Telefon Bağımlılığını Azaltmak İçin İşe Yarayabilecek Tavsiyeler
bir insan düşün ve sabah yatağından kalkar kalkmaz bu insanın aklına içki içmek geliyor. daha uykusu açılmadan elini yatağının altına koyduğu içki şişesine götürüyor ve daha uyanalı beş dakika bile olmadan içmeye başlıyor. bu kişiye alkolik denir mi? evet denir.
peki başka bir insan düşün. o da uyanıp daha gözlerini tam açamamış bir durumdayken elini yatağın yanındaki sehpaya uzatıyor ve telefonunu alarak şişik gözlerini ekrana dayayıp kurcalamaya başlıyor. bu kişiye telefon bağımlısı denir mi? evet denir.
şimdi eğer bu tarif ettiğim insan sensen ve sabah gözünü açtığın andan, gece kapatana kadar tüm günün telefonla geçiyor, hayatındaki çoğu şeyi telefonla yaşıyor ve ailenden çok cebindeki telefonla ilgileniyorsan kusura bakma ama sen bir bağımlısın. sabahın köründe içkiye sarılan alkolikten de pek bir farkın yok. çünkü beyninizin aynı bölgeleri ve aynı haz alma isteği sizi yönlendiriyor. bağımlı olmak aslında tamamen senin suçun değil.
telefon aplikasyonları üzerinden para kazanmak isteyen milyar dolarlık firmaların ince ince planladıkları psikolojik saldırıların hedefi oldun. eğer yaşın gençse zaten bu dünyanın içine doğmuştun. seni eleştiren büyükler en azından telefonsuz bir kaç on yıl geçirebildiler ama senin böyle bir imkanın hiç olmadı. peki o zaman ne yapacaksın?
bu bağımlılık durumunu kabullenmeyip bana "hayır hocam, ben bağımlı falan değilim, telefonumu istediğim zaman elimden bırakabilirim" lafını mı edeceksin? bil ki tüm bağımlılar bu lafı ederler. ya da bağımlı olduğunu kabul edip ama hiçbir şey yapmayıp, hayatını eline tutuşturulan bir zımbırtının hükümranlığına mı bırakacaksın.
bunu yaparsan seni ağzına olta geçirilmiş balık gibi yakalarlar sonra da zeytinyağında yavaş yavaş kızartırlar. ne doğru dürüst hayatın kalır ne insan ilişkilerin. zekanda günden güne geriler. bu işe devam edersen gün gelir bir babun maymunu senden daha zeki olur. aklın giderse de işin biter. peki hocam anladım ve kurtulmak istiyorum, ne yapmalıyım? dersen...
hah işte vermen gereken cevap bu. şimdi sana bu beladan kurtulabilmen için pratik, uygulayabileceğin ve mümkün olduğunca bilimsel 5 adet tavsiye vereceğim. tabi bu tavsiyeleri veren ben de sütten çıkmış kaşık değilim. bu tavsiyeleri kendime de söylüyorum.
1) yapamam değil yapmam de
kendine bir kural koydun diyelim. akşamları eve gidince bir saatten fazla telefonunu kullanmamak konusunda bir karar verdin. böyle bir durumda sana büyük baskı gelecektir. telefonun mesajlarla, uyarılarla seni yoldan çıkarmaya çalışacak ve "hadi al beni eline de, güzel zaman geçirelim" diye sürekli seni zorlayacaktır. böyle bir durumda kendi kendine "ben akşamları telefonu bir saatten fazla kullanamam"deme. bunun yerine "ben akşamları telefonu bir saatten fazla kullanmam" de. bu basit kelime seçimi bile beyninde farklı bir algı üretecektir. kullanamam dediğin zaman aslında yapmak istediğin ve zorunlu olarak yapamadığın bir durum algısı üretirsin ve kendini zorlanmış hissedersin.
kullanmam dediğin zaman bu senin seçimin algısı ortaya çıkar, böylece kendini özgür ve güçlü hissedersin.
