Merkez Bankası'nın Faiz Artırımı Ne Anlama Geliyor?
enflasyon vs. sebeplerle ekonominin dengesi bozulduğunda devletlerin ekonomiyi dengeye getirmek için 2 ana yolu vardır
a) para politikası
b) maliye politikası
merkez bankası'nın da faiz oranlarını artırması da daraltıcı bir para politikasıdır. faiz artırımı yapan merkez bankası aslında şunu amaçlar: "bana borç verin, ben de yüksek faizle size geri ödeme yapacağım". insanlar ve bankalar da getirisi yüksek olduğu için devlete borç verirler. böylece insanların, yani piyasanın elindeki türk lirası azaldığı için türk lirası değerlenir.
şayet amerikan merkez bankası fed, faiz artırırsa doların piyasadaki bulunurluğu azalacağı için değeri türk lirası karşısında yükselecektir. geçmişe baktığımızda fed'in faiz artırımından sonra türkiye cumhuriyeti merkez bankası da çoğu zaman aynı yolu seçerek faiz oranını artırarak dengeyi sağlamaya çalışmıştır. oysaki bu yaklaşımın çok da doğru olmadığını biliyoruz.
faiz artırımıyla
- şirketler borç faizlerini ödemek için yatırımlarını kısar.
- insanlar yatırımcı pozisyonundansa, harcamayıp biriktirme yolunu seçerler.
- halihazırda borcu olanlar daha büyük bir borcun altına girerler.
- enflasyon artışına sebep olabilir.
- iş kurmak isteyenler parasının tutup, tasarruf yoluna girerler. bankaya vadeli hesapta paralarını koyduklarında daha yüksek, risksiz, emeksiz getiri sağlayacaklarını düşünürler. yani "faiz nasılsa garanti" diyerek faizli mevduat hesaplarına yüklenirler. bu da sanayi ve ekonominin yavaşlamasına sebebiyet verir. dolaylı yoldan enflasyonu da yükseltir.
- bankadan kredi alanlar zor duruma düşerler.
mesela türk merkez bankasını ele alalım
türkiye cumhuriyeti merkez bankası'nın faiz artırımı türk ekonomisini zora sokar. borçları artan, faizle ödemek zorunda kalacaktır. aynı şekilde bu, dünyadaki tüm merkez bankaları için geçerlidir.
devletler faiz artırarak ülkeden para çıkışını engellemeye çalışır. mesela fed'in faiz artırımıyla para abd piyasalarına akacağından; brezilya, türkiye, güney afrika gibi gelişmekte olan piyasalar zor durumda kalır.