Kriz Yönetimi Açısından Çernobil'e Oldukça Benzeyen K-141 Kursk Denizaltı Faciası
Nedir?
12 ağustos 2000 günü, torpido tatbikatı yapmak üzere barents denizi'ne açılan k-141 kursk denizaltısının yaşadığı ve tüm mürettebatın (118 kişi) hayatını kaybettiği kazadır. torpidoların patlayıp, ardından denizaltının su alması yüzünden ilk torpido bölümündeki denizciler, ardından ise denizaltının ön bölümünde hayatta kalıp, ardından bu bölmenin de su almasıyla boğulan denizciler hayatını kaybetmişlerdir.
kazanın anlatıldığı, 2018 yapımı bir thomas vinterberg filmi de bulunmaktadır.
Olayın detaylı anlatımı
çapı ve etkisi bakımından benzemeseler de kriz yönetimi bakımından çernobil faciası'na inanılmaz benzeyen bir başka rus faciası.
12 ağustos 2000 günü, barents denizi'ndeki bir tatbikatta bir oscar sınıfı denizaltı olan kursk'ta patlama oluyor. birinci patlama etrafındaki gemiler tarafından tespit edilebilecek seviyede. ikinci ve büyük patlama o kadar büyük ki alaska'daki sismograflar patlamanın etkisini fark edebiliyor.
rus donanması ilk başta hadiseyi zerre siklemiyor. amerikalılar taa alaska'dan bir şeyler döndüğünün farkındayken rus donanması'nın arama kurtarma çalışmasına başlaması hadiseden 6 saat sonra. denizaltının kurtarma dubası bilerek kapatıldığından denizaltıyı 16 saat bulamıyorlar.
denizaltının batışı, kursk denizaltısı'nın görevli olduğu deniz üssünde duyuluyor. tabi resmi görevlilerin bir şey söylediği yok. oradaki personel telefon akışından bir şeyler duyuyor, oradan ailelerin kulağına gidiyor. aileler ilk başta duruma pek inanmak istemiyorlar. çünkü kursk'un katıldığı tatbikat sovyetlerin yerle yeksan olmasından sonra yapılmış en büyük deniz tatbikatı, kursk denizaltısında donanmanın gözbebeği, batmayacak denizaltı diye gaz verilmiş halka. putin aklı sıra nato'ya "yıkılmadım ayaktayım" mesajı verecek.
batılı ülkelerden yardım teklifleri geliyor... rusya ilk başta olanları tamamen reddediyor. sonra ufak bir teknik arıza var deniyor. en sonunda kabul ediliyor. ruslar denizaltıyı kendileri kurtaramadığı gibi dışarıdan yardım almayı da reddediyorlar. en son norveçlilerin yardım teklifi kabul ediliyor. ancak ruslar "aman facamız çizilir" diye norveçlilere de doğru düzgün bilgi vermiyorlar ve tonla kısıt koyuyorlar.
rusların ilk açıklaması kursk'u ikinci dünya savaşı yıllarından kalma bir mayının batırdığı. sonra "kursk bir amerikan yapımı denizaltıyla çarpıştı" diyorlar. tabi kaynak götüm. bir de kursk, amerikan denizaltılarına göre dana gibi ağır. çarpışma olduysa amerikan denizaltısı da hayli hayli batar.
tüm bu olaylar olurken vladimir putin soçi'de tatilde. rus medyasına üstsüz pozlar verip kaslarını gösteriyor, mangal yapıyor, votkasını yudumluyor. herifin hadiseyi zerre siklediği yok.
rus medyası putin'i hayvan gibi eleştiriyor (o zaman sibirya soğuktur şimdi geyiği yok). denizcilerin aileleri isyanda çünkü kendilerine resmi makamlardan hiçbir bilgi verilmiyor. denizaltında bulunan gemicilerin isimlerini bir gazeteci donanma üssündeki subaylara rüşvet vererek öğreniyor.
en sonunda putin kameraların karşısına çıkıyor. batılı ülkelerin yardımını kabul etmedik çünkü zaten kursk'u batılılar batırdı diyor. denizcilerin aileleriyle buluşuyor. orada bir denizcinin annesi putin'e (haklı olarak) sövünce kadını korumalar tak diye iğneyle bayıltıyor. ve üstelik tüm bu rezilliğin üzerine taşak geçer gibi ailelere o dönemin parasıyla 37 dolar gibi komik bir tazminat ödeniyor. sonradan batılı ülkelerde bağış kampanyaları başlayınca bu rakam 7000 dolara çıkacak (bağışlarla birlikte ailelerin ellerine 35.000 dolar gibi bir para geçiyor ki o dönem rusya'sı için iyi para).
putin tekrar kameraların karısına geçiyor... bu sefer herkese atarlanıyor. "ülkemizdeki medya kuruluşları ve bazı aileler ordumuzu zayıf göstermek isteyen batılıların ağzıyla konuşuyor. zaten ülke bunlar yüzünden bu halde. bu cehape zihniyeti..." diye saçma sapan bir açıklamada bulunuyor. medya sahiplerini tehdit ediyor.
peki hadise nasıl sonlandı?
rus donanması yaptığı iç soruşturma sonucu kendi kendini kusursuz buldu. teknik arıza dendi, oradaki personel yeterince eğitim almamıştı dendi. üç beş amiral başka yerlere kaydırıldı.
Bonus: Mağdur ailelerden bir kişinin, isyanı sırasında bayıltılması
bu facia ve sonrasındaki kriz yönetimi; rusya'nın büyük, ancak güçlü bir devlet olmadığını tüm çıplaklığıyla gösteren vesika olmuştur.
faciada oğlunu kaybeden nadezhda tylik'in, kazayı soruşturmakla yetkili bakan ilya klebanov'a isyan ettiği sırada kgb tarafından iğneyle etkisiz hale getirilmesi bu faciaya dair unutulmayan enstanteler arasında yer alır...