2) telefonunu görmezsen seni kandıramaz
telefonun çalmadığı müddetçe onu yanından uzak tut. odanda ulaşamayacağın uzak bir yere koy. eline alıp bakman için enerji harcaman gereksin. bir arkadaşınla kafeye oturduğun zaman hemen çantandan telefonunu çıkarıp masanın üstüne koyma. bir yerde beklemen gerekiyorsa örneğin otobüste veya durakta sıkılıp hemen telefona sarılma. etrafını incele, telefona bağımlı olmadan sıkılmamaya çalış. en güzeli, çantanda minik bir kitap taşı. kısacası telefonu gözünden uzak tut ki gönlünden de uzak olsun.
telefonun içindeki programlar türlü sinyal ve mesajlarla senin dikkatini telefona çekmeye çalışır. onu uzakta tutman seni bir çok tuzaktan kurtaracaktır.
3) planlı davran
kumarhanelerdeki tek kollu canavar slot oyun makinelerinin tuzağı kişiyi sürekli makinenin kolunu çekmeye alıştırmasıdır. birkaç defa oynayıp başından kalkarım dediğin makine seni öyle bir yakalar ki cebinde ne var yok makineye kaptırırsın. aynı psikolojiyi telefonundaki aplikasyonları üretenler de kullanır.
bir instagram'a bakayım diye telefonu eline alırsın ondan sonra, şimdi de whatsapp'a göz gezdireyim, azıcık da mailleri inceleyeyim, ee şimdi facebookla ilgilenmezsek arkadaşlara ayıp olur falan diyerek bir bakarsın beş dakika için eline aldığın telefon beş saatini yemiş.
bunun çözümü ne zaman duracağın konusunda önceden plan yapmandır. telefonda mesajlarına bakacaksan bunu yaptıktan sonra "dur" ve başka bir şeyi açma. yapacağın işleri mutlaka planla. unutma telefonun sadece bir alet, senin sahibin değil.
4) alışkanlığını kırmaya çalışma, onu faydalı olanla değiştir
alışkanlıkları bir anda ortadan kaldırmak zordur. çünkü beyinde çok ciddi sinirsel bağlar oluştururlar. çelik bir halatı öyle elinle zorlayıp koparamazsın ama halatı başka türlü kullanabilirsin. burada tavsiyem şu: diyelim ki işten eve geldiğin zaman hemen bir türk kahvesi yapıp telefonunu kurcalamaya kendini alıştırdın.
bunu uzun zaman yapmışsan kuvvetli bir alışkanlık edinmişsin demektir. burada beynini kandırabilirsin. yani eve geldiğin zaman gene kahveni yap ama bu sefer eline telefon yerine kitap al, ufak defterine gün içindeki olumlu gelişmeleri yaz veya ailenle güzel bir sohbet et. yani aynı rutini kullan ama telefonu denklemden çıkar.
yalnız, tabi burada telefonu çıkarırken yerine başka bir zararlı alışkanlık ekleme. örneğin kahvenin yanında koca bir dilim kremalı margarinli pasta yemeği de alışkanlık haline getirme. rutinin içine telefon yerine faydalı bir alışkanlık ekle. beynin alışkanlık rutini bozulmadığı için sana çok direnç göstermeyecektir.
5) kendini tutamayacağını bildiğin durumları önceden tahmin et ve önlem geliştir
mesela arkadaşına yemeğe gidiyorsun ve biliyorsun ki bir yerden sonra insanlar sohbet ederken sen dayanamayıp telefonunu kurcalayacaksın, oradakilere de ayıp olacak. bunu biliyorsun. madem biliyorsun yemeğe giderken telefonunu yanına alma veya onu çantanda öyle zor bir yere sok ki erişmen zahmetli olsun. yani bir şekilde telefona dayanamayacağını bildiğin durumları önceden tahmin edip önlemini baştan al.
evet sevgili dostum... işte bu verdiğim yöntemlerden bir tanesini bile azıcık yapabilirsen şu anki bağımlılık durumundan çok daha iyi bir durumda olursun. hadi şimdi yazıyı okuduktan sonra burada verdiğim tavsiyelerden hangisi kafana en fazla yatmışsa ve "ben bunu yapabilirim" diyorsan hemen şu anda başla.
bak, bağımlısı olduğun telefondan sızarak bu mesajı sana ulaştırabildim yani ara pasını verdim; şu an ceza sahasında tam kaleciyle karşı karşıyasın. hadi at şu golü de senin tependen tonla para kazanmak isteyen telefon aplikasyonu şirketleri senin sahibin olmadıklarını anlasınlar. yapabilirsin. beklemeden bu yazıyı tekrar oku, bir tavsiyeyi seç ve uygula.