Nostalji Furyası: 2006-2008 Arasında Cereyan Eden HD-DVD vs Blu-Ray Rekabeti
blu-ray hd-dvd format savaşı
Yazı tarihi: 14.09.2007
2000'li yılların başında gerçekleşen bu son format savaşındaki (daha öncekilerden en önemlisinin beta ile vhs arasında olduğunu ve beta'yı destekleyen sony'nin kaybettiğini hatırlayalım) son durumu, önemli faktörleri ve görüşlerimi vermeden önce nasıl başladğını "kısaca" hatırlayalım.
toshiba ve sony'nin bağımsız yürüttükleri ve kızıl yerine mavi lazer kullanacak ve daha yüksek veri depolamaya imkan sağlayacak bir optik medya yaratma çabaları, endüstriden gelen bütün baskılara rağmen müşteriye sunulmadan önce tek formatta birleştirilemedi. böylece sony blu-ray ile toshiba da hd-dvd ile şansını denemeye karar verdi. iki tarafın yandaşları sayıca çok olsa da temel olarak blu-ray tarafında sony, apple, dell, hp, lg, samsung, tdk, walt disney ve philips'i, hd-dvd'de ise toshiba ve microsoft'un (ayrıca universal ve son anlaşmalarla paramount ve dreamworks'ün) olduğunu söyleyebiliriz.
peki bu savaşta belirleyici faktörler ne? bence 3 temel nokta var: fiyat, içerik ve teknoloji. bunların üçü de aslında birbirini etkileyen unsurlar. iki tarafın durumunu bu çerçevede incelemek gerekirse:
teknoloji:
blu-ray net bir şekilde daha yeni ve iyi bir ürün ancak bu hem avantajı hem de dezavantajı oluyor. çift katmanlı bir blu-ray 50gb veri saklayabilirken aynı rakam hd-dvd için 30. hd-dvd taraftarları ve bazı stüdyolar "30 gb yeterli, 50 gb'a gerek yok" dese de bu tarz önermelerin teknoloji dünyasında hala yer bulabilmesi ve bir kapasiteye "yeterli" denebilmesi bana pek anlamlı gelmiyor. söylenebilecek tek şey ek kapasitenin maliyetine değip değmediği, ki o konuyu da fiyat altında tartışalım. şu an için aynı filmin blu-ray ve hd-dvd versiyonları arasında gözle görülebilecek bir kalite farkı olmadığını belirtip, teknoloji açısından blu-ray'in hala son spesifikasyonlarının belirlenmediğini, yani "bitmiş bir ürün" olmadığını da ekleyelim.
fiyat:
bu konuda ortada birkaç tür fiyat var. diskleri üretmenin maliyeti, disklerin satış fiyatı ve asıl önemlisi diskleri oynatacak cihazların fiyatları. disklerin piyasa fiyatlarındaki blu-ray'in minik avantajını saymazsak, diğer alanlarda hd-dvd açık ara önde ve blu'nun bunu kısa vadede kapatması zor görünüyor. hd-dvd disklerin üretimi normal dvd üretimine basit değişiklikler eklenerek yapılabilirken, blu-ray üretimi için daha büyük yatırımlar gerekiyor ve formatların geleceği belirsizken bu tür yatırımlar oldukça riskli. ayrıca blu-ray disklerde veri yüzeye daha yakın yazıldığından çiziklere ve darbelere daha hassas olması, disklerin ek bir koruyucu katman ile kaplanmasını mecburi kıldı ve bu da maliyetleri arttırdı (aslında son tahlilde bu blu-ray disklerin artık daha zor zarar görebilen ürünler olmasını sağladığından başka bir avantaj sağladı denebilir).
diskleri oynatacak cihazların ise şu anda en ucuzu hd-dvd'ye ait ve yaklaşık 250 dolar civarında. noele yakın piyasaya 200 dolar'ın altında çin üretimi bir ürünün sürülmesi bekleniyor ve bunun savaşta çok önemli bir adım olacağı söyleniyor. sony ise savaşta piyasaya geç girdiği ve blu-ray daha yeni "bitmiş bir ürün" olacağı için bu fiyatlarda bir cihazı yakın zamanda piyasaya sürmesi zor. en ucuz blu-ray player şu anda amerika'da 450 dolar civarında ve bu da noele doğru bu fiyatın 400'ün altına inmesini bekleyebiliriz. bir de tabi her iki formatı da oynatan cihazlar var ancak şu anki fiyatı 1000 dolar civarında olan bu cihazların piyasada etkin olabilecek fiyat seviyesine gelmesi, savaşın bitmesinden çok sonra olacak gibi. bu noktada playstation 3 faktöründen bahsetmek gerekir. xbox 360 ile savaşı ayrı bir inceleme konusu olan ps3 (ki o savaş da elbette blu-ray'in savaşı ile bir çok alanda kesişiyor) aynı zamanda bir blu-ray film oynatıcı. iki yumurtasını aynı sepete koyan ve bir anlamda blu-ray ile ps3'ün kaderini birbirine bağlayan sony'nin bu cesur hamlesi ilk etapta (ve hala) blu-ray'in film satışlarında %66 civarında bir pazar payı ele geçirmesini sağladı. ama hd-dvd tarafı, ps3 satışlarının çok belirleyici etken olmayacağını, ps3 sahiplerinin film satın alması beklenen kitle olmadığını iddia ediyor. bu tarihe kadar her blu-ray ya da hd-dvd oynatıcı için 5 film satılırken, bu rakamın ps3 için 0,5 olması da onları destekleyen bir gerçek.
ancak unutulmaması gereken, sadece film oynatan cihazları, daha çoğu kişi high definition formatlardan haberdar bile değilken, önemli bir kitlenin alması imkansız. fiyat 200 dolar bile olsa, ileride hiç bir işe yaramaması ihtimali olan bir aleti satmak zor. ayrıca hd-dvd ve blu-ray'in bugüne kadar toplamda 1,5 milyon sattığını göz önüne alırsak (sadece 300 filminin normal dvd'si 5 milyon sattı) tüketicinin çoğunun henüz high definition disklere uzak olduğunu gösteriyor. yapılan tüketici araştırmaları da bunu gösteriyor. bilinmeyen bir ürüne de fiyatı ne olursa olsun çok müşteri çıkması zor. oysa playstation 3 alan herkesin (ki bunların temel beklentisi oyun oynamak) evine ister istemez bir blu-ray oynatıcı da girmiş oluyor. her playstation 3 alan film almasa da, alacak oduğunda tercihi otomatikman blu-ray'e dönüyor. yani sony bir anlamda siz farkında olmadan sizi savaşın bir tarafı yapabiliyor. benim gibi bir çok kişi de sırf bu yüzden blu-ray'in kazanmasını istiyor çünkü aksi takdirde yeni bir cihaz daha almak zorunda kalacak. playstation hamlesi sony için büyük risk olsa da, bence çok akıllıca ve bir anlamda en ucuz blu-ray player alternatifini oluşturuyor (amerika fiyatı şu an 500 dolar ama noelde 400-450 arasına düşmesi muhtemel).
içerik:
şu anda blu-ray önde. daha önce sadece universal filmlerini blu-ray'de yayınlamazken, son gelişmelerle dreamworks ve paramount da blu-ray'i terketti. buna rağmen blu-ray'in içerik avantajı devam ediyor. paramount'un iddialara göre 150 milyon dolar karşılığı hd-dvd ile antlaşmasının zamanlamasının da format savaşında tam da blu-ray zafere yaklaşıyor gibi görünürken olması ayrıca kötü oldu. bu hamle galibi değiştirecek mi bilinmez ama kesinlikle savaşı uzattı. iki tarafın da bütün pazarlama çabaları satış kanallarını ve içerik sağlayıcıları kendi taraflarına çekebilmek üzerine kurulu. her iki formatta da film yayınlamayı sürdüren warner bros'un kararı ise savaşın galibini belirlemekte son derece belirleyici olabilir. warner da kararını 2007'nin son çeyreğindeki gelişmelere göre verecek gibi görünüyor. amerika'da holiday season denilen dönemi de içeren dördüncü çeyrek hem filmlerin, hem oyunların hem de elektronik cihazların bolca satıldığı bir dönem. bu dönemdeki blu-ray oynatıcıların, hd-dvd oynatıcıların, playstation 3'ın ne kadar satacağı merakla bekleniyor. ayrıca sadece blu-ray'de çıkacak spiderman serisi, die hard 4, fantastic four, pirates of carribean serisi ve sadece hd-dvd'de çıkacak transformers, bourne identity serisi gibi filmlerin satışları da izlenecek. tabi her iki formatta da çıkacak filmlerin hangi formatta daha çok sattığı da... her ne kadar savaşın kısa dönemde bitmesini beklemek gerçekçi olmasa da, 2008 başında gelecek biraz daha netleşebilir.
