Taze Plak Koleksiyoncularına Sınırlı Baskı Albümler Konusunda Mantıklı Bir Tavsiye
peşin not: bu bir koleksiyoncunun, koleksiyon oluşturmak isteyenleri bilgilendirmek için maliyetler ve limited release'ler üzerine yazdığı bir yazıdır. ben vaktiyle giriştim, şimdi bırakamıyor, kendimi durduramıyorum. ben yandım, siz hayatının baharındaki genç arkadaşlarım yanmayın.
koleksiyon oluşturmaya niyetlendiyseniz ancak çok paranız yoksa, elinizde tek tük plak varsa ya da hiç yoksa, aldığınız plakları kalitesiz bir pikapta, kötü bir amfi ile oynatacaksanız, plaklarınızı düzgün depolamayacaksanız bu sevdadan vazgeçmenizi tavsiye ederim. aşağıdaki girdi türkiye dışında üretilen yabancı eserler ile bağıntılı olarak yazılmıştır, türkiye'de üretilen (türkçe) eserler aşağıda yazdıklarımın dışında olabilir.
türk lirasının diğer para birimleri karşısında iyice değer kaybetmesiyle, satın alması hayli güçleşen bir üründür plak.
bundan 3 sene önceye kadar record store day'de plak almak için türkiye'den kalkıp britanya'ya giden adamdım. şimdi ise gönderi ücretiydi, gümrük vergisiydi derken ortalama bir release'in bana geliş maliyeti 40 gbp civarı oluyor. hal böyle olunca, özellikle sınırlı sayıda basılmış plakları koleksiyonunuza eklemek istiyorsanız ve türkiye'de ortalama üstü bir maaşla çalışan bir bireyseniz, ruhunuzu da o satın alma butonuna tıklayarak teslim etmeniz gerektiğini bilin.
vaktiyle sınırlı sayıda basılmış ve gerçekten talebin çok olduğu bir plağı alamadıysanız ancak aradan belirli bir süre geçtikten sonra almaya niyetlendiyseniz, vay halinize.
ben yalnızca dub/reggae türlerini barındıran bir koleksiyona sahibim. içlerinde çok nadir de olsa dnb/jungle/indie eserler de bulunuyor. bu türlerdeki release'lerde sınırlı sayıda demek, 500/1000, test baskısı (eğer satışa çıktıysa) ile bilemedin 550/1100 adet satışa sürülen ürün demek. britanya'daki bağımsız müzik mağazalarına en fazla 2, maksimum 3 adet kopya gelmesi demek.
milyonlarca dinlenen, yüzbinlerce satan sanatçıların, sırf fiziksel kopya satmak için limited edition/limited release/exclusive/collector's edition kisvesi altında farklı versiyonlar çıkartıp 10-50 bin kopya bastığı; istisnalar dışında çoğu zaman discogs'ta, bağımsız müzik mağazalarından daha ucuza bulabileceğiniz, amazon'da ise her yerden ucuza bulabileceğiniz ürünlerden bahsetmiyorum. 5000+ üzeri baskısı olan ürün limited edition/release değildir. bu bir ticari yaklaşımdır, ederi $25 olan albümü $45'a saplamaya kılıf bulmaktır. bu mu limited release şimdi?
ne olur ama ne olur, gidip 10/20/30+ bin kopya basılmış plaklara "limited edition" oldukları için bu paraları vermeyin. düşmeyin bu ticari tuzağa. kazıklatmayın kendinizi. gidin normal baskısını alın. söz konusu versiyonu yalnızca gerçekten çok istiyorsanız, sizi gerçekten mutlu edecekse alın. günün sonunda önemli olan budur. ama aldığınız, 30k baskısı olan plağı hoplaya zıplaya instagram'a limited edition diye koyup da kendinizle alay ettirmeyin :)
benim bahsettiğim limited release'leri büyük balıkların online mağazalarında (amazon vb.) bulmak zaten imkansız. yazının sonunda bununla alakalı bir örnek veriyor olacağım.
