Konuya Yabancı Olanlar İçin: İsrail Nasıl Bir Ülke?
nüfusunun yüzde 74'ünün yahudi, yüzde 21'inin arap olduğu ülke.
yahudi soylu olup dışarıdan gelsen de vatandaşlık alıyorsun. ibranice dışında arapça da resmi dil. cuma ve cumartesi (şabat günü) günü tatil günleri çalışmak yasaktır. pazar ilk iş günleridir. erkekler zorunlu 2.5 yıl askerlik yaparken, kadınlar 2 yıl yapar ve iyi maaş alırlar. israilli araplara askerlik zorunlu değil. israil, 2023 yılı için tahmin edilen milli geliri ile 196 ülke arasında dünyanın 29. büyük ekonomisi ve 55 bin 536 dolar kişi başına düşen milli geliri ile dünyada 13. sırada yer almakta. israil ekonomisi yüksek teknoloji ürünlere yoğunlaşmış durumda. bir örnekle açıklamak gerekirse israil borsasının en büyük 35 şirketinin 14 tanesi yüksek teknoloji firması. siber güvenlik alanında dünyanın en gelişmiş ülkelerinin başında gelen israil’in gayri safi milli hasılasının yaklaşık %15’ini bilişim şirketleri oluşturur. ülke vergi gelirlerinin %25’i de bu firmalardan toplanır. toplam istihdamın %10’u bu sektörde çalışıyor. israil, 2021 yılı insani gelişmişlik endeksine göre dünyada 191 ülke arasında 22, ortadoğu'da 1. sırada. basın özgürlüğü endeksinde de 86. sıradadır. yahudiler de müslümanlar gibi domuz eti yemez. kendilerine ait helal belgesi olan kosher damgalı ürünleri tercih eder. dünya ülkelerinde de kosher damgalı marketlerinden alış veriş yaparlar.
sınırlı doğalgazı hariç yeraltı kaynağı olmayan, çölün üzerinde oturan israil, dünyada eğitim sistemi en iyi olan beşinci ülke ve oecd tarafından 2017’de yayınlanan rapora göre en eğitimli üçüncü ülke konumunda. eğitime verdikleri önem sayesinde, israil kişi başına düşen mühendis sayısı ile birinci sırada yer alıyor. israil’in tüm dünyada yayınlanan bilimsel makale oranının tüm dünya nüfusunun oranından hemen hemen on kat daha fazla olduğu söyleniyor. ayrıca küçük nüfusuna rağmen israil, en fazla nobel ödülü kazanan on ikinci ülke konumunda. israilli bilim insanları tarım, bilgisayar bilimleri, elektronik, genetik, tıp, optik, güneş enerjisi ve daha birçok mühendislik alanının gelişimine katkıda bulunmuştur.
bugün ülkemizde üretilen muzların verimi konusunda israilli uzmanlardan yardım alınmıştır. su fakiri olan israil, denizdeki tuzlu suyu arıtıp kullanır ve bizden su ithal eder. tarımdaki damlama sulama sistemini bulan da israil'dir. topraklarının üçte ikisi çöl olmasına rağmen, tarıma elverişli %20’lik alandan büyük oranda verim elde edebiliyor. gelişmiş tarım teknolojileri sayesinde tarım üretimi son 25 yılda 7 katına kadar çıkmış.
bütün bu süreçler israil’i bugün dünyada startup ulusu olarak tanınmasını sağlıyor. dünyada kişi başına en fazla startup sayısı israil’de ve dünyada en yenilikçi ülke kategorisinde yedinci sırada bulunuyor.
daha önce osmanlı devleti zamanında ülkeye yerleştirilen yahudiler ve atatürk döneminde hitlerden kaçan yahudi bilim insanlarının ülkemize gelmesiyle yıllar içinde olumlu katkıları olmuştur.