mete han, büyük hun devleti'nin başına geçmiş en büyük hükümdardır. oğuz kağan ile aynı kişi olduğu düşünülür. eğer oğuz kağan'la aynı kişiyse batıda frenk, doğuda çin ve güneyde hint okyanusu ile çevrili belki de dünyanın en büyük imparatorluğunu kurmuştur.

destanlara fazla bulaşmadan anlatırsak; mö 234 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. oğuz kağan destanı'nda öz annesi ay kağan'dır. annesi hakkında destan haricinde fazla bilgi bulunmamaktadır. hun töresine göre hun hükümdarının anne ve babası türk kökenli olmalıydı ancak üvey annesi çinliydi. üvey annesi bu durumdan ötürü baş varis olan mete han'a karşı hükümdar olan eşi teoman'ı harekete geçirdi. bunun üzerine teoman, oğlunu düşman kavim olan yüeçilere rehine olarak gönderdi. mete han, yüeçilerden kaçtı. bunun üzerine babası, emrine 10.000 çadırlık atlı birlik verdi. mete han da fırsatı bulunca mö 209 yılında öz babasını, üvey annesini ve kardeşlerini öldürüp tahta oturdu.

tahta geçer geçmez fetihlere başladı. kuzey-güney, doğu-batı demeden karşısına çıkan çeşitli kabile, boy ve devletleri yendi. birçoğunu topraklarına kattı. bu olayların gelişmesinde çin'in etkisi su götürmez bir gerçektir. mete han tahta geçtiğinde en büyük rakibi çin, iç karışıklıklarla çalkalanıyordu ve taht süresi boyunca karışıklıklar devam etti. bu sayede kuzey çin'i de etkisi altına alma fırsatı buldu. 

mö 174 yılında vefat etti. kendisinden geriye günümüzde halen yürürlükte olan onluk askeri sistem ve çeşitli rivayetler kaldı. modern çağa kadar birçok üstün savaş taktiği dünyaya bizzat kendisinden mirastır ve bunların bazılarının modern çağda yürürlükten kalkmaması onu belki de en büyük askeri deha yapmaktadır. ayrıca öldükten sonra neredeyse 15-20 milyon km²'lik orta asya'nın cengiz han'dan sonra en büyük konfederasyonunun kaldığını da unutmamak gerekir.

dipnot: ayrıca günümüzde türk kara kuvvetleri'nin kuruluş tarihi, kendisinin tahta çıktığı yıl olan mö 209 olarak kabul edilmektedir.

Türkçede Genellikle Yanlış Yazılan Kelimeler