Tarihçi Vegetius'un, Savaş Sanatının Nasıl Olması Gerektiğine Dair 35 Kritik Maddesi
askeri tarihçi publius flavius vegetius renatus, 378 yılında gerçekleşen hadrianapolis muharebesi'ndeki bozgundan sonra de re militari (savaş sanatı) adında bir eser yazar. bu eserde, imparatoruna, roma savaş sanatının nasıl olması gerektiğine dair öneriler sunar. işte bu önerilerden 35 tanesi.
1. "roma'yı diğer devletlerden ayıran en büyük özelliği askeri eğitimleri ve disiplinidir." - disiplinden uzaklaşmış bir roma ordusunun yenilmeye mahkum kalacağını belirtir.
2. "ordudaki aylaklık sert bir şekilde cezalandırılmalıdır. askerlere sürekli izin verilmemelidir. eğer izin verilirse, ordu gevşer ve savaşmak istemez."
3. "acemi askerler, ılıman bölgelerden toplanmalıdır." - sıcak ve soğuk bölgelerin avantajlarından/dezavantajlardan bahseder.
4. "acemiler, taşradan seçilmelidir çünkü bunlar zorluklara alışıktır. bunlar azla yetinmeyi bilir, basit düşüncelidir." - yani bu askerlerin, orduya adapte olmakta çok zorlanmayacaklarını anlatır.
5. "acemiler, ergenlik çağına girenlerden alınmalıdır." - ağaç yaşken eğilir sözü bir kez daha netlik kazanıyor. ergenlik çağının roma için biraz muğlak olduğu söylenebilir. 16-19 yaş aralığı desek yanlış olmaz sanırım.
6. "asker seçimi yapılırken boy olarak 1,72-1,77 aralığına dikkat edilmelidir." - eğer asker belirli standartları karşılıyorsa kimi zaman boy ikinci planda kalabiliyordu.
7. "delikanlılar keskin gözlü, dik boyunlu, omuzları yapılı, parmakları uzun, midesine hakim ve dar kalçalı olmalıdır...bir askerin kalıplı olmasındansa kuvvetli olması daha makbuldür." - bu cümleler, flavius renatus'un ideal asker tanımıdır.
8. "balıkçılar, pastacılar, dokumacılar ve kadın işleriyle bağlantısı olanlar kesinlikle ordugahtan uzak tutulmalıdır. duvar ustaları, demirci ve marangozlar, kasaplar, avcılar askere alınabilir." - mesleklere bakış.
9. "erlerin sadece fiziklerine değil aynı zamanda iyi bir karaktere sahip olmaları da önemlidir." - karakter ve aidiyet, dördüncü yüzyılda roma'ya en lazım olan kavramlardı.
10. "...düşmanlarımızdan aldığımız onca bozgun yalnızca, uzun bir barış dönemi boyunca asker toplamanın umursanmadığı dönemlere denk gelir." - roma ordusunun sürekli savaşlara hazır olmasını özellikle de celp dönemlerine dikkat edilmesi gerektiğini belirtilir.
11. " askerler en azından yaz aylarında beş saat içinde 20 millik yürüyüşleri askeri adımlarla yapmalıdır." - bir roma mili, 1479 metre olarak kabul edilirse yaklaşık 30 km yapar.
12. "her bir acemi er, yaz aylarında yüzmeyi öğrenmelidir." - nehir geçişlerinde oldukça önemli olsa da genellikle barbarların, nehir geçişlerinde roma ordusuna tuzaklar kurduğu bilinen bir gerçektir. olası bir sele karşı bir tedbir olarak da görülebilir. ayrıca büyük iskender'in bile zamanında yüzmeyi öğrenmediği için kendisine kızdığını aktarır plutarkhos.
13. "acemiler, kılıç yerine iki kat ağırlığında tahta meçlerle antrenman yapmalıdır." - bunu kalkan tutmaya da uyarlamak mümkün. neticede ağıra alışmış bir askere, daha hafif olan gerçeği verildiğinde asker zorlanmayacaktır.
14. "düşmanlarımızın bize korkularından saygı göstermesini veya destek vermesini sağlayan şey pahalı kıyafetler, altın, gümüş değildir ancak ve ancak silahlarımızın korkusudur." - özet geçmiş :)
15. "yetenekli olduğu anlaşılan acemilerin 1/3'i ya da 1/4'i okçuluk alanında eğitilmelidir." - flavius renatus sadece okçulara değil meşhur sapancıların da önemine dikkat çeker. özellikle balear sapancılarını över.
16. "acemiler 60 libre/yaklaşık 20 kg yük taşımaya ve de bunu askeri adımlarla taşımaya hazır olmalıdır." - bugün belki angarya gibi görülen bu işler, o dönem için büyük bir disiplini ifade ediyordu. askerler zırt pırt sızlanmamalıdır buna alışık olmalıdır.
17. "hun, alan ve got gibi süvarilere karşı piyadeler kesinlikle sağlam bir şekilde donatılmalıdır." - barbarlar karşısındaki güçsüzlüğü net bir şekilde ifade ediyor.
18. "mızraklar fırlatılırken sol adım önde olmalıdır. böylece mızrak daha ölümcül olur." - açıkçası eski geleneklerden uzaklaşıldığı bir kez daha vurgulanıyor.