2008'in başında sonlarına yaklaşılma umudunun iyiden iyiye belirdiği günler yaşadığımız bir savaştır blu-ray hd-dvd format savaşı
Yazı tarihi: 09.01.2008
en son bilgileri verdiğimiz 14 eylül'den beri ne gibi gelişmeler olduğunu ise şöyle özetleyebiliriz:
- hd-dvd fiyat konusunda inanılmaz bir rekabete girişti. 1080i görüntü verebilen toshiba a2 model bir hd-dvd oynatıcısının fiyatının 200 dolar'ın altına düşmesi, amerika'da perakende satışlarının tavan yaptığı geleneksel kara cuma'da ise 99 dolara kadar inmesi hd medya ile ilgilenen ilgilenmeyen, bilgisi olan olmayan binlerce kişinin hd-dvd player sahibi olmasına sebep oldu. ancak anlaşılan o ki, ucuza bu cihazları alan tüketiciler 30-40 dolar verip hd-dvd film almak konusunda çok da aktif davranmadılar.
- transformers gibi merakla beklenen bir hd-dvd'ye özel filmin satışları bile hd-dvd'ye beklenen rüzgarı sağlayamadı. transformers her ne kadar rekor satışlar sağlasa da, filmin çıktığı hafta bile hd-dvd film satışları blu-ray film satışlarını geçemedi.
- blu-ray oynatıcıların fiyatları da 300 dolar altına düştü. bunun yanında her ne kadar hd-dvd cephesi onu bir film oynatıcı cihaz olarak görmese de, playstation 3 etkisi ile başa çıkılamadı. 400 dolara kadar düşen ps3'lerden satın alanlar, belki bir video oynatıcı cihaz sahipleri kadar olmasa da blu-ray filmlere hücum ettiler ve bu da blu-ray'in tüm 2007 boyunca her hafta hd-dvd'den fazla satmasına sebep oldu.
- blu-ray profile 1.1 olan cihazlar piyasaya çıktı. bd live profili de duyuruldu. profile 1.1 blu-ray'e hd-dvd'de uzun zamandır olan ve büyük bir rekabet unsuruymuş gibi sunulan pip (picture in picture) özelliğini ekliyor. live profili ise blu-ray disklere interaktivite özellikleri ekleyecek ve internetten filmle ilgili altyazı vs. gibi ek özellikler yükleyebilme imkanını sağlayacak. playstation 3 profili upgrade edilebilen bir blu-ray player olsa da, piyasada satılan diğer eski blu-ray oynatıcıların profili değiştirilemiyor.
- paramount'un yaz aylarında blu-ray'i terketmesinin etkisi beklendiği kadar büyük olmadı. hatta bu blu-ray'in önemli destekçi stüdyolarından olan ama uzun zaman yeni film yayınlamayan fox'un uyanmasına sebep olup, blu-ray'e katkı bile sağladı.
- uzun zaman dedikodusu dolaşan dahili hd-dvd sürücülü xbox 360 gerçeğe dönüşmedi. belki tam gerçeğe dönüşeceği sırada ise de zaten warner brothers bombası patladı.
- ve warner brothers blu-ray'i desteklediğini açıkladı. hd-dvd ces 2008'deki partisini iptal etti.bill gates ces'deki konuşmasında hd-dvd'nin adını bile anmadı. hd-dvd destekleyen son iki stüdyodan paramount "hd-dvd'ye desteğimiz sürüyor" açıklaması yapsa da (ki onların zaten hd-dvd ile belli bir sözleşmeleri var ve sözleşmenin feshi ne kadar mümkün belirsiz) asıl ilginç olan en büyük hd-dvd destekçisi universal studios'dan çıt çıkmaması. önümüzdeki kısa vadede universal'in blu-ray de yayınlamaya karar verdiğini açıklaması bekleniyor.
