Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs'a Özel Fotoğrafları
19 mayıs 1919, nutuk'un giriş paragrafı her şeyi resmeder
bu öyle bir paragraftır ki; dönemin yaşananlarını anlatırken, hem de yaşadığımız zamana hâlen mesaj veren bir özet, bir nasihat, bir uyarıdır!
silah arkadaşların ve isimsiz kahramanlarla verdiğin mücadele için sonsuz saygı ve minnet borcumuzun olduğunun bilincindeyiz büyük insan.
1919 yılı mayısının 19'uncu günü samsun'a çıktım. genel durum ve görünüş:
"osmanlı devleti'nin içinde bulunduğu topluluk, genel savaşta (birinci dünya savaşında) yenilmiş, osmanlı ordusu her yanda zedelenmiş, koşulları ağır bir ateşkes anlaşması (mütarekename) imzalanmış. büyük savaşın uzun yılları boyunca, ulus, yorgun ve yoksul bir durumda. ulusu ve ülkeyi genel savaşa sürükleyenler, kendi yaşamlarının kaygısına düşerek, yurttan kaçmışlar. padişah ve halife olan (saltanat ve halifelik katında oturan) vahdettin, soysuzlaşmış, kendini ve yalnız tahtını koruyabileceğini umduğu alçakça önlemler araştırmakta. damat ferit paşa'nın başkanlığındaki hükümet, güçsüz, onursuz, korkak, yalnız padişahın isteklerine uymuş, onunla birlikte kendilerini koruyabilecek herhangi bir duruma boyun eğmiş.
ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta.
itilâf devletleri, ateşkes anlaşması hükümlerine uymayı gerekli görmüyorlar. birer uydurma nedenle, itilâf donanmaları ve askerleri istanbul'da. adana ili fransızlar; urfa, maraş, antep ingilizlerce işgal edilmiş. antalya ile konya'da italyan birlikleri, merzifon'la samsun'da ingiliz askerleri bulunuyor. her yanda yabancı devletlerin subay ve görevlileri ve özel adamları çalışmakta. daha sonra, sözümüze başlangıç olarak aldığımız tarihten dört gün önce, 15 mayıs 1919'da itilâf devletlerinin uygun bulmasıyla yunan ordusu izmir'e çıkarılıyor.
bundan başka, yurdun dört bir bucağında hıristiyan azınlıklar, gizli, açık, özel istek ve amaçlarının elde edilmesine, devletin bir an önce çökmesine çaba harcıyorlar.
sonradan elde edilen güvenilir bilgi ve belgeler, istanbul rum patrikliğinde kurulan mavri mira kurulu'nun illerde çeteler kurmak ve yönetmekle, gösteri toplantıları ve propagandalar yaptırmakla uğraştığını doğruladı. yunan kızılhaçı, resmi göçmenler komisyonu, mavri mira kurulu'nun çalışmalarını kolaylaştırmaya yardım ediyor. mavri mira kurulu'nca yönetilen rum okullarının izci örgütleri, yirmi yaşını aşmış gençleri de içine alarak her yerde geliştiriliyor.
ermeni patriği zaven efendi de, mavri mira kurulu ile düşünce birliği içinde çalışıyor. ermeni hazırlığı da tam olarak rum hazırlığı gibi ilerliyor.
trabzon, samsun ve bütün karadeniz kıyılarında kurulan ve istanbul'daki merkeze bağlı pontus cemiyeti kolaylıkla ve başarıyla çalışıyor…"