19. "ordugah, özellikle düşman yakınsa mutlaka yeteri kadar odunun, tahılın ve suyun olduğu yere kurulmalıdır. yakınlarında, eğer düşman ele geçirirse, kesinlikle yüksek bir olmamalıdır. sele açık olmamalıdır." - ordugah kurmanın başlıca bir yetenek işi olduğunu unutmamak gerekir. yine de burada büyük sorumluluk komutanlardadır.
20. "çarpışmada sıkı eğitimli askerlerin fazla açılmadan ya da sıkışmadan, kendileri için belirlenmiş saflarını korumasından daha faydalı bir şeyin olmadığı aşikardır." - basit görünen bu düzenin, uzun yıllar süren çabalarla ve tatbikatlarla sağlandığı hatırlanmalıdır. bu düzeni bozan askerler idamla cezalandırılabiliyordu.
21. askerlerin ayda üç kez ya da her haftada en azından bir kez sahaya tatbikat için çıkarıldığını bilmek gerekir.
22. "piyadeler devlet için daha zaruridir. hem her yere konuşlanabilir hem de çok sayıda askeri daha az bir bütçe ile beslemek mümkündür." - roma'nın her şeyi olan lejyonlar, dördüncü yüzyılda eskiye rahmet okutuyordu.
23. "yardımcı birliklerdeki asker sayısı, savaştaki roma askeri sayısından fazla olmamalıdır." - renatus, yardımcı birliklerdeki/barbar kavimlerdeki askerlerin çoğunun roma vatandaşı olmadığının bilincindeydi. bu yüzden, bu yardımcı birliklerin sayısına dikkat edilmesi gerektiğini belirtir. olası bir isyan ya da arkadan vurma yaşanabilir diye uyarıyor.
24. "askerler arasında ayrıcalık yapılmamalıdır. liyakate mutlak suretle dikkat edilmelidir." - üçüncü yüzyıl krizi ile zirveye çıkan liyakatsizlik, orduyu artan bir şekilde köreltmeye devam etti.
25. praefectusların seçimi özellikle önemlidir. bu komutanlar, askeriye ile ilgili her konuda uzman olmalıydı. ordunun her şeyi olan bu komutanların vasıfsızlığı pek çok kez roma'yı yere serdi.
26. "silahların parıltısı düşmana müthiş bir korku salar." - renatus, savaşa girerken ordudaki tüm alet ve edevatın kusursuz bir şekilde temizliğinin yapılmış olması gerektiğini anlatır. düşmanın bu kusursuz savaş aletlerini görünce psikolojik olarak bozulabileceğini ifade eder.
27. "acemi erlerde fiziksel gücün yanı sıra yazma ve hesap becerisi de aranmalıdır." - yine de tüm ordunun okuma yazma bildiğini söylemek doğru olmaz.
28. "lejyondaki askerler, maaşlarının bir kısmını lejyon çuvallarında bırakmalıdır." - parasının bir kısmını lejyonuna emanet eden askerlerin, savaşlardan kaçamayacaklarını çünkü kaçarlarsa bu parayı alamayacaklarını belirtir. ne kafa ama gerçekten.
29. askerlerin trompet, borazan ve savaş borusu çaldığında verecekleri tepkilerin otomatik olması gerektiğini belirtir. hangisinin saldırı, hangisinin geri çekilme olduğunu bilmek der, askerleri güvende hissettirir. ayrıca bir bütün olarak hareket etmeyi kolaylaştırır.
30. "aşırı kalabalık ordular, düşmanın sergilediği cesaretten ziyade kendi sayılarının fazlalığı yüzünden bozguna uğradılar." - renatus burada büyük darius'tan, xerxes'ten örnekler verir. niteliğin nicelikten daha önemli olduğunu vurgular.
31. "askerler bataklık yakınlarında ve de susuz arazilerde bırakılmamalıdır. uzun yürüyüşlerden sonra askerler savaşa sokulmamalıdır." ve "savaşta coğrafyayı ve rüzgar yönünü bilmek önemlidir." - renatus'un, hannibal barca'nın taktiklerini iyi bildiğini öğreniyoruz. cannae muharebesi'nde yukarıda bahsedilenlerin hepsi bir araya gelmiş ve roma tarihinin en ağır yenilgilerinden biri ortaya çıkmıştı.
32. "tüm seferlerde en büyük silah, sizin yeterli erzakınızın olması, düşmanının ise açlıktan kırılmasıdır. tahıl, şarap sirkesi ve tuz kıtlıklarına dikkat edilmelidir." - iyi bir komutanın bunun daha önceden düşünmüş olması gerekir. aynı şeyi kuşatılmış bir şehir için de söylemek mümkün. bunların yetersizliği salgınlara da sebebiyet verebiliyordu.
33. ordu güvenliği için parolalar her gün değiştirilmelidir.
34. düşmanı beklemediği yerden vurmak en mantıklı yol olabilir.
35. son olarak savaş naralarının savaşın başlamasına yakın bir süre varken atılması gerektiği belirtilir. yine bir psikolojik savaş.
kaynak: daha fazlası için de re militari, publius flavius vegetius renatus; çevirmenler samet özgüler, kutsi aybars çetinalp.