sibirya, rusya’nın yarısından fazla alanını kapsayan, soğuk, karlarla kaplı ve az kişinin yaşadığı bölge. rus halkının sadece %27’si bu bölgede yaşamaktadır ve bu kişiler sibirya bölgesine dağılmış haldedir. novosibirsk gibi bazı şehirlerin nüfusu 1.5 milyona kadar yükselmiştir ve burada yaşayan insanlar günümüzde atalarının yöntemleriyle yaşamaya devam ederler.

sibirya çok büyük bir alan olduğu için, oradaki yaşam tarzı da –birçok ülkede olduğu gibi– tek bir çeşitle sınırlı değildir. trans-sibirya demir yolunda tren bekleyen kişilerden, geyikle ulaşım sağlamaya çalışanlara kadar birçok kişi bulunur.

sibirya’da bulunan ve kışın ortalama sıcaklığı -40 santigrat derece olan oymyakon köyünde yaklaşık 500 kişi yaşamaktadır. kayıtlara göre bu köy en soğuk dönemini 1933 yılında -67 derece olarak yaşamıştır.

space.com verilerine göre mars’daki ortalama sıcaklık -62 derecedir, yani sibirya mars’dan daha soğuk dönemleri görür.

ancak sibirya yazın sıcak ve güzel günler de görmektedir. national geographic verilerine göre 2020 yılında sibirya en sıcak yaz dönemlerinden birisini yaşamıştır ve bu sıcaklık gittikçe yükselecektir. verhoyansk kasabası kayıt tutmaya başladıkları 1885 yılından bu güne kadarki en sıcak dönemini 2020 yılında 38 derece olarak ölçmüştür. bölge halkı her ne kadar bu derecede yüksek sıcaklıkları görmeye alışık değilse de, yazın bu sayede biraz farklı yaşantıları olabiliyor.

yaz dönemi güneyde daha uzun sürer ve bu sayede çiftçiler ekin ekip biçebilir. sibirya ise sıcak günleri görmesine rağmen orada tarım faaliyetleri olmaz. yaz aylarında sibirya halkı su kenarlarına gidip güneşlenebilir ve hatta yüzebilir ama orada sıcak hava çok kısa süre içerisinde hemen soğuyabilir. bu sebeple hava ne kadar sıcak olsa da oradaki insanlar yanlarında sıcak tutacak elbiseleri olmadan dışarı çıkmazlar.

rusya’nın en kuzeydeki bölgeleri aylar boyunca hiç güneş görmezler. krasnoyarsk bölgesinin bir vilayeti olan dikson 80 gün boyunca gün doğumunu veya gün batımını görmeden yaşar. norilsk şehrinde kış 9 ay sürer ve bu süre içerisinde güneş sadece 2 kez batar. bu bölgede birçok kişinin evinde güneş ışıklarını taklit eden güneş lambaları bulunur ve neredeyse bütün evlerde ışın üreten bitkiler vardır. birçok evde camlardan oluşan ve içeriye en fazla ölçüde ışık almayı amaçlayan odalar bulunur ve bu odalarda zaman geçirmek bir lüks değil ihtiyaçtır.

national geographic fotoğrafçısı olan steve iuncker, yakutistan’da 280.000 kişinin nasıl yaşadığını öğrenmek için gittiğinde fotoğraf makinesini dışarıda sadece 15 dakika kullanabilmişti, sonrasında makine donup bozulmuştu.

iuncker’in dediğine göre oradaki insanlar birbirlerini çok sık ziyaret ediyorlar. insanlar bir yerden bir yere giderken yol üzerindeki komşularına habersizce uğruyorlar ama bu ziyaret çok uzun sürmüyor, sadece bir bardak sıcak kahve veya çay içtikten sonra hazırlanıp tekrar yola çıkıyorlar. ancak bu şekilde yapmazlarsa dışarıdaki soğuk hava ciddi sorunlara yol açabiliyor.

sibirya’da çok fazla yerleşim yeri bulunuyor ancak bununla birlikte yurdu olmayan göçebe halklar da tıpkı atalarının yaşadığı gibi yaşamaya devam ediyorlar. göçebelerin yaptığı işlerin başında ren geyiklerini gütmek var.

