plak koleksiyonu... eğer aylık minimum 200,00 tl gibi bir bütçe ayıramayacaksanız hiç bu işe bulaşmayın mis gibi fizy'dir, spotify'dır, youtube'udur tüm şarkılar sizin arkadaşlar. ya yok "ben aylık belli bir bütçe ayırırım, kendimi durdurmasını da bilirim" derseniz böyle buyurun.

plak nedir, ne değildir ile başlayalım.

plak dediğimiz multimedya materyal 3 başlık altında ele alınabilir

1) 78'lik plaklar (taş plak)

2) 45'lik plaklar (single)

3) 33'lük plaklar (uzunçalar, long play, lp, albüm)

1) 78'lik plaklar

78'lik plaklar taşınabilir veri depolama araçlarının bilinen en eski türüdür(kağıt-kalemi saymazsak şayet). hammaddesi taş olan 78'lik plaklar, taş plak dediğimiz familyadandır. taş plak adı materyalinin taş olmasından kaynaklıdır. taşın üzerine plağın çalışma prensibinin temeli olan vadiler(kanallar, oyuklar) işlenerek ses verileri taş plaka üzerine yazılır. taş plakları çalmak için en mantıklı opsiyonlar gramafonlardır. ancak son dönemlerde piyasada "hint gramofonu" adını verdikleri, yeni nesil cihazlar çoğalmış olup kendilerinden gerçek bir ses almanız mümkün olmadığı gibi analog(kurmalı) bir mekanizma çalıştığı için sesi güçlendirmek adına pratik bir imkanınız da bulunmamaktadır. ben bu tür gramafonlar yerine universal iğneli yeni üretim elektrikli pikapları(78 devir ayarı olmasına dikkat edin) tavsiye ediyorum taş plak dinlemek isteyen kimselere. cihazların fiyatı 300-350 tl bandında ve ses güçlendirme için aux-rca gibi opsiyonları genellikle mevcut oluyor. üzerindeki iğne universal olarak tabir edilen, piyasada en kolay bulunan türden bir iğne olduğu için de taş plağın hassas pikap iğnesine vereceği zararları en az maddi kayıpla geçiştirme imkanı sunuyor.

2) 45'lik plaklar

45'lik plaklar 45 devir hızında dinlenen, günümüzde numunelik üretimleri yapılmasına karşın(ceylan ertem'in zalim şarkısı ile mor ve ötesi'nin sultan-ı yegah 45'likleri ilk aklıma gelenler, taş çatlasın bir elin parmak sayısı kadar daha vardır) ağırlıklı olarak 60'lı yıllarda üretilmiş ve günümüze sağlıklı olarak nadiren ulaşabilmiş plaklardır(yabancı plaklar için aynısını söyleyemem, adamlar koleksiyon kültürüne sahip; bizde ev hanımları evde yer açmak için ilk bu tür materyalleri gözden çıkarıyor malum).

45'lik plağın her bir yüzeyinde bir şarkı, nadiren 2 şarkı olur. genellikle 7 inç ölçüsünde olmasına karşın zaman zaman 10 ve 12 inç ölçülerinde de 45'lik plaklarla karşılaşmanız mümkündür(misal yeliz'in bir plağına denk gelmiştim, 12 inç ama 45 devirde çalınıyor, her bir yüzeyinde bir şarkı mevcut).

45'lik plaklarda ses 33'lük plaklarda olduğu gibi biraz daha dar bir alan ve geniş bir açıyla sıkışmadığı için ses kalitesi en güçlü plaklar 45'lik plaklardır dersek yanlış bir önerme olmaz sanırım.

