kralların & sultanların ordularının başına geçip sefere çıkmalarının asker üzerindeki, dolayısıyla başarıdaki etkisini yadsıyabilmek mümkün değildir. çünkü, neredeyse bütün imparatorluklarda belirli bir aşamadan sonra imparatorların, gelişmeyle birlikte hızla renklenen saray yaşamının çekiciliğine kapılıp ordunun başında sefere çıkmayı külfet saymaya başlamalarıyla devletin gelişme eğrisi de mutlaka, hemen ya düşüşe geçmiş, ya da duraklamıştır.

örneğin, osmanlı imparatorluğu'nun 16. yüzyılın ikinci yarısına kadarki görkemli döneminde tahta çıkan 10 padişahın hepsinin ordunun başında bütün fetih seferlerine katılmış olmalarına karşın, 11. sultan (kanuni'nin oğlu) 2. selim, seferde ölen babasının yerine tahta oturmak için bile istanbul'dan ayrılıp belgrad'a gitmemiştir. ömrünün neredeyse tamamını sarayda geçirip istanbul'da ölen ilk sultan da kendisidir.

ilginçtir, yerine geçen oğlu 3. murat da tıpkı babası gibi tam 21 yıllık saltanatı süresince bir kez olsun ordunun başına geçip sefere çıkmamıştır. hatta henüz 27-28 yaşlarındaki genç sultana, ataları gibi ordunun başına geçip iran seferine çıkıması gerektiğini, yoksa yeniçerilere söz geçiremeyeceğini anlatmaya çalışan vezirlere de, sanki bir giz verirmiş gibi, 'sara hastasıyım. hasta olduğumu kimsenin, hele hele askerin bilmesini hiç istemiyorum' diyerek yalan söylemiştir.

kendinden sonra, tam 19 kardeşini boğdurarak tahta oturan oğlu 3. mehmet ise, yeniçeri ocağının ve ulemanın zorlamasıyla güya ordunun başına geçip eğri seferi'ne çıkmıştır ya, daha ilk çatışmada bozguna kapılıp, atını mahmuzlayıp kaçacağı sıra yanından hiç ayırmadığı lalası hoca sadeddin efendi atın dizginlerine yapışıp, o zamana kadar duyulmamış 'osmanlı sultanının cepheden kaçması olayı'nı zar zor önleyebilmiştir.

kısacası 17. yüzyıldaki, ola ki çocuk yaşta tahta oturtulmanın toy coşkusuyla cihangir olma tutkusuna kapılıp ordunun başına geçerek sefere çıkmaya kalkışmanın veya yeniçeri ocağını eski savaş gücüne kavuşturabilmek için ulema kellesi uçurtmanın bedelini canlarıyla ödemiş genç sultanlar 2. osman ve 4. murad ile bir başka gözü kara genç sultan 2. mustafa hariç, imparatorluğun son 300 yılında tahta oturmuş padişahlardan hiçbiri ordunun başına geçip sefere çıkmayı bir kez olsun aklından bile geçirmemiştir.

yeniçeri ocağındaki, veya halktaki huzursuzluğu bastırabilmek için başka yol kalmayınca ulema ile vezirlerin zorlamasıyla, sanki ordunun başına geçip sefere çıkıyormuş gibi büyük tantanalı alaylarla istanbul 'dan ayrılan birkaçı da, ya edirne sarayı'nda kalmıştır, ya da sofya'dan öteye gitmemiştir. bu padişahlardan 21 tanesi yaşamları boyunca hiç savaş alanı görmemiştir.

askerin başında bir savaşa gitmek şöyle dursun kuşkuculuğu yüzünden cuma selamlığı hariç sarayından dışarıya bile pek çıkmayan sultan 2. abdülhamid, şeyhülislamı hayrullah efendi'nin verdiği bir fetva ile gazi olması gibi yaşamında bir an için olsun herhangi bir cepheye uğramamış (bkz: 2. mahmut) da şeyhülislamın verdiği bir fetva ile gazi oluvermişlerdir.

kaynak: ah şu osmanlılar / demirtaş ceyhun

Osmanlı Padişahı 3. Murat'ın Neden 100'den Fazla Çocuğu Vardı?