monkeypox (maymun çiçeği), maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonun neden olduğu nadir bir hastalıktır. monkeypox virüsü, poxvirus ailesindeki orthopoxvirus cinsine aittir. orthopoxvirus cinsi ayrıca variola virüsünü (çiçek hastalığına neden olur), vaccinia virüsünü (çiçek hastalığı aşısında kullanılır) ve sığır çiçeği virüsünü içerir.

monkeypox ilk olarak 1958'de araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın iki salgını meydana geldiğinde keşfedildi, bu nedenle "maymun çiçeği" olarak adlandırıldı. insanlarda ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında demokratik kongo cumhuriyeti'nde kaydedildi. o zamandan beri, kamerun, orta afrika cumhuriyeti, fildişi sahili, demokratik kongo cumhuriyeti, gabon, liberya, nijerya, kongo cumhuriyeti ve sierra leone gibi orta ve batı afrika ülkelerinde maymun çiçeği vakaları bildirilmiştir. enfeksiyonların çoğunluğu demokratik kongo cumhuriyeti'nde gerçekleşmiştir.

maymun çiçeğinin doğal rezervuarı bilinmemektedir. bununla birlikte, afrika kemirgenleri ve insan olmayan primatlar (maymunlar gibi) virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.

belirti ve bulgular

insanlarda, maymun çiçeği semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzer ancak onlardan daha hafiftir. monkeypox, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve yorgunlukla başlar. çiçek hastalığı ve maymun çiçeği semptomları arasındaki temel fark, maymun çiçeğinin lenf düğümlerinin şişmesine (lenfadenopati) neden olurken çiçek hastalığının buna neden olmamasıdır. maymun çiçeği için kuluçka süresi genellikle 7-14 gündür ancak 5-21 gün arasında değişebilir.

hastalık şu şekilde başlar

- ateş
- baş ağrısı
- kas ağrıları
- sırt ağrısı
- şişmiş lenf düğümleri
- titreme
- yorgunluk

ateşin ortaya çıkmasından 1 ila 3 gün sonra (bazen daha uzun) hastada, genellikle yüzde başlayan ve vücudun diğer bölgelerine yayılan bir kızarıklık gelişir.

lezyonlar düşmeden önce aşağıdaki aşamalardan geçer: makül, papül, vezikül, püstül, kabuk. (tek tek bunlar ne diye bakmak istemeyenler için; kızarıklık ile başlar, kabartı oluşur, iltihaplanır, kabuk bağlar ve iyileşir.)

hastalık tipik olarak 2-4 hafta sürer. maymun çiçeğinin afrika'da, yakalanan her 10 kişiden 1'inde ölüme neden olduğu görülmüştür.

bulaşma

kontamine olmuş bir hayvan, insan veya materyalden temas ile bulaşır. virüs vücuda derideki çatlaklar (görünmese bile), solunum yolu veya mukoza zarları (gözler, burun veya ağız) yoluyla girer. hayvandan insana bulaşma, ısırma veya tırmalama, vahşi hayvan etleri (bushmeat), vücut sıvıları veya lezyon materyali ile doğrudan temas veya kontamine yuvalar gibi lezyon materyali ile dolaylı temas yoluyla gerçekleşebilir.

insandan insana bulaşmanın damlacık yoluyla gerçekleştiği düşünülmektedir. solunum damlacıkları genellikle çok fazla hareket edemez, bu nedenle bulaşma için uzun süreli yüz yüze temas gerekir. diğer insandan insana bulaşma yöntemleri arasında vücut sıvıları veya lezyon materyali ile doğrudan temas ve kontamine giysiler veya çarşaflar gibi lezyon materyali ile dolaylı temas yer alır.

maymun çiçeğinin rezervuar konağı (ana hastalık taşıyıcısı) hala bilinmemektedir, ancak afrika kemirgenlerinin bulaşmada rol oynadığından şüphelenilmektedir. maymun çiçeği hastalığına neden olan virüs, doğada bir hayvandan yalnızca iki kez elde edilmiştir (izole edilmiştir). ilk örnekte (1985), virüs, demokratik kongo cumhuriyeti'nin ekvator bölgesi'ndeki hasta bir kongo ip sincabından elde edilmiştir. ikincisinde (2012) virüs, fildişi sahili tai ulusal parkı'nda bulunan ölü bir bebek mangabeyden izole edilmiştir.

maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonu önlemek için alınabilecek bir dizi önlem vardır

- virüsü barındırabilecek hayvanlarla temastan kaçının. (maymun çiçeğinin meydana geldiği bölgelerde hasta olan veya ölü bulunan hayvanlar dahil.)
- hasta bir hayvanla temas etmiş herhangi bir malzemeyle temastan kaçının.
- enfekte hastaları, enfeksiyon riski altında olabilecek diğerlerinden izole edin.
- enfekte hayvanlar veya insanlarla temastan sonra elerinizi sabun ve suyla yıkayın veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanın.
- hastalarla ilgilenirken kişisel koruyucu ekipman kullanın.

* fda tarafından onaylanan, jynneos (ticari olarak imvamune veya imvanex olarak da adlandırılır) adlı inaktif aşının, maymun çiçeği virüsüne mesleki olarak maruz kalma riski taşıyan kişilerde kullanılması konusu bağışıklama uygulamaları danışma komitesi tarafından değerlendirilmektedir.

tedavi

maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenli bir tedavi yöntemi yoktur. maymun çiçeği salgınını kontrol etmek amacıyla çiçek hastalığı aşısı, antiviraller ve vaccinia virüsü antikoru kullanılabilir.

kaynak: cdc

Öldürücülük Oranı %50'den Yüksek Olan Çok Tehlikeli Bir Virüs: Ebola