Kuzey Kore, Fakir ve Dünyadan Bu Kadar İzole Haldeyken Nasıl Oluyor da Nükleer Güce Sahip Oluyor?
1) nükleer güce sahip olma fikrinin doğuşu ve bilgiye erişim
1950'lere gidelim, kore'de iki yıldır süren bir savaş var ve ilerde kuzey kore yönetiminde yer alacak kişilerde "abd bize nükleer bomba atma planları yapıyor" düşüncesi oluşmaktaydı. bu bağlamda savaştan hemen sonra kuzey kore yönetimi, onlar gibi sosyalist/dost olan, sscb ile nükleer ilişkilere başladı.
kuzey kore ilk başta sscb'den uranyumdan enerji üretmeyi sağlayan reaktörler elde etti. burada not edilmelidir ki, uranyumun reaktörlerde işlenmesiyle enerji oraya çıkabilirken, belirli bir tekniğe göre işlenmesiyle askeri silahlarda kullanılan plütonyum maddesi de ortaya çıkartılabilir.
1991 senesinde ssbc'nin dağılmasının ardından kuzey kore nükleer enerji ile ilgili danışmanlığını yeni dostu pakistan'dan almaya başladı. kuzey kore pakistan arasında biri gizli, biri açık olmak üzere iki anlaşma yapılmıştı. herkese açık olan anlaşmaya göre kuzey kore pakistan'a para karşılığında füzelerle ilgili bilgi verecekti. daha sonradan ortaya çıkan gizli anlaşmalar pakistan'ın kuzey kore'ye nükleer silah üretimiyle ilgili bilgi verdiğini ortaya koydu. bu aktiviteler o kadar gizliydi ki, uzun bir süre dikkat çekmedi. pakistanlı bilim adamlarının yardımıyla 1990'ların sonunda kuzey kore nükleer silahlarda kullanılan zenginleştirilmiş uranyum ve plütonyum elde edilebilecek düzeye gelmişti.
2) alışveriş listesi
kuzey kore ekonomisi nükleer tesis inşa etmek için gerekli olan su pompası, üfleme makinası gibi parçaları üretebilecek konumda değildi. öte taraftan uygulanan ambargo sebebiyle bu parçaları uluslararası piyasalarda direk alabilecek durumu da bulunmamaktaydı.
1980'lerde avrupa'da ihracat kontrolleri çok sıkı şekilde işletilmemekteydi, bunu fırsat bilen kuzey kore elçilikleri nükleer tesis için gerekli olan parçaları bunları üreten şirketlerden biraz daha fazla para vererek alabiliyordu. bu durum 2000'li yıllara kadar bu şekilde devam etti. 2000'den sonra uyanan avrupa kontrolleri sıklaştırarak kuzey kore'yi avrupa piyasasından dışarı itti.
elçilikleri aracılığı ile istediklerine ulaşamayan kuzey kore bu sefer bir başka dostu üzerinden şansını deneyecekti, çin. çin'de kurulan/ele geçirilen paravan şirketler üzerinden gerekli olan parçalar kuzey kore'ye taşınmaya devam etti. çin-kuzey kore arasında sınır kontrollerinin o kadar sıkı olmadığını söylemeye gerek yok tabi.
şu anki durumu özetlersek, uranyumu zenginleştirmek için gerekli olan bilgiye ulaşan kuzey kore, nükleer bomba üretilecek olan tesisi inşa etmek için gerekli olan malzemeleri de uluslararası piyasadan elde edebilmekteydi.
3) kuzey kore ilk kez nükleer bomba testi yaptı
2004'te dünyaya neler yapabildiğini göstermeye karar veren kuzey kore, belirli bilim adamlarını ülkesine davet etti. nükleer tesisi ziyaret eden abd'li bilim adamı siegfried hecker, kuzey kore'nin uranyumu işleyip plütonyum üretebildiğini gördüğünde oldukça şaşırmıştı. eski ama çalışır durumda olan aletlerin kullanıldığı nükleer tesis, kendisinden yapılması isteneni rahatlıkla yerine getirebiliyordu.
2006'da kuzey kore gözlerden uzakta ilk nükleer silah testini yapacaktı.
2010'da kuzey kore'ye tekrar davet edilen siegfried hecker, tesisteki eski moda araçların son model araçlarla değiştiğini ve kuze kore'nin elinde 20-25 tane nükleer bomba yapabilecek hammaddenin bulunduğunu görmüştü. 2006'dan sonra yapılan 4 nükleer deneme başarıyla sonuçlanırken, her bomba gittikçe güçlenmekteydi. son 2 denemede kullanılan bomba hiroşima ve nagazaki'ye atılanlara benzer, koca bir şehri yok edebilecek büyüklükteydi.
sscb'den plütonyum üretimini öğrenmekle başlayıp pakistan'dan uranyum zenginleştirilmesini öğrenmekle devam eden süreç paravan şirketlerle elde edilen makina parçaları sayesinde kuzey kore'ye nükleer bomba yapabilme kabiliyetini kazandırmıştı. uydu görüntülerine göre gece kapkaranlık olan ülke, tüm enerjisini askeri tesislerde kullanmaktaydı.
4) ulaşım
nükleer bomba üretebilen kuzey kore'nin elinde çözülmesi gereken tek sorun olarak bu nükleer başlıkların hedeflerine nasıl ulaşacağı bulunmaktaydı. çevresi kendisini sevmeyen ülkelerle dolu olan kuzey kore hedefleri uçakla vurmaya kalkışsa bu uçaklar savunma sistemleri tarafından indirilebilirdi. elinde füzeden başka seçenek kalmayan kuzey kore nükleer başlıkları füzelere eklenebilecek kadar küçültmeliydi.
şu ana kadar 5 nükleer bomba testi yapan kuzey kore, 2016 mart ayında yayınladığı kim jong-un fotoğraflarında füzelere eklenilecek küçüklükte olan nükleer başlıklarını dünyaya gösterdi.
peki kuzey kore'nin füzeleri ne kadar etkili?
1979'larda mısır'dan gelen füzeleri reverse engineering yaparak analiz eden kuzey kore bu füzelerin değişik versiyonlarını yapmaya başladı.
geçit törenlerinden görüldüğü kadarıyla kuzey kore'nin elindeki füzeler gün geçtikte gelişiyor. şu anda abd'ye ulaşamayacak durumda olan füzeler yakın komşuları tehdit etmekte. gün geçtikte gelişen füzelerin bir gün dünyanın büyük bölümüne ulaşabilir duruma gelmesi an meselesi.
özet isteyenler için özet
1) sscb'den plütonyum nasıl oluşturulacağı öğrenildi.
2) zenginleştirilmiş uranyumla ilgili pakistan'dan bilgi edinildi.
3) avrupa'nın kontrollerdeki açıklık ve çin'deki ekonomi patlaması kullanılarak gerekli olan parçalar ülkeye getirildi.
4) bilim adamları ellerinden geleni yaparak, araştırarak, öğrenerek eldekileri birleştirip nükleer bombayı üretebilir duruma geldi.
fakir, izole, gelişmemiş kuzey kore, uzun bir serüvenden sonra nükleer silaha sahip oldu.
kaynak: the inquiry podcast