Kriminal Vakaların Aydınlatılmasında Kullanılan Yöntem: DNA Parmak İzi
haberlerde veya filmlerde denk geldiğimiz olaylardan birisidir dna örneğinden vakaların aydınlatılması, takip edilmesi. işte burada kullanılan yöntem, dna parmak izidir. dna üzerindeki özgün sıralamaya bakılarak bir kişiyi dna örneğinden tanımlama yöntemidir.
dünyada tek yumurta ikizleri hariç tüm insanların dna dizilimleri farklıdır. iki insanın dna’sı %99 oranında aynıdır. ancak geri kalan kısım kişiye özgüdür. bu kısım dna parmak izidir.
dna parmak izi belirlenirken elektroforez kullanılır. bu yöntemle dna örnekleri karşılaştırılır. nedir bu dna örnekleri? tükürük, saç, kıl, sperm, tırnak, deri parçası vb. yapılardır. elektroforez moleküler biyoloji ve genetik alanında kullanıla, protein, dna, rna gibi makromoleküllerin elektriksel olarak moleküler ağırlığına göre ayrılmasına dayalı bir yöntemdir.
dna parmak izi işleminin aşamalarını yazmak gerekirse
- öncelikli olarak dna hücreden balıktan kılçığın ayıklanması misali ayıklanır.
-daha sonra bir makas gibi görev yapan restraksiyon enzimleri aracılığıyla dna molekülü farklı noktalardan kesilerek farklı uzunluklarda dna parçaları elde edilir.
-farklı uzunluktaki dna parçaları elektroforez yöntemi ile büyüklüklerine göre ayrılır.
- bunun için gözenekli yapıdaki bir jel kullanılır. elektrik akımı uygulandığında jelin bir ucu artı diğer ucu eksi yükle yüklenir.
- dna molekülü elektriksel olarak negatif yüklü olduğu için elektrik akımı uygulanır.
- jelin yapısında gözenekler bulunduğundan dna parçaları elektrik akımı etkisi ile hareket ederken bu gözeneklerden geçmesi gerekir .
- bu süreçte büyük dna parçaları daha yavaş hareket ederken küçük dna parçaları daha hızlı hareket ederek ileri gider.
- işlem sonunda elektrik akımı kesildiğinde elektrik yükünün etkisiyle, kesilmiş dna parçaları büyüklüklerine göre değişik bantlaşmalar gösterirler.
- dna sıralandıktan sonra, tekli dna dizisi elde etmek için dna parçaları jel dışına membran üzerine aktarılır.
- mebran x-ışınına maruz bırakılarak probların yani küçük dna parçalarının bağlandığı minisatellitler görünür hale getirilerek dna parmak izi olan karanlık band ortaya çıkar.
kaynak: tübitak, yourgenom.