- blu-ray'in asıl savaşı, format savaşının bittiğini varsayarak, şimdi başlayacak. standart dvd'ye karşı. bu hd-dvd ile olandan çok daha zor bir savaş zira bir çok kişi upscale edilmiş bir dvd ile hd bir disk arasındaki farkı önemsiz buluyor. bir de bu savaşın kısa sürede kazanılması gerekliliği var zira ufukta bekleyen filmlerin dijital olarak "download" edilmesi projesi gerçekleşirse yeni medya formatının tüketici tarafından kullanılması daha da zor olacaktır (microsoft'un hedefinin de bu olduğu ve o yüzden de ne blu-ray'in ne hd-dvd'nin başarılı olmasını istemediği zaten bilinen bir iddiaydı. ancak 30-40gb'lık filmlerin internet üzerinden dağıtılmasını sağlayacak bir altyapı ne zaman oluşur, tüketici fiziksel olarak filmlere sahip olma isteğinden vazgeçer mi, satın alınacak "download"lar nerede nasıl saklanır, ücretlendirme ve drm nasıl olur apayrı sorular.
bu format savaşı, toshiba'nın hd-dvd oynatıcı ve kaydedicileri üretimini sonlandıracağını resmi olarak açıklaması ile kesin olarak sona ermiştir
Yazı tarihi: 19.02.2008
http://www.toshiba.co.jp/…r/en/news/20080219_03.htm
doğrusu bu format savaşının bu kadar kısa sürede (betamax-vhs savaşı neredeyse 10 yıl sürmüştü) ve bu kadar net olarak sona ermesi hem sürpriz hem de tüketici için iyi oldu.
hd-dvd kaybetti. ama blu-ray kazanacak mı belli değil. blu-ray'in şimdiki rakibi standart dvd. ve bu rakip hd-dvd'den çok daha güçlü. dvd'den blu-ray'e geçtiğinizde yaşadığınız fark, bir önceki teknoloji sıçraması olan vhs-dvd'deki kadar büyük değil. bir çok kişi upscale edilmiş dvd ile blu-ray arasında büyük bir fark olmadığını bile iddia ediyor (her ne kadar doğru olmasa da).
bakalım blu-ray association dvd'ye karşı savaşında, özellikle microsoft destekli dijital download'lar da kendisini sıkıştırırken, fiyatlarını düşürmeyi ve büyük müşteri kitlelelerini yakalamayı başarabilecek mi?
blu-ray neden kazandı?
blu-ray hd-dvd format savaşı, sony galibiyetiyle sona erdi. iki format arasındaki teknik farkı tam bilmesem de zaten sony'nin kazanma şansının daha yüksek olduğunu düşünüyordum.
neden derseniz:
1) sony columbia pictures'ın sahibiydi. bu firmanın filmlerinin başka bir formatta satışa sunulması zaten mümkün değildi.
2) sony ps3'ü blu ray ile makul bir fiyata sunuyordu. (hd dvd veya blu ray player fiyatlarının 400$'lar civarı olduğunu düşünürsek ps3 makul kalıyor)
3) sony birçok yan teknolojisiyle sinema ve müzik sektöründe ve dolayısıyla retail ayağında ikna kabiliyetine sahip olacak kadar kuvvetliydi.
sonuç olarak da bunlar gerçekleşti. insanlar ayrı player alacaklarına ps3 almayı yeğlediler. hardware tercihindeki bu fark, software tercihini de etkiledi. böylece blu ray diskler hd dvd'den daha fazla satılır oldu. bu farkı amazon gibi büyük satıcıların hd dvd fiyatlarını düşürmesinden de anlayabiliriz.
sony'nin agresif blu ray pazarlaması ve sinema sektöründeki etkisi meyvesini verdi ve sonunda toshiba'yı yere düşürecek son darbe warner bros'tan geldi. warner bros artık sadece blu ray disk üreteceğini açıkladı.
retail aşamasında ise best buy da sadece blu ray satacağını açıkladı.
sonuç olarak şu ana hem hd dvd film fiyatları hem de hd dvd player fiyatları 3'e bir oranında düştü.
best buy'da şu an 400$'lık hd dvd player'ı 120 $'a almak mümkün. ileride izlenebilecek film bulunamayacağı için bu fiyattan satılıyor. şu an sadece "ben hd dvd film gördüm" diyebilmek isteyen insanlar tarafından satın alınıyor.
sony'nin galibiyeti teknolojik değil, açık olarak pazarlama galibiyetidir.