sakal vergisi, erkeklerin sakal taşıma ayrıcalığı için ödeme yapmasını gerektiren bir devlet politikasıdır. en iyi belgelenmiş sakal vergisi, 18. yüzyılda rusya’da uygulanmıştır.

1698 yılında çar ı. petro namı diğer büyük petro bir sakal vergisi uygulamaya koydu. tarihte bunu yapan tek hükümdar o değildi; ingiltere kralı vıı. henry de aynı şeyi yapmıştı. ancak ilginç olan, petro’nun bu vergiye getirdiği nedenin ardındaki hikayedir. ı. petro’dan önce, rusya avrupa ile çok fazla bağlantı kurmamıştı ve deniz sınırlarında otoritesini ortaya koyabilecek bir donanmaya da sahip değildi. rusya devasa bir ülke olmasına rağmen, ingiltere ve hollanda gibi avrupa güçlerinin dünyayı keşfedip kolonileştirdiği ve birbirlerinin sınırlarına müdahale ettiği bir dönemde gemi sayısı açısından geride kalmıştı. avrupa ülkelerinin başarılarından ders almak amacıyla, ı. petro 1697 ve 1698 yıllarında “büyük elçilik” adı altında gizlice avrupa’yı dolaşarak zaman geçirdi.

petro, rusya’nın çağın gerisinde kaldığına ikna olmuştu ve ülkeyi hem ekonomik hem de bilimsel ve giyim açısından modernize etme konusunda ilham almıştı. sakal, rus tarihi boyunca uzun ve gururlu bir geleneğe sahip olmuştur. öyle ki, yüz kılları o kadar önemliydi ki, 12. yüzyıla tarihlenen bir dizi eski rus yasası olan russkaya pravda (rus adaleti), bir erkeğin sakalına veya bıyığına zarar vermenin cezasının, bir at çalmaktan ya da bir parmağı kesmekten dört kat daha yüksek olduğunu belirtiyordu! sakal, bir erkeğin onuru ve erkekliği olarak görülüyordu ve dini inançlarla da yakından ilişkilendirilmişti.

1705 yılında rus çarı büyük petro, geri kalmış ülkesini modernize ve batılılaştırma planının bir parçası olarak sakal vergisini yürürlüğe koydu.

köylüler ve din adamları vergiden muaf tutulmuştu, ancak sakal taşımak isteyen herkes yıllık bir ücret ödemek ve ödeme yaptığını kanıtlamak için bir madalya taşımak zorundaydı. ilk madalyalar yuvarlak şekilli olup bir tarafında burun, bıyık ve sakal, diğer tarafında ise imparatorluk kartalı yer alıyordu. daha sonraki madalyalar elmas şekline dönüştü ve bu görselleri bırakıp yerine “sakal gereksiz bir yük” yazısını taşıdı.

sakal vergisi, daha büyük bir projenin sadece bir parçasıydı: büyük petro’nun rus kültürünü estetik açıdan yeniden şekillendirme girişimi. çar, tebaasına alışılmış uzun rus kaftanlarını fransız veya macar ceketleriyle değiştirmelerini emretti. moskova şehir kapılarının dışında sergilenen mankenler, herkesin görebileceği şekilde yeni modaları tanıtıyordu. rus tarzı kıyafetler satmaya devam eden terziler ağır para cezalarıyla karşı karşıya kalma riski taşıyordu ve eski moda kaftanlarla sokakta yürüyen herhangi bir kişi, çar’ın müfettişleri tarafından kıyafetinin kısaltılmasıyla karşılaşabiliyordu.

başta oldukça katı olan uygulama gittikçe yumuşadı. devlet için para kazanabileceğini düşünen petro, aynı zamanda insanlara sakallarını koruma seçeneği sunarak bir sakal vergisi uygulamaya karar verdi. dışişleri bakanlığı’nın tanımladığına göre, soylular ve tüccarlar için vergi yıllık 100 rubleye kadar çıkabiliyordu; halk için ise çok daha düşüktü. 1 kopeğe kadar. vergi ödeyenlere, soylulara gümüş, halka ise bakır jetonlar veriliyordu.sakal vergisini ödeyebilecek olanlara, sakallarını tutmalarına izin verildiğini kanıtlayan özel sakal jetonları verildi. vergiyi karşılayamayanlar veya istendiğinde sakal jetonu ibraz etmeyenler, zorla halka traş edilebilirdi. bu sayede rusya'da sakal bırakanların sayısı düşmüştü .

petro’nun sakal vergisi politikası, aşırı gibi görünse de, aslında rus ortodoks kilisesi’nin sakalların tamamen yasaklanmasına yönelik ilk kararına karşı çıkması sonucu yapılan bir uzlaşmaydı. vergi, 1772 yılına kadar devam etti ve sonrasında birçok jeton eritilerek metali başka paralarda kullanıldı.

kaynak: smithsonianmag, lawcareers, wiki, ancient-origins, daily.jstor.org, britannica