1508 yılında papa ii. julius’un daveti üzerine roma’ya giden ve vatikan’da papalık sarayı’nın çalışma odalarına freskler yapan raffaello’nun bu odalardan imza odası’nda yer alan resminin adıdır atina okulu.

resim, onun antik sanat ve düşünceyi özümsediğini gösteren en yetkin örneklerden biridir. imza odası’nın karşılıklı iki büyük duvarında “kutsal tartışma” ve “atina okulu” yer almaktadır. raffaello, böylelikle teoloji ve felsefeyi karşı karşıya yerleştirmiş, yan duvarlarda, hukuk ve sanata, tavanda ise, sanat, yasa, felsefe ve dinin alegorisi olan dört kadın figürüne yer vererek şemasını tamamlamıştır. raffaello’nun teoloji ve felsefeyi karşılıklı yerleştirmesinin nedeni, bu dönemde hümanist düşüncenin etkisiyle gerçekliğe ulaşmanın iki yolu olduğuna inanılması ve bu iki yolun da, inanç ve akıl olduğudur. 

resmin merkezinde platon ve aristoteles bulunmaktadır. platon’un elinde bulunan timaios adlı kitabı perspektifin odak noktasını oluştururken aristoteles’in elinde bulunan etica ise, bu plana göre ikincil konumda kalmaktadır. resmin ana şeması, yeni-platoncu düşünceyi yansıtır bir biçimde, maddi, dünyevi ve zihni olmak üzere üç aşamalı bir biçimde düzenlenmiştir.

alt kısımda, maddi bilimlerle uğraşan düşünürler de kendi aralarında iki gruba ayrılmış, bunlardan astronomi ve geometri bir grupta, mekanik bilimler ise diğer grupta gösterilmiştir. alt kısmın sağ tarafında euclides’in merkezinde olduğu geometriyle ve astrolojiyle ilgilenen düşünürler görülür. 

sol tarafta ise, merkezinde pisagor’un bulunduğu matematikçilerin oluşturduğu doğa bilimcileri grubu yer alır. 

bu iki grup arasındaki merdivenden yukarı çıkıldığında metafizik ve manevi bilimlerle ilgilenen düşünürlerin olduğu gruba ulaşılır. arada yer alan merdiven, resmin önemli bir birleşim noktasıdır ve üzerinde tüm dünyevi işlerden vazgeçmiş bir halde yanında bakır kabı, elindeki notları okumaya dalmış olan diyojen yer almaktadır. 

metafizik ve manevi bilimlerle ilgilenen düşünürlerin gösterildiği üst kısımda, sağda materyalist düşünür aristoteles’in grubu ve sağda manevi bilimlerle ilgilenen düşünürler yer alır. ön sıralarda, raffaello’nun kendi portresinin de bulunduğu grupta raffaello, sanat ve felsefe ilişkisine işaret etmek için buraya dönemin sanatçılarını da yerleştirmiştir. resmin arka planında yer alan kemerli nişlerde, athena ve apollon heykelleri dikkati çekmektedir. örtük bir biçimde isa ile ilişkilendirilen ve ışık tanrısı olarak sembolize edilen apollon, elindeki liriyle ruhsallığın zaferini ve ilahi armoniyi simgelemektedir. yine örtük bir biçimde meryem ile ilişkilendirilen athena ise, aklı temsil eder ve erdemlerin temsil edildiği tarafta yer alır.

kalabalığın arkasında, mavi gökyüzüne açılan tonoz örtüsündeki perspektif kullanımı, bu dönemde sanatçının perspektif kullanımı konusunda ulaştığı noktayı gösterirken, bu tonozların ardında yer alan açıklık ile de, maddi olandan manevi olana ve oradan da sonsuzluğa ulaşma yolundaki yeni-platoncu düşünce anılmış olur. 

arka planda, tonozun üst kısmında, alt iki yanında dizleri üzerinde dua eden melek kabartmaları bulunan üçlü pencere kutsal üçlemeye işaret etmektedir. aynı şekilde, parmaklarını sayarak bir şeyler anlatan socrates’ın da üçüncü parmağını işaret ettiği ve bu yolla kutsal üçlemenin bir kez daha vurgulandığı görülür. 

tüm figürlerin içinde bulunduğu geniş hol, bramante’nin merkezi planlı yapılarında da görülen ve antik toplantı salonlarını andıran bir holdür. raffaello’nun bu resmi, kompozisyonda yer verdiği antik mimari öğeleriyle de, antik dönem düşünürleriyle de, rönesans sanatının antikite olan ilişkisini açık bir biçimde göstermektedir.