türkiye'de gençseniz, bir hobiniz varsa, bir şeylere ilgi duyuyorsanız, kısıtlı bütçeye sahipseniz ve bu ilgi duyduğunuz şey için para harcamak icab ediyorsa yaşamak, o hobiyi devam ettirmek size haram maalesef. gerçekten limited release olan plaklar özelinde ise ya çıktıkları gibi alacaksınız, alamıyorsanız yıllar sonra benim gibi kat be kat fazlasını vererek alacaksınız. unutmayın ki bu eserlerde parayı veren değil, parayı önce veren düdüğü çalıyor. diğerleri de stok yok uyarısına bakıp ya yalanıyor ya da dudağını ısırıyor benim gibi.
not: aşağıdaki hesap kitap işleri dub/reggae türleri temel alınarak yazılmıştır, diğer türler için bağlayıcı olmayabilir.
1000 adet üretilen, 180g heavy weight (double, triple ya da 4 x lp olabilir, box set olabilir, renkli baskı olabilir, gatefold sleeve'i olabilir, içinde inner sleeve'i olabilir, yanında bonus 7" bir plağa sahip olabilir, içinden imzalı kartpostal/fotoğraf çıkabilir, plak sanatçı tarafından imzalanmış olabilir; tüm bunlar fiyatı yukarı yönlü etkileyen faktörlerdir) limited release bir ürünün bugün çıkış fiyatı ortalama 27.5 gbp. satıcıdan satıcıya değişmek ile birlikte covid sebebiyle royal mail'in parsel taşıma fiyatlandırması uçuşa geçti, ortalama 11 gbp. bunun daha 20% gümrük vergisi var, gümrüğe sunma ücreti var. gelin hesaplayalım şimdi.
gbp 10,05 tl alınmıştır.
plak 27,5276,37 tl
kargo 11115,5 tl
gümrük vergisi (20%)55,2 tl
gümrüğe sunma ücreti8 tl
ne yaptı: 455 lira.
bakın bir eser için ödeyeceğiniz ortalama tutar 455 lira. asgari ücretin % kaçına tekabül ettiğini hesaplamayı da de siz değerli plak sever dostlarıma bırakıyorum. girdinin başında da belirttiğim gibi, bu yabancı eserler üzerine yazılmış bir girdidir, türkiye'de üretilen türkçe eserlerin piyasasına ilişkin bir fikrim yok.
2 sene içerisinde o almadığınız limited release eser en az 10 katı fiyatına satılıyor olacak discogs'ta. eseri elinde tutan adamın bulunduğu lokasyona göre bir kargo ücreti ödeyeceksiniz. ve maalesef gelen eser satıcının belirttiği kondisyonda olmayabilir, taşıma sırasında hasar görebilir, bu durumda oturup üzerine bir bardak su içeceksiniz. paypal ile alışveriş yapamadığınız için satıcıya karşı sizi paypal kadar korumuyor discogs.
2018 ve 2019 yıllarında yalnızca 500'er adet basılmış ve o dönem param olmadığı için alamadığım 2 dub eser var. birisi discogs'ta 999 gbp + shipping'e (mint/mint) satılıyor, diğeri için hiçbir yerde bir listeleme yok ama discogs'taki satış geçmişine baktığımda geçen sene 400 eur + shipping'e (mint/nmint) satıldığını gördüm. ben bu tarz eserler için ruhunu satmaya hazır olan bir koleksiyonerim, türkiye şartlarında 4 asgari ücret maaş aldığımı varsayalım. ben gidip nasıl alayım şimdi bunları?
beni geç, bu ise gönül vermiş ve eline plak geçtikçe mutlu olan ancak kısıtlı bütçeye sahip olduğu için bu mutluluktan mahrum kalan insanlar ne yapsın? her şeyden önce neden böyle bir şeyden mahrum kalsın kardeşim? refah seviyesi yüksek ülkede yaşayan yaşıtından ya da plak koleksiyonunu genişlettikçe mutlu olan diğer bireylerden ne eksiği var? niye başkalarının 30 birime aldığı plağı 400 birime almak zorunda bu insanlar? yazmaya devam edeceğim de konu bambaşka yerlere gidecek... sinirlendim yine.