3) 33'lük plaklar

plak denildiğinde gözünüzde canlanan plaklar bunlardır (nasıl açıklayıcıyım ama). 33'lük plaklar teknik anlamda eskilerin 46'lık kasetlerine benzer ve her bir yüzeyi 23'er dakikadan toplamda 46 dakika veri alır(ki bu da genellikle 5+5=10 şarkı olur, şarkı sürelerine göre 15-20 şarkıya kadar çıktığı da olur).

günümüzde üretimleri yapılan, yeniden üretime alınan plaklar %99,97 bu plaklardır. çünkü üretici açısından 45'lik plaklara göre maliyeti daha ucuzdur(yatırılan para ve kârlılık olarak düşünün. düşünün ki işletme terimleri girmesin devreye, geçiyorum bu bahsi) ve aynı zamanda son tüketici açısından da verdiği para kaşılığında 2 yerine 10, 15, 20 şarkı satın almaktadır.

peki bu plakları arabada dinleyebilir miyiz?

tabii ki hayır. yani en azından bir araç tipi 45'lik çalarınız yoksa(ki onda da sadece 45'lik dinleyebiliyorsunuz ve seyir halindeyken çok da verimli olmuyor). hoş günün birisinde 68 mustang'imi alacak kadar kırmış olursam kafayı mutlaka bir 45'lik çaları olacak ve cahit oben'i anacağım "boğaz yolunda, elin kolumda; sevdin beni eninde sonunda..." diye. neyse konumuzu dağıtmayalım.

bu plakları dinlemek için gerekli cihazlar için iki ana başlık koyabiliriz ortaya

1) gramafonlar
2) pikaplar

1) gramofonlar

gerçek bir gramofona sahipseniz kendisi sadece taş plak çalacak, 78 dışında bir devire izin vermediği ve iğnesi biraz daha beton çivisini andırdığı için kendisinin ağzına layık taş plaklar aramanız gerekecek ve hem taş plakların koleksiyon değerinin yüksek olması (nadir olması) hem de muhafazanın zor olması sebebiyle "plak dinleme keyfiniz" kısa süre içinde "plak dinleyememe eziyetine" dönüşecektir.

2) pikaplar

bu başlık aslında kendi içinde "amfili pikaplar ve setler" ile "deck pikaplar" olmak üzere ikiye ve hatta aşağı doğru 20'ye, 50'ye ayrılabilir ancak bu işe yeni merak sardıysanız geçici bir heves olma ihtimalini göz önünde bulundurun ve ucuz bir pikap ile başlayın derim.

mikado'nun çanta modeli pikapları var misal fiyatları uygun ve kullanışlı cihazlar kendileri. en azından bu iş sizde bir tutkuya dönüşürse sevdiğiniz bir arkadaşınıza hediye olarak gitmeye, eğer kafanız sarmazsa kaldırıp bir kenara koymaya müsait. hatta temiz kullanırsanız baktınız kafanızı sarmadı bu iş let go ve benzeri platformlar üzerinden aldığınız fiyatın çok az altında bir fiyatla alıcı bulabiliyorsunuz.

eğer "ya yeni de başlıyorsak bir ağırlığımız olsun aga" diyorsanız pioneer'ın pl 990 ürününü tavsiye ederim. zincir mağazalardan gidip de ion adında ne idüğü belirsiz bir cihaza vereceğiniz parayla canavar gibi bir pikap almış olursunuz en azından.

bütün bunlar genel bilgilerdi ama aslolan kısma yeni geldik

bu işin at hırsızı da bilmeyeni de çok. antika pazarlarında efsanevi plağı 10 liraya aldığım da oldu, bir hırdavatçının tanesini 5 liradan alayım da dekorda kullanırım dediğim fiyatın tanesine 500 lira çektiği de oldu(şaka değil). hatta meraklısı varsa bu işlerin hemen let go'ya "plak" yazıp bir aratsın sağda solda 10 liraya zibil gibi bulabileceğiniz bir plağı "orijinal plak çalışır durumda" sunumuyla 700 liraya ilana koyan var. akıllı duymuş bir yerden "olum plaklar çok para ediyor" diye. oysa işin detayı şu ki elinizde yaşar güvenir'in zamanında üretilmiş ve günümüze dek sağ-salim muhafaza edilmiş, piyasada pek bir az bulunan sensiz saadet lp'si 700-1000 tl arası bir bedele sahipken, bir başka dönem üretimi lp plak 30 liraya sahaf tezgahlarında günden güne alıcısı olmadığı için çürüyebiliyor. ya da adam yeni basılan bir plağı(kapağı da tasarım olarak bu iş için müsaitse) biraz taşlayarak(kapağını eskiterek) yeni koleksiyoner adayına "bu plak dönem plağı, fiyatı 300 lira" diyerek yutturmaya çalışabiliyor(ki başarabiliyor da ne yazık ki zaman zaman).

