toplumların zeka düzeyine dair bir çıkarım yapmak için verilebilecek en iyi örnekle olaya başlayalım: güney kore ve kuzey kore'yi çok iyi biliyoruz. güney kore son derece gelişmiş, sürekli icatlar yapan, yüksek teknoloji üreten, her geçen gün zenginleşen bir ülke. güney kore'nin kişi başına düşen milli geliri kuzey kore'nin 20 katından fazla, kuzey'deki açlık ve yoksulluk yüzünden güney koreliler kuzeylilerden daha uzun boylu, daha uzun ömürlü. kuzey kore'nin bırakın teknoloji üretmeyi dış yardımlar olmadan halkını doyuracak gücü yok.

bütün bunlara sebep olan şey ise why nations fail kitabında acemoğlu'nun bahsettiği extractive (dışlayıcı) ve inclusive (kapsayıcı) yapılanmaların etkisi. güney kore kapsayıcı kuzey kore ise dışlayıcı kurumlara sahip. bunun sonucunda güney fezaya giderken kuzey açlıktan kırılıyor.

ancak bir tane bilmemiz gereken önemli nokta var, o da iki ülkedeki ortalama iq düzeyleri. kuzey korelilerin bütün sıkıntılarına, geri kalmışlıklarına rağmen ortalama iq düzeyleri güney korelilere çok yakın. ayrıca şunu da bilmek lazım güney korelilerin ortalama iq düzeyleri dünyanın en yükseklerindendir.

bu ne anlama geliyor? 

şu anlama geliyor, son 50 kusur yılda dışlayıcı kurumların baskısıyla geri kalan kuzey kore'de zeka düzeyleri hala güney kore kadar yüksek yani 105 civarlarında. eğer kuzey kore'deki dışlayıcı kurumların baskısı yarın ortadan kalkarsa (kuzey kore güney'e katılırsa) kuzey koreliler kısa zaman içinde aynı güney koreliler gibi teknoloji üreten, zengin ve başarılı bir millete dönüşecektir.

kuzey korelilerin iq düzeyinin önemi bu noktada ortaya çıkıyor, kuzey koreliler dışlayıcı yapılanmadan kurtuldukları anda dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri olma yolunda ilerleyebilecek bir ortalama iq düzeyine sahipler. oysa aynı güney kore gibi kapsayıcı kurumlarla yönetilen pek çok güney / orta amerika, doğu avrupa ülkesi güney kore'nin gelişmişlik düzeyine ulaşamıyor. işte burda benim bahsettiğim toplumların zeka düzeyi devreye giriyor.

brezilya her ne kadar güney kore gibi kapsayıcı kurumlara sahip olsa da ortalama iq düzeyi güney kore gibi 105 değil 90 olduğundan güney kore'nin gelişmişlik düzeyine ulaşamıyor. yani kapsayıcı / dışlayıcı kurumlar bir ülkenin gelişimi için tek sebep değil, ortalama zeka düzeyleriyle birlikte iki sebepten biri.

bu yüzden brezilya gibi ülkelerde kapsayıcı kurumlar var olsa da ortalama iq düzeyleri güney kore düzeylerine çıkmadığı müddetçe brezilya'nın g.kore kadar gelişmesi asla mümkün olmayacaktır. oysa kuzey kore'de ortalama iq düzeyleri yüksek olduğundan k.kore dışlayıcı kurumlarından kurtulup kapsayıcı kurumlara geçtiği an g.kore düzeyine yükselecektir.

tabii kapsayıcı kurumları kurabiliyor olmak da bir zeka düzeyi göstergesi. toplumu yöneten elitler hiçbir zaman gücü başkalarıyla paylaşmak istemediğinden dışlayıcı kurumlar yaratır, bu noktada elit olmayan kısmın, yani halkın çok büyük bölümünün elitlere baskı uygulayıp onları dışlayıcı kurumları kapsayıcı kurumlara çevirmeye zorlaması gerekir. işte elit olmayan halkın bu durumu algılayabilmesi ve uygulayabilmesi için belli bir düzeyde olması gerekir. g.amerikalılar bunu yapabilirken kuzey korelilerin bunu hala yapamamasını uzak doğu'nun aşırı muhafazakar, bireyden çok topluluğa önem veren kültürüne bağlıyorum.

uzakdoğuluların aşırı muhafazakar ve bireycilikten uzak kültürü yaratacılığı köreltiyor. buna basit bir örnek olarak apple/samsung mücadelesini verebiliriz. batı kültürünün ürünü olan apple icat eder, yenilik getirir, dünyayı değiştirir, samsung ise apple'ın ürettiği ürünleri optimize edip yeniden üretir. belki samsung optimize ettiği ürünlerle apple'i aşar ama asla apple gibi dünyayı değiştiricek icatlar yapamaz. işte bunun sebebi muhafazakar uzakdoğu kültürüdür. peki bu kültürün / davranışsallığın genlerle alakası var mıdır? belki olabilir ama henüz bu alandaki araştırmalar çok yeni ve bir karar vermek için yeterli değil.