Son Günlerde Kripto Dünyasında Fırtınalar Estiren NFT Nedir?
bu günkü konumuz yeni sapkın furya nft'ler; yani değiştirilemeyen, eşsiz koleksiyon token'ları. konumuza satışı yapılmış bir nft ile başlamak istiyorum: ünlü sanatçı banksy'nin yaptığı bi eser açık artırmada tam tamına 95.000 dolara satılmıştı, bu eser nft için yakıldı! :) eserin yakılarak yok edilmesini canlı yayınlayıp bunun videosunu çeken şirket, bu video yu nft'ye çevirerek opensea nft platfromunda satışa çıkardı ve tam tamına 382 bin dolara bi başkasına satıldı. (kaynak: bbc)
eserin yakıldığı videoyu buradan izleyebilirsiniz:
1 yıldır hayatımızda olan ve 3-4 aydır popülerliğini zirveye taşıyan, sanatçıların görsel eserlerini dijitalize edip token'laştırdığı nft'ler; yani değiştirilemeyen, eşsiz token'lar. son günlerde adeta kripto dünyasında fırtınalar estiriyor. zengin isimlerin dijital sanat olarak gördüğü bu akıma aşırı bir merak göstermiş ve bu eserlere yüz binlerce dolar paralar ödeyerek sahip oluyorlar..
görüyorsunuz değil mi dostlar... nerden nereye geldik. muazzam blockchain teknolojisi bakalım daha nasıl yerlerde kullanılacak. bu yazıdaki başlıklar: nft nedir, ne işe yarar, uygun fiyattaki eşsiz sınırlı nft'leri nasıl nereden alır, nasıl saklarız?
yazıma başlamadan önce bir kafa karışıklığına açıklık getirelim.
“nft token” midir? “nft coin” mi?
aslında her ikisi de. çünkü token'lar teknik olarak aynı zamanda birer coin'dir. ancak nft kısaltması zaten içinde “token” kelimesini de içerdiği için (non fungible token) “nft token” dediğimizde iki kere “token” olarak tekrarlamış oluyoruz, anadilim hariç 3 dil konuşan bir gurbetçi olarak çok fazla dil bilgisine dikkat etmem, lakin iki defa tekrar edilmesi biraz rahatsız edici, gerçi bu konudan türkiye olarak baya bi muzdaripiz, ülkemizde bir çok örneği var, mesela koca koca tabelalara yazılı polikliniler de ki poli zaten birden fala anlamına gelen “-ler” manasını taşır, bilen biri için sinir bozucu bir hal alabiliyor, düzeltilmezse polikliniklerleri oluyor.
böyle bir sorun yaşamamamız için nft kelimesini tek seferde kullanırsak doğru bir telâffuz sağlamış oluruz dostlar.
yer yer nft token ya da nft coin dememizin sebebi insanların google'da onu bu şekilde aratmasından kaynaklıdır ve bu yazımın içinde bende bütün ifade çeşitlerine yer vermeye çalışacağım. coin mi, token mi; hangisi sizin hoşunuza giderse öyle telafuz edersiniz.
nft ne işe yarar? nft'nin ana teması nedir?
ethereum blok zincirinde oluşturulmuş bu token'ler hayatımıza yeni yeni giren defi, yani “merkeziyetsiz finans” platformlarının bir ürünüdür.
nft token'lar, ingilizce bilenler için aslında “adı üzerinde” varlıklardır. klasik token'lar değiş-tokuş edilebilir, takasa sokulabilir, birbirinin yerine geçebilir. ancak çok önemli bir farkı nft'ler non fungible varlıklardır. yani değiştirilemez, eşsiz, tek bir adet olandır.
daha önce de yüzlerce çeşit token projesi üretilmişti. hatta kripto para piyasasında market değeri olarak ilk 100'de yer alan dijital para birimlerinin büyük bir kısmı, coin değil, token'dir.
nft token'ler bu klasik token'lerden bazı yönlerden farklı. onları değerli kılan da bu özellikleri.
bugüne kadar bildiğimiz, çoğu zaman da alışveriş yapıp kullandığımız token'ler, ethereum blok zincirinde oluşturulan erc-20 tipi token'lardı. bu tip sınırsız sayıda üretilebilir ve yüksek sayıda arzları da birçok girişimin temelini oluşturur.
ancak nft token'lar belirli bir sayıda üretilir. dolayısıyla çok nadirdir. ve geleneksel ekonomide olduğu gibi yeni nesil kripto para ekonomisinde de arz talep dengesi çok önemlidir. nft'ler belli bir sayıda olur ve koleksiyon öğesidir. onları değerli kılan, sayılarının sınırlı olması ve nadir olmalarıdır. her koleksiyon nesnesinde ve her meta'da bu kural geçerlidir; bir şey nadir ve sınırlıysa, değeri artar.
nft token kavramı ile yaratılan terimlerden biri de: doğrulanabilir dijital kıtlık'tır. bu terim, bir dijital varlığın sınırlı sayıda ya da tek bir adet olduğunun, değiştirilemez bir blok zincir verisiyle tescil edilmesi anlamına gelir. yani elinizdeki bir tablonun orijinal ve dünyada tek olduğunu ya da bir pulun dünyada sadece 10 adet olduğunu bir ekspere onaylatıp, bunu da noterden tescilletmek gibi düşünebilirsiniz.
nft neden bu kadar değerli?
nft token'lar az önce sözlük anlamıyla da açıklamaya çalıştığımız gibi “değiştirilemez” dijital varlıklardır.
yani 1 eth her zaman 1 ethereum'a eşittir. cebinizdeki 200 tl, her zaman 200 tl'ye eşittir. arkadaşınızla cebinizdeki 200 tl'leri değiş-tokuş ettiğinizde, ikinizin de yine 200'er tl'si olur. kimse bir şey kazanmaz ya da kaybetmez.
oysa bir nft token, birebir aynısıyla değiştirilemez (birebir aynısı yoktur). satılabilir, daha değerli bir varlıkla değiştirilebilir ama asla “aynısı” ile değiştirilemez.
(az önceki 200 tl örneğini, seri numarası özel ve sadece 1 tane olan bir banknot ile düşünün. cebinizde yine bir adet 200 tl var ama “o” 200 tl'den aslında dünyada bir tane var. bu defa değeri, 200 tl'den çok çok fazladır ve arkadaşınızın 200 tl'si ile değiştirmezsiniz.)
nft token'larin gündem olmasına ve bu kadar pahalı olmasına sebep olan iki ürün; severek izlediğim rick and morty isimli animasyon dizi için ve çocukluğumuzun kahramanı örümcek adam için yapılan iki sanatsal çalışmanın, blok zinciri üzerinde damgalanıp bir adet olduklarının, eşsiz ve “tek” olduklarının sonsuza kadar kayıt altına alınması oldu.
bu iki dijital resim, artık eşsiz birer sanat eseri oldular, çünkü onları oluşturan verilerin her bir byte'ı blok zinciri üzerinde damgalandı. söz konusu görsellerin birer “kopyasını” sağ tıklayıp ya da ekran görüntüsü alıp bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz yada ss alarak, ama asla o eserlerin “kendisine” sahip olmuş olmayacaksınız dostlar.
ünlü mona lisa tablosunun fotoğrafını çekip, büyüttürüp, çerçeveletip salonunuza astığınızı düşünün :) şimdi mona lisa tablosuna sahip mi oldunuz? hayır. işte nft token'leri bu kadar değerli kılan da budur.
peki, tanesine 150 bin dolar verip nft token aldılığınızı umuyorum. nerede saklayacaksınız? tabii ki mona lisa tablosunun orijinali sahip olsaydınız nerede saklayacaksanız orada; yani bir kasada.
nft coin'ler, sıradan coin ve token'ler gibi basit cüzdanlarda değil trust wallet'te saklanır. nft token'ler nihayetinde blok zincir üzerinde bir veri olduğu için, onların da bir cüzdan adresi vardır. yani mona lisa tablonuzu isteyen gelip görebilir ancak uzaktan. hatta çok uzaktan. bir nft coin, trust wallet'teyken kendi yaratıcıları da dahil olmak üzere, sahibinin izni olmadan kopyalanamaz ve transfer edilemez.
tuhaf bi şekilde kendime sordum acaba arsene lupin günümüzde olsaydı, blockchain teknolojisi içinde ki bu sanal değerli sanat eserlerini yani bu nft'leri çalabilir miydi?
nft token'ler ne kadara satılır? nft coin fiyatları nelerdir?
nft token'ler ne kadara satılır ve nft coin fiyatları nelerdir diye merak ediyor olabilirsiniz. nadir ve sınırlı sayıda olan her şey gibi, nft token'ler de değerini arz-talep ilişkisiyle belirler.
yani belirli bir piyasaya fiyatı yoktur. çoğu zaman açık arttırmayla ya da doğrudan satıcı ile alıcı arasında pazarlıkla fiyatları belirlenir.
konunun burasında, aslında bitcoin ve ethereum gibi herkesin bildiği, artık günlük hayatın bir parçası olan dijital varlıklar için bile “hâlâ” sorulan klasik soruya da cevap veremeye çalışacağım :
sadece kodlardan oluşan ve başka hiçbir özelliği olmayan(!) bu token'leri bu kadar değerli yapan nedir? cevap veriyorum: bir metaya değer biçen, insanların kendisidir. altın da dahil olmak üzere hiçbir fiziki varlık da aslında kendiliğinden değerli değildir. altına ya da pırlantaya değer veren bizleriz, çünkü az bulunurlar, parlaktırlar, güzel gözükürler ve pahalı fiyata satılırlar. onlara bu fiyatları ödemek bizim seçimimizdir.
dolayısıyla bu seçimimiz de değerlerini belirler. nft token'ler için de aynı şey geçerlidir.
iki kişinin bir nft coin'in değeri konusunda aralarında anlaşıp alış-veriş yapmaları o nft token'in değerini/fiyatını ya da karşılığını belirlemek için yeterlidir.
eğer böyle olmasaydı, nft coin'ler de şu ana kadar 173 milyon dolar satış hacmine ve tam 5,2 milyon farklı satışa konu olmazdı!! merak edenler için: bir nft coin'in ortalama değeri 33 dolar :) yani bunları almak için illa zengin olmanız gerekmiyor... ancak içlerinde 150 bin dolar'a satılanlar da var.
nft tokenlar neler? nft tokenları nereden alabilirim?
nft token'ler son zamanlarda yaygınlaşan projeler olduğu için, nft token satılan borsalar da yeni yeni duyulmaya başlayan defi (merkeziyetsiz) borsa projeleridir.
bunların içinde nft token alınabilecek piyasaların başlıcaları: rarible, sorare, nba top shot, cryptopunks, cryptokitties, wax, codex protocol, open sea olarak sayılabilir. nft token'lerin bir kısmı binance üzerinden de alınabilmektedir.
tane 0.1 kuruştan başlayıp en pahalısı 1.1 milyon tl varan tüm nft lerin güncel fiyatları, hacimlerini, ve hangi borsadan alınabildiği görmek için buraya tıklamanız yeterli dostlar
ucuz fiyatta ki nft tokenları ve kripto para alabileceğiniz dünyanın en büyük kripto para borsası binance a üye olmak isterseniz, sizlere ömür boyu kullanacağınız %10 komisyon indirimli referanslı üyelik linkimi bırakıyorum, dilerseniz de referans kodum olmadan, direk bu linkten indirimsiz de üye olabilirsiniz.
türkiye de nft hamleleri
2007'de yayım hayatına başlayan türkiye'nin en sevilen mizah dergisi uykusuz da kripto dünyasına adım atıyor. dergi, çizerlerinin eserlerini nft'ye aktararak buradan gelir elde etmek için terra virtua ile görüştüklerini duyurdu.
kaynak: hamle ile alakalı resmî hesaplarında ki twit görmek için buraya buraya tıklayabilirsiniz
nft satışı gerçekleşmiş ronaldo kartı
cristiano ronaldo'nun sorare'deki nft'si 290 milyon dolarlık rekor fiyata satıldı. (kaynak)
not: bu içerikte yer alanlar yatırım tavsiyesi değildir.