her göçebe grubunun ren geyiklerini farklı gütme yöntemleri bulunuyor. bu gruplar senede yaklaşık 2000 kilometreyi ren geyikleriyle dolaşıyorlar ve konaklamak için ren geyiklerinin derilerinden yapma basit kulübeleri kullanıyorlar. bu kulübeler yıkıldığında derileri ren geyiklerine yükleyip tekrar yola çıkıyorlar. göçebeler için ren geyiğinin etleri başlıca besin kaynağı olsa da bazı ren geyikleri yaşlanmış olsa da kesilmiyor ve tıpkı evcil hayvanmış gibi davranılarak doğal etmenlerle ölmesi bekleniyor. ayrıca ren geyiğinin sütü de başlıca besin kaynağı olarak kullanılıyor.

sibirya’daki başka bir hayvan türü ise yakutistan atı. bu türün kuzeyde çok uzun bir geçmişi yok, araştırmalara göre sadece 800 sene önce buraya gelmişler ama zaman içerisinde ortama adapte olarak uzun tüyler, yeleler ve kuyruklar oluşturmuşlar. yakutistan atları da tıpkı ren geyikleri gibi hem ulaşım hem de besin kaynağı olarak oldukça değerliler.

yakutistan’da araba kullanmak neredeyse imkansız denilebilir. yer altında veya ısıtmalı garajlar bulunmuyor, kapalı garajlar ise çok az. bu sebeple insanlar arabalarını sokaklara park ediyorlar.

bazıları arabayı park ettikten sonra aküsünü çıkarıp yaz aylarına kadar arabayı hiç kullanmıyor ve işlerini toplu taşımayla hallediyor. otobüs duraklarında ise ısıtma, wi-fi, televizyon ve şarj istasyonları bulunuyor, bu sebeple otobüs kullanmak yerel halk için oldukça iyi bir seçenek.

kışın arabasını kullanmaya devam etmek isteyenlerse arabalarını ısıtmalı park alanlarına çekiyorlar ve arabayı çalıştırmadan 1 saat önce ısıtmaya başlıyorlar. eğer araba ısınmazsa ve çalışmazsa motoru battaniyeyle kapatarak biraz daha ısıtmaya çalışıyorlar. bazı kişiler ise arabalarını kışın hiç kapatmıyorlar ve yaz ayına kadar sürekli çalıştırıyorlar.

kışın mezar kazmak sibirya’da çok uğraştırıcı bir eylem. sibirya’da uzun kış aylarında birisi ölürse onun mezarını kazmak için öncelikle donmuş toprağı eritmek gerekiyor. bunun için ateş yakılıyor, kömürler ısıtılıyor ve bu ısınmış kömürler kazılacak mezarın üzerine yayılıyor. toprak biraz eriyince kömürleri alıp mezarı kazıyorlar ama alt katman yine donmuş toprak olduğu için bu işlemi mezarı derinleştirene kadar birkaç kez tekrarlamaları gerekiyor.

eğer mezar derin olmazsa başka sorunlar ortaya çıkabiliyor. 2010 yılında yaşanan bir olaya göre mezarlıkta yeterince derine gömülmemiş bir cesedi yiyen ayıyla karşılaşan iki kadın vardı. bu olay pek nadir yaşanmıyor çünkü ayılar eğer yiyecek bulamazlarsa bu yönteme başvurabiliyorlar. hatta bir ayı tabutu açmayı öğrenip bunu başka ayılara da öğretmişti. yiyecek bulmakta zorluk yaşamasalar da ayılar için mezarlık bir buzdolabı işlevi görüyor, bu sebeple mezarların çok derin olması şart.

sibirya’da yapılabilecek işlerden birisi de madencilik. sibirya’da çok fazla kömür madeni bulunuyor ve bu madenlerde çalışan çok sayıda kişi var. 1989 yılında başlayan bir olay nedeniyle madenciler grev yapmış ve 300.000 kişi bu greve katılmıştı. 1995 yılında ise ödenmeyen ücretlerden dolayı başka bir grev yapılmış ve bu greveyse 500.000 kişi katılmıştı. rusya’nın kömür üretiminin 3/4’ü sibirya’nın kemerovo bölgesinden karşılanmaktadır.