Milyonlarca İnsanın Ölümüne Neden Olan Veba Etkeni Bakteri: Yersinia Pestis
yersinia pestis, veba etkeni bir bakteridir.
soğukta üremesiyle meşhur olan, besi yerine ökuz gözü şeklinde koloni yapan bir tür gram negatif bakteridir. katalaz pozitiftir. hareketsizdir.
1-10 gün kuluçka süresinden sonra lenf bezlerine yerleşerek enfekte eder konağını. sonra akciğere yayılarak veba pnömonisine (zatürre) yol açar. daha sonra tüm vücuda yayılıp sepsis yapar.
çin bölgesinden ipek yolu'nu kullanarak gelen tüccarların bu bakteriyi taşıdığı söylenir. özellikle avrupa'da büyük salgınlar yapması ise zamanında papa 9. gregory'nin kedi düşmanlığı yüzünden kedi katliamı başlatmasına bağlanmıştır. çünkü yersinia bakterisi, fare pireleri ile bulaşmaktadır.
zamanında 200 milyon insanı öldürmüş olsa da çağımızda tedavisinde streptomisin gibi bir aminoglikozid veya tetrasiklin kullanılır.
bağışıklık hücrelerine proteinlerini zerk ederek onları enfekte edebilmek adına içlerine sızabilmek için üçüncü tip salgı sistemi kullanırlar yersinia'lar. t3ss denen bu zıkkımla enjekte edilmiş proteinlere "yersinia outer protein" adı verilir.
bu proteinler, hücre membranında minnoş delikler açarak sitoplazmaya giriş yapar. burada ise fagositoz ve hücreler arası sinyal yollarını kısıtlayarak bağışıklık sistemi hücreleri arasındaki irtibatı koparır.
sadece insanlarda değil, diğer memeli türlerinde de başa bela olan bu anaerob bakteriden, dünyalar sevimlisi şu arkadaşlar da oldukça muzdariptir:
orijinal ismi pasteurella pestis iken, 1967 senesinin soğuk bir sonbahar gecesinde bir gecede ismi yersinia pestis'e değiştirilmiştir.
orta çağ'da uzun süren kale kuşatmalarında mancınıklar vasıtası ile kalelerin içlerine bu arkadaşa konaklık edip dünyadan göçmüş fare, insan ve köpek leşleri fırlatılmakta idi.