Arjantin donanmasına ait ARA San Juan denizaltısı, 17 Kasım 2017'de Güney Amerika'nın güneyindeki Ushuaia rutin görevinden, Buenos Aires'e geri dönüyordu.

Denizaltıdan bu anlardan itibaren bir daha haber alınamadı. Denizaltının kaptanıyla 15 Kasım'da kurulan son irtibatta 44 kişilik mürettebatın iyi olduğu bilgisi alınmıştı. Son olarak da arama kurtarma çalışmalarına son verilmiş durumda.

Sözlük yazarı "lantirn161" olayı detaylıca yorumlamış

sıkıntılı bir olay bu.

denizaltı 1980'li yılların başında arjantin donanması tarafından almanya'ya ısmarlanan tr-1700 sınıfı 6 denizaltıdan biri. borda numarası s-42. kızkardeşi santa cruz (s-41) ise serinin ilk denizaltısı. üçüncü denizaltı santa fe (s-43) ve dördüncü denizaltı olan santiago del estero (s-44) kızağa konduktan bir süre sonra iptal edilmiş. isim verilmeyen serinin son iki denizaltıları ise (s-45 ve s-46) doğrudan iptal edilmiş. bu projenin böyle sonlanmasında muhtemelen falklands savaşı'nın da etkisi olmuş.

denizaltının kaybolduğu suların ortalama derinliği 1200 metre. en derin yerine 2200 metre diyorlar. tr-1700'ün test edilmiş maksimum derinliği ise 300 metre. yani 300 metre altında denizaltı biraz daha dayanır ancak 1200 metre denizaltı için çok fazla ve konserve kutusu gibi ezilir.

denizaltıcılık pis meslektir. denizaltıların batma nedenleri çeşitlidir

açık unutulan veya tam kapatılmayan gevşek bir kapak, taşıdıkları mühimmatın patlaması, dahili bir yangın sonucu elektrik sisteminin çökmesi, hatalı sualtı seyri nedeniyle sualtı engebelerine çarpma, yılların verdiği metal yorgunluğu sonucu su alma gibi nedenler denizaltıları batırabilir.

denizaltılar batar. ilk defa yaşanan bir durum değil, denizin dibinde de bir gizem filan yok. soğuk savaş döneminde amerikalılar uss thresher ve uss scorpion isimli nükleer denizaltılarını kaybettiler. sovyetler ise k-27, k-8, k-219, k-278 komsomolets ve k-429 denizaltılarını kaybettiler.

denizaltılar batma durumu yaşarsa gemiden otomatik veya manuel ayrılan bir imdat şamandrası olur. bu şamandra denizaltının yerini belli eder. ama çok derin sularda kaybolma olursa maalesef bu işe yaramaz. zaten çok derin sular denizaltıyı bir anda basınçla ezeceğinden ve denizaltı paramparça olacağından bu şamandra yüzeye çıkamaz bile. eğer batma olayı gerçekleşmişse deniz yüzeyinde yağ ve dizel yakıtı görülecektir. belki bir miktar enkaz ve naaşlar da görülebilir ama yağ/dizel yakıtı kümesi en net belirtidir. umarım batma olmamıştır ve denizaltı bulunabilir.

denizaltının su yüzeyine çıkmadan 30 gün seyir olayı tüm sistemler faal olursa geçerli. yani elektriği olacak, hava temizleme ve üretme sistemi çalışacak, su arıtması çalışacak, ısıtması çalışacak filan. onun dışında elektrik kesilip dibe oturularsa zaten hava bitmeden önce o soğukta kısa bir sürede donmak işten bile değil. bir de oturdukları derinliğin test edilenden çok fazla olmaması lazım, yoksa sıkıntı olur illa su almaya başlar.

denizaltıcılara yüzeye kaçma eğitimleri verilir ve kaçış teçhizatları (submarine escape and immersion equipment) vardır ama 1200 metre gibi ortalama derinlikte yüzeye çıkamadan boğulursunuz. birkaç yüz metrede bile çıkmazsınız, teçhizatlar işe yaramaz, ciğerleriniz basınç farkına dayanamaz. şu andaki teçhizat ile 180-200 metreden filan çıkılabiliyor. tabi denizaltı battığında gemi içinde uygun lokasyonda bulunmak ve giysiye erişebilir olmak da önemli.

edit

bu bir konvansiyonel denizaltı ve 1980'lerin teknolojisi. bu tip bir denizaltının batması bir nükleer denizaltı kaybı gibi görülmemeli. nükleer denizaltılar hala çok gizli askeri sırlar içeriyor mesela yüzeylerindeki kaplama malzemeleri, reaktör tasarımları filan. ama taşıdıkları en önemli şeyler elbette (füze denizaltıları için ) füzeleri veya nükleer/konvansiyonel torpidoları.

edit-2

denizaltı ile son irtibat kurulan bölge san jorge körfeziymiş. bu körfezin ortalama derinliği 85 metre. yerel medyada denizaltının en son kıyıdan 300 km açıkta, 70 metre derinlikte olduğunu bildirdiği bilgisi yazılmış. bu durumda aşırı derin sularda gezinmediklerini ve eğer bir kaza olmuşsa dibe oturmuş olabileceklerini söyleyebiliriz. ama elbette gemide elektrik vs destek sistemler çalışmıyorsa her dakika bulunmaları açısından çok önemli.

edit-3: gemiyi anlatan video 1

ve son modernizasyonunu anlatan video 2

edit-4

denizaltı sualtında batık vaziyette bulunursa ve içinde yaşayanlar olursa amerikan donanmasında bir örneği bulunan submarine rescue diving and recompression system/ (srdrs) benzeri cihazla denizcilerin kurtarılması mümkün olabilir. mesela bu alet tek seferde 16 kişi alabiliyor ve 600 metre derinlikte kurtarma operasyonu icra edebiliyor.

edit-5

ilginç bir haber geçti cnn. cumartesi günü denizaltı mürettebatının farklı donanma üsleri ile 7 defa iletişime geçme denemesi yaptığını ancak başarılı olamadıklarını yazmışlar. kaynak.

edit-6

işler karışık. edit-5'te söylediğim sinyallerin denizaltıdan gelmediği açıklandı. ayrıca donanma denizaltının kaybolmadan önce bataryalarında mekanik arıza kaynaklı bir sorun olduğunu ve görevi yarıda kesip geriye dönmek istediğini ancak daha sonra sorunun halledildiği ve göreve devam edecekleri bilgisini verdiğini duyurdu.

edit-7

arama çalışamaları yeniden denizaltının ilk kaybolduğu bölgelere yoğunlaştırılıyor. bu noktada denizaltıda kaybolan askerlerin aileleri de 34 yıllık bir gemiyi neden bu göreve gönderdikleri yönünde arjantin devlet başkanına sitem etmişler.

araştırmanın eski bölgelere dönmesinin nedeni ise denizaltının kaybolduğu gün olan geçen çarşamba gününde bölgede bazı kaynaklarca tespit edildiği öne sürülen bir hