Merkez Bankası Nasıl 30 Milyar Lira Bağış Yapabiliyor?
ortada ne milletle dalga geçme durumu var, ne para basıp dağıtma olayı var, ne de bizim paramızla bağış yapma durumu var.
öncelikle, merkez bankası bir anonim şirket. yani türk hava yolları, ziraat bankası gibi bir anonim şirket. dolayısıyla devletten ayrı ve bağımsız bir tüzel kişiliği var. kanunen hisselerinin çoğunluğu türkiye cumhuriyeti hazinesine ait olabilir, fakat bu durum bankanın devletle bir ve bütünleşik görülmesini gerektirmez. merkez bankası, kendisine kanunla verilen görevler (ki para basma dışında yüzlerce işlevi var bu bankanın) sebebiyle bir kamu kurumu gibi işlev görmektedir.
aslında şöyle görebiliriz; merkez bankası, devletin sırf kendisine özel olarak kurduğu ve tek müşterisinin kendisi olduğu bankadır. bununla birlikte -2011'de sanırım- kanun değişikliği ile merkez bankası'nın devlete avans (borç) vermesi yasaklandı. merkez bankası'nda hazine'nin türk lirası ve döviz hesapları bulunmakta ve bunlara faiz ödeniyor sanırım merkez bankası tarafından. fakat merkez bankası'nın bundan ayrı olarak kendi sermayesi, en önemlisi döviz rezervleri bulunmakta. (rezervler ile ilgili tartışmalara girmiyorum.)
merkez bankası, devletin yapmasını istediği bütün işlemlerden komisyon alıyor. bunlar az buz paralar değil arkadaşlar; devletin işlem hacmini düşünürsek, binde 1 bile komisyon alsan deli para yapıyor. onun dışında ,rezervleri yönetiyor ve değerlendiriyor vs. bunların hepsinden kâr ediyor. işte tek yürek yayınındaki 30 milyarlık bağış bu kârdan. zaten bağış yapmasaydı -martta olması lazım- bu kâr hazineye aktarılcaktı. yani patron, kasadaki parayı alcaktı. şimdi o kârın bir kısmı bağış yapılmış oldu. durum bundan ibaret.