Atina Okulu tablosunda kimler var?

plato, resmin merkezinde arkadaki grupta eli ile yukarıyı işaret eder şekilde duruyor. bu şekilde felsefesinin temeli olan var olan ve mutlak gerçekliği temsil eden idealar dünyasını işaret ediyor. diğer elinde resmin perspektif merkezi olan kitabı timeaus’u taşıyor. leonardo da vinci nin portresi.

aritoteles, plato’nun yanın da elini avuç içi aşağıyı gösterir şekilde ileri doğru uzatmış. bu hareket onun materyalist görüşünü simgeliyor. diğer elinde ünlü kitabi ethica yı taşıyor.

socrates, plato’nun arkasındaki kalabalığın arasında anlattıklarını parmaklarına sayarak ispatlamaya çalışan figür. sokratik diyalog yöntemi vurgulanmış.

echınus, socrates’in yanında duran mavi kıyafetli genç figürü.

xenophon, socrates’in grubundaki şapkalı kızıl- kahve kıyafetli yaşlı adam.

alcibiades, savaş kıyafetleri içindeki figür.

diyojen, ara merdivenlerde yanında ünlü bakır tası elindeki okumalara dalmış dünyevi işlere aldırmadan rahat bir şekilde uzanmış figür. kıyafetinin mavi olması ilgimizi geriye doğru çekiyor.

heraklit, ön kısımda diyojenin solunda başını eline dayayarak birşeyler yazan, basamaklara oturmuş figür. mikelanjın portresi.

parmenides, (anaxasagoras olduğu da ileri sürülüyor.) heraklit’in solunda ayakta duran figür. heraklite karşı ikisinin birbirine sırtı dönük resmedilmelerinin sebebi bu olabilir.

ibni rüşd, ön sol grupta arkadan ileri doğru uzanmış, başında türban olan figür.

pitagoras, ön soldaki grubun merkezi. diz çökmüş, elinde tuttuğu deftere önündeki çocuğun tuttuğu levhadaki notları geçiriyor. bu notlar müzik oktavlarını gösteren şema.

zeno, pisagorun arkasındaki sütunun arkasında yeşil şapkalı yaşlı figür.

epikür, zeno’un sağında başında yapraklardan taç bulunan figür.

francesco marıa della rovere, urbino dükü. papa ii. julius’un kuzeni. parmenides’in arkasından seyirciye doğru bakan genç.

öklid, sağ ön grubun merkezinde öne doğru eğilmiş elindeki aletle yerde duran levha üzerinde teoremini anlatıyor. bramante’ nin portresi. yakasındarusmharfleri var.( raphaello urbinas sua manu, urbinalı raphaello)

ptolemy, öklid’in arkasında arkası dönük elinde yer küre var.

zoroaster, yüzü seyirciye dönük elinde ışıklı bir küre var. vasari’nin kitabında bunun kardinal piero bembo olduğu yazıyor.

raphaello, 26 yaşındaki hali, zoroaster’in arkasından seyirciye bakıyor.

sodoma, italyan ressam giovanni antonio bazzi (1477-1549). stanzeleri resimlemeye önce o başlamış sonradan raphaello’ya verilmiş. raphaello ona bir saygı gösterisi olarak onu da resmetmiş.

frederico ii, mantua dük, bramante’nin üzerinden eğilen figür. papaya yakın. o sıralar roma’ daymış.

Dünyaca Ünlü Bazı Resimlerin Okumaları