bu sebeplerle de kendinize esnaflığına güvenebileceğiniz sabit bir kaç plakçı edinin, aradığınız plakları da mümkün olduğunca bu adamlardan temin edin, bu adamları tembihleyin derim.

he en önemli hadise şu, kafanızda parça başı da bir bütçe belirleyin. ben misal 5 sene kadar önce ilk plağımı aldığımda istediğim çok plak ve piyasada da at hırsızı bol olduğundan şöyle bir kural getirdim kendime:

45'lik için maksimum bütçem 20 tl
lp için maksimum bütçem 100 tl

he gidip cem karaca üryan geldim 45'liğini 60 liraya, hümeyra sessiz gemi 45'liğini 50 liraya, esin engin papatya 45'liğini 40 liraya da aldım ama bunların istisna olduğunu bilerek, hesap ederek. ya da nur yoldaş sultan-ı yegah lp'sini 300 lirayı tek seferde canım gram yanmadan verip aldım (türk müzik tarihi için eşsiz bir albümdür rahmetli ergüder yoldaş'ın müzik dehası eşliğinde). ama istisnalar dışında bu çizginin dışına çıkmadım mümkün mertebe.

referans satıcı verelim birkaç tane:

istanbul'daysanız

1) ozhizo kültür & sanat/unkapanı

keza https://www.ozhizo.com.tr/ diye e-ticaret sitesi de var adamların, hepsiburada sayesinde tanışıp, instagram hesaplarından kaynaşıp, müdavimi olduğum bir satıcı. bazen van'daki, samsun'daki, konya'daki arkadaşlara hediye plak sipariş ediyorum onu da gönderiyorlar kargo ücreti ödetmeden.

2) mega müzik/unkapanı

unkapanı plakçılar çarşısı(i.m.ç. 6. blok) içinde bilhassa 45'lik plaklar için gidilesi, hasta galatasaray taraftarı ethem abi ile iki muhabbetin beli kırılası bir mekan.

3) serbest bölge/kadıköy

ağırlıklı olarak dönem baskısı plaklar ve bilhassa yabancı plaklar konusunda sağlam bir satıcı. serdar da keza genç yaşına karşın oldukça sağlam müzik bilgisi, sanata bakış açısı ile kafanızı sarar.

istanbul'da alternatifler daha çok tabi. zihni müzik var akmar'da (kadıköy), aslıhan pasajı'nda (beyoğlu) ılgın sahaf (turgut abi) var.

izmir'deyseniz

kalpplak kafe

adı kafe diye geçiyor ama türkiye'nin en sağlam arşivlerinden birisini burada görebilirsiniz. bilhassa yerli dönem albümler için uğrayın derim. zülfü abi işletmecisi ve hayatınızda görebileceğiniz en sevimli bir kaç adamdan birisidir. ek olarak da esnaftır. siz onu ne kadar tutarsanız o da sizi o kadar tutar. elimde olsa haftada bir izmir'e gidip alışveriş yapıp gelirim kendisinden. önceden istanbul kadıköy'deydi o zaman haftada bir oluyordu bu dediğim ama artık izmir'de yaşayanlar sevinsin biraz da.

https://www.facebook.com/kalpplak.kafe

2023 eklemesi: aylık 200,00 bütçeyi günümüze en az 1.000,00 olarak uyarlayın siz arkadaşlar.