motorun hararet yapması konusuna, yaz sıcaklarına başladığımız şu günlerde bir değinelim de, sağda solda buharlı tren gibi tüten, kaput açık başında öylece bekleyen insanlar görmek beni üzüyor. bunun önüne geçmeye çalışalım.

havalar ısındı arkadaşlar, yaz ve kış geçişlerinde birtakım bakımların yapılması ve dikkat edilmesi gereken yine birtakım hususlar var. bu bakımları yapmasak olur mu diye sorarsanız, olur aslında şeklinde cevap verebilirim fakat sonucunda hem cüzdanınız yanar hem de başınız ciddi şekilde ağrıyabilir. hararet problemi hem kalp krizi hem de kanser gibidir. sinsi sinsi ilerleyip bir gün yapacağını yapabilir ya da aniden sizi ortada bırakabilir. yani kıştan gelen arabanız o haliyle yazı geçirir fakat sürekli bir risk halinde gezersiniz.

yaz geldiği zaman ilk olarak yapmanız gereken şey kışlık lastikleri söküp düzenli bir şekilde muhafaza etmek. yerine taktığınız yaz lastiklerinin sağlam olmasına özen gösterin. ardından boş bir gününüzde ilk olarak tamircinin birine gidip motorun içindeki suyu boşalttırıp, sistemin içini temizletip, tekrardan antifiriz ile doğru ölçülerle su ve antifiriz doldurtmanız gerekir. antifiriz sadece kışın değil, yazın da motorun içinde olması gereken bir şeydir. eğer sistemden çıkan su kıpkırmızı çamur ve pas içerisinde çıktıysa, kesinlikle termostat ve devirdaim pompasının da değişmesi gerekir. bu iki parça motorun hararet yapmasına sebep olan en önemli iki parçadır. bu arada buralara kadar girdiyseniz çok bir maliyeti olmayan v kayışlarını da elden geçirtin. ortalama bir fiyat çekmem gerekirse, antifiriz hariç işçilik için maksimum 1000 lira almaları gerekir bu saydığım işlemler için. en tokatçı olanının fiyatını söyledim size. devirdaim, termostat, kayış gibi parçalar da işin içine girerse, parçalar da dahil maksimum 3000 lira civarında bir para cepten gidecektir.

bu işlemler yapılırken en önemli nokta sistemde kaçak var mı kontrol edilmesidir, kaçak var ise kesinlikle ilgili parçanın yenisini almalısınız. örneğin hortumlarda yapısal bozukluk, kelepçe kenarlarından şişme, çatlaklar, radyatörde kaçak, su tapaları vs. halihazırda mevcut bir su kaçağı var ise ve sisteme su eklemesi yaparak gitmek bir müddet sonra sistemin hava yapmasına ve contanın yanmasına kadar uzanan maliyetli hasarlar olarak karşınıza çıkar. eğer yolda giderken kalorifer peteğinin oralardan su sesi geliyorsa ara sıra, sistemde hava var demektir. sistemde hava olması yaz aylarında ciddi bir problemdir.

bu işlemleri bitirdikten sonra bir elektrikçiye gidip radyatör soğutma fanı da usta tarafından kontrol edilmelidir. yerinden söküp hem güzelce temizliği yapılır, hem de kömürleri falan kontrol edildikten sonra balata spreyi ile temizlenip yerine takılır. 500 lira da burada bırakırsınız. soğutma fanının bir rampa çıkarken devre dışı kalması, hararetin aniden yükselmesine sebep olur. yaz mevsiminde sürekli olarak devrede olan soğutma fanının sigortası görevini yerine getirmiş olsa bile, kalitesiz bir sigorta sebebiyle dış plastigi eriyebilir ve sorun olmamasına rağmen ısındığı için atabilir. ara sıra bu sigortanın kontrol edilmesi, uygun amper bir sigorta ile değiştirilmesi gerekir.

yolda giderken ya da rölantide çalışırken fark etmez, hararet göstergesi yavaş yavaş yukarı doğru hareket etmeye başladıysa hiç panik yapmadan sağa çekip motoru çalışır vaziyette bırakın. sorun mekaniksel olabileceği gibi, elektroniksel bir arıza da söz konusu olabilir. öncelikle hızlıca elektrik çeken donanımların tamamını kapalı konuma getirip (far, cam ısıtma, teyp vs) harareti gözleyin. ani bir düşüş olduysa göstergede sorun muhtemelen şasi. göstergede hiç bir tepki olmadıysa klimayı açın ve araçtan inip motor kaputunu kaldırın. radyatör arkasındaki fan çalışmıyor fakat klima devreye girince çalışmaya başladıysa hararet göstergesine bakın ve takip edin, düşmeye başladıysa sorun müşir, rezistans, röle vb gibi onlarca sebepten kaynaklanır. yani radyatör fanına gerekli sinyaller gitmediği için devreye girmemiş ve motor ısısı yükselmiş olur. bir elektrikçi sorununuzu çözecektir. fakat fan çalıştığı halde hararet düşmüyor ise öncelikle su seviyesini kontrol edin. su tamamen bitmiş ise çok ama çok dikkatli bir şekilde, mümkünse havlu gibi bir bez kullanarak, yedek su kabının kapağını bastıra bastıra ve çok yavaş bir şekilde açarak su takviyesi yapmalısınız. bu noktadan sonra hararet düşecektir. su takviyesi yaparken dikkat etmeniz gereken nokta suyun taşmamasına özen göstermektir. su taşma eğilimi gösteriyor ise yüksek devir gaz vererek suyun sisteme çekilmesini sağlayın, fan ne zaman durdu o zaman kapağı kapatın. bu arada şunu belirtmek istiyorum; fan çalışmıyor ise, hararet müşirinin yerini biliyorsanız soketini yerinden çıkardığınız zaman fan devreye girebilir. bunu da deneyin.

fan çalışıyor, su eksik değil ise ilk olarak kayışların olduğu tarafa bakıp eksik bir kayış var mı diye bakın, kayış koptuysa devirdaim pompası devre dışı kalmıştır ve yapacak bir şeyiniz olmadığı için motor stop edilecektir. kayışlar olması gerektiği gibiyse hemen radyatörden çıkan kalın hortumları elle sıkarak kontrol etmelisiniz. çok sert ve şişkin bir halde ise sorun termostat kaynaklıdır. arka arkaya pompalama şeklinde sıkıp bırakırsanız termostat açabilir, ya da termostatın yerini biliyorsanız üstüne hafif hafif vurmayı deneyebilirsiniz.

her şeyi denediniz ve yapacak bir şey kalmadıysa araç içerisine geçip klimayı kapatın ve kaloriferi en yüksek devirde sıcak olarak çalıştırın. eğer önünüzde uzun bir rampa inişi varsa hiç durmadan hareket edip, viteste iken hiç gaza basmadan sallayın aşağıya, göreceksiniz hararet normal seviyelere geri gelecektir. fakat hararet düşünce motoru stop etmeniz gerekir, bu bir çözüm değil de motoru normal stop etme sıcaklığına düşürmek için yapılan geçici bir çözümdür. motoru stop ettiğiniz anda blok sıcaklığı beş dakika içerisinde biraz daha yükselecektir. yani motor çalışırken yanmayan conta, stop ettiğiniz an yanabilir.

hararet göstergesi normal değerlerin bir tık üzerine çıkıp düşmeye başladıysa sorun fan rölesi ya da rezistans. aldı başını gidiyor ve fan çalışmıyor ise sorun fan motoru, termostat, devirdaim pompası, su kaçağı ya da kayışlar.

baktınız işler daha kötüye gidiyor, yapabileceğiniz son şey motoru stop etmek. hasar durumuna sonra bakılabilir. fakat bir süre sonra tekrar motor çalıştırılıp fiziksel olarak bir hasar var mı gözlemlenebilir. motorun çalışmasında herhangi bir sorun yok ise bu bir şey olmadığı anlamına gelmez, conta yanmış olabilir ve çoğu zaman beklenen bir durumdur.

contanın yanıp yanmadığı bir usta tarafından anlaşılabileceği gibi, kendiniz de bir süre sonra anlayabilirsiniz. motor yağı krem gibi olduysa, motor suyu içerisinde yağ oluşmaya başladıysa, sürekli olarak su eksiltiyor ve sabahları çalıştırırken zorlanıyor ise, hafif bir sıkıştırmada hararet yeniden yükselip bir süre sonra normal seviyelere geliyor ise yüksek ihtimalle conta yanıktır. ciddi hasarlı olarak conta yanması durumunda motordan çat çat şeklinde ses gelir, egzoz'dan beyaz duman atılır, sabahları egzoz'dan normalinden fazla şekilde su gelir. hatta piston üzerine biriken su, ilk marşta motorun fiziksel parçalarına zarar verir.

bu işlemleri yaparken yapmamanız gereken tek şey su ile ilgili herhangi bir kapağı açmamanız olacaktır. açtığınız an hem haşlanabilir hem de motorun direkt olarak conta yakmasına sebep olabilirsiniz. bu tür kapakların nasıl açılması gerektiğini yukarıda yazdım.
ve her zaman dediğim gibi; motor üzerine su dökmeyin lütfen :)

ekstradan yaza girerken motor yağı değişimi tavsiye edilir. bulunduğunuz iklime göre kullanacağınız bir motor yağı, motorun yüksek hararet de daha korunaklı olmasını sağlar.
yine kaliteli bir silecek aldıysanız yaz aylarında söküp, yakıt istasyonlarından aldığınız dandik silecekler ile değiştirmenizi tavsiye ederim. yaz sıcaklarında kuruyup gidiyor ve paranız da çöpe gidiyor. ben şahsen silecek hastası bir adam olarak aynen bu şekilde yapıyorum. o silecekler ses yapmayacak, jilet gibi temizleyecek diyen ruh hastalarındanım :)

yaz aylarında rampa çıkarken motoru zorlamayın. daha sık su seviyesi kontrolü yapın ve gözünüzü hararet göstergesinden ayırmayın.