durumda ne oluyor?
kaskonuz varsa ve kaskonuzda ihtiyarı mali mesuliyet (imm) klozu varsa şanslısınız. bu durumda 41 bin lirayı trafik sigortanız ödeyecek, kalan 110 bin lirayı ise kaskonuz karşılayacak. genelde imm teminatları yüksek oluyor. eğer ki kaskonuzda bu imm klozu yok ise geçmiş olsun. o kalan paranın sorumlusu sizsiniz. en yukarda bahsettiğim karşımızdakinin kaskosu varsa bilgilerini almak iyi olur dememin sebebi buydu. eğer ki haklıysanız ve karşınızdakinin trafik sigortasının teminatı yetmezse onun kaskosuna başvuru yapacağız.
değer kaybı nasıl alınır ve hesaplanır?
2020 nisan ayında değer kaybı formülize edildi. buradaki formülü kullanarak 3 aşağı 5 yukarı bir değer hesaplanabilir ama ne kadarını alırız orası biraz sigorta şirketine bağlı. %100 haklıysanız aracınızın değer kaybının hepsini, %50 haklıysanız yarısını alırsınız. eğer ki hasar dosyanız karşı tarafın trafik sigortası tarafından yürütüldüyse, dosya kapandıktan sonra direkt olarak bir dilekçe ile sigorta şirketine başvuru yapıyoruz. zaten ellerinde kazaya ilişkin belgeler bulunuyor. sigorta şirketi dosyayı açtığı zaman sizden sbm (sigorta gözetleme birimi) üzerinden eksper atamanızı isteyecektir.
eksper nasıl atanır?
eksper ataması gerçekleştirdikten sonra eksper bir değer kaybı raporu düzenleyecek ve bunu sisteme yükleyecek, ardından paranızı sigorta şirketinden tahsil edebilirsiniz. eksper atandıktan sonra eksperi aramakta fayda var, fotoğrafları ve hasar dosyasına istinaden kesin eksper raporunu göndermeniz gerekebiliyor. eğer ki sigorta şirketi size komik bir rakam ödediyse sigorta tahkim komisyonuna gitmenizi öneriyorum.
eklemekte fayda var, genelde imm klozları değer kaybı taleplerini karşılamazlar, sadece hasar bedeli üzerinden giderler. yaptırırken dikkat etmekte fayda var. bu şu demek oluyor; %100 suçlusunuz ve piyasa değeri 500 bin lira olan bir araca çarptınız. orta büyüklükte bir kaza.
hemen tablomuza bakalım: orta büyüklük için %8 ila %20 arasıymış 300 bin üstü araçlar için. 90 bin hasar kaydı oldu yani aracın.
bu durumda 500 bin*%19=95 bin, orta hasar olduğundan *0.75, ve az kullanılmış 30 binlerde km'si olan bir araç olduğunu varsayalım.
*0.60 bu durumda bu aracın değer kaybı 95 bin*0.75*0.6=42 bin 750 tl'dir.
kaskonuzdaki imm 90 bin lira hasar kaydında kalan kısmı öder. ama buradaki 42 bin kusurlük rakam size değer kaybı davası, tazminat davası olarak açılabilir diye biliyorum. dikkatli olmakta fayda var. ilamsız icra takibi de başlanabilir.
sigorta tahkim komisyonu nedir?
4 ay içinde sigortayla yaşadığınız uyuşmazlıkları çözüme kavuşturan bir kurum. başvuru yapmak hiç zor değil. değer kaybınızı yeni bir ekspertiz raporu ile sunarak tekrar değerlendirilmesini isteyebilirsiniz. veya anlaşmasız servisler sizden vekalet alarak haksız yere iskonto uygulandığını savunabilirler, eğer ki bir haksızlık varsa bu haksızlığın çözümü için gerçekten iyi bir kurum. tahkim dergilerini incelerseniz sürekli sigorta şirketlerine tazminat giydirdiklerini görebilirsiniz. bu kadar müşteri yanlısı bir kurum olması inanılmaz şaşırtıcı.
arkadaşlar tekrar çok geçmiş olsun. umarım kazasız belasız günleriniz olur. sıkmayın canınızı.