adım adım gidersek çok da kolay bir şekilde yazılabilir diyerek kendimi kandırdığım bir şey tez yazmak. kolay değil diyerek moralimi bozmayınız rica ediyorum.

1) öncelikle kendimize üzerinde çalışmak için can attığımız, merakımızdan öldüğümüz, üzerine soracak binlerce sorumuzun olduğu bir araştırma sorusu seçiyoruz.

bunu yaparken uçmuyoruz, ulaşabileceğimiz ciğerlerden seçim yapıyoruz. kimsenin derdine derman olmayacak bir konu da seçmiyoruz, o kadar çalışacağız üzerinde, birilerinin işine yarasın. ampirik olarak test edilebilecek, bilimsel yöntem içerisinde incelenebilecek, bir de normatif yargılarımızdan mümkün olduğunca uzak durduğumuz bir konu olsa da fena olmaz. normatif derken şunu kastediyorum. mesela: kürtaj yasal olmalı mı, diye başlarsak, biri der olmalı, öbürü der olmamalı, öteki der amerika'da olmalı, türkiye'de olmamalı, iki adım ileri gidemeyiz. ama: "türkiye'de, cumhuriyetin kuruluş yıllarından, 2000'li yıllara kadar, din adamlarının kürtajla ilgili tavırları nasıl bir değişiklik göstermiş" diye başlarsak, hem daha spesifik olmuş oluruz, hem de bilimsel metodla incelenebilecek bir soru sormuş oluruz. hatta bir de, daha önce üzerinde çok fazla çalışılmamış bir konu seçmiş olduğumuz için, bilim dünyasını sallama ihtimalimiz de olur.

2) ikinci aşamada, araştırma sorumuzun amacını belirliyoruz.

tanım mı yapmak istiyoruz, üzerinde çalışılmamış bir alanda keşif mi, açıklama mı, değerlendirme mi? kabaca, tanım yapmak istiyorsak "ne" sorusuyla, keşif yapmak istiyorsak "kim, kiminle, nerede, ne zaman, nasıl" sorularıyla, açıklama yapmak istiyorsak "neden" sorusuyla, değerlendirme yapmak istiyorsak "sonuçları/etkileri neler olmuş" gibi sorularla ilerleyebiliriz. tabi bir araştırma içerisinde bunların bir yıldızlar karmasını yapmak da seçenekler arasında.

3) üçüncü aşamada bağımsız ve bağımlı değişkenlerimizi seçiyoruz.

- şş, arka sıra, neye gülüyorsanız, söyleyin biz de gülelim - şimdi ilk sorumuzdan gidelim. incelediğimiz şey, yani din adamlarının kürtaja bakış açısındaki değişim, bağımlı değişkenimiz. bu değişikliğinin olası nedenleri de bağımsız değişkenlerimiz. pozitivizmin ustası, yolların hastasıysak, yaptığımız araştırmanın ne kadar iyi olduğunu, bağımlı değişkenimizi, kaç tane bağımsız değişkenle açıkladığımıza göre belirleyebiliriz. fakat en nihayetinde august comte da değiliz, daha esnek de olabiliyoruz artık. tabi bir de tanım ve keşif sorularında değişken belirlemek daha zor.

4) sonracığıma, bu değişkenlerin en az iki tanesini birleştirip hipotez(ler) oluşturuyoruz.

bu hipotezler test edilebilir, abartmadan genellenebilir ve bir miktar da kehanet içeren hipotezler olsa fena olmaz. aynı zamanda araştırma sorumuza ve konuyla ilgili teorilere de bağlayabileceğimiz cümleler olsa tadından yenmez. hipotezlerinizi cümle haline getirirken kullanabileceğiniz bir kaç kelime örneği: örneğin, dini inançlar (bu bağımsız değişken) kürtaj oranlarıyla (bağımlı değişken) ilişkilidir/neden olur/engeller/arttırır/azaltır vs... nedenselliğe dikkat burada, ne bilimciler heba olup gidiyor yanlış yorumlanan korelasyonlardan.

5) şimdi kavramlaştırma aşamasına geçiyoruz.

özellikle sosyal bilimlerde hayati önem taşıyor bu kısım, çünkü kavramlar daha esnek. siz güzel güzel her kavramı ne manada kullandığınızı 5 yaşında çocuğa anlatır gibi anlatın referanslarınızla en iyisi. teorik yaklaşımlarınız neler, sizden önce bu konularla ilgili neler söylenmiş onların üzerinden geçin.

6) sonraki aşama metodoloji kısmı.

bu kısım bir sosyal bilimciyi, gazeteciden ayıran en önemli özelliklerden biri. tamam bir şey merak ediyorsun ama, nasıl vermeyi planlıyorsunuz sorunuzun cevabını ya da hipotezlerinizi nasıl doğrulayacak ya da yanlışlayacaksınız. nasıl bir araştırma metodu kullanacaksınız, anket mi, deney mi, mülakat mı, söylem analizi mi? kaç kişiyle, ne kadar sürecek araştırmayı yapmanız, nasıl ulaşacaksınız, ne şartlar altında inceleme yapacaksınız, sonra elinizdeki verileri nası analiz edeceksiniz?

7) bir de etik dertlerinizi özetlerseniz nur topu gibi bir tez öneriniz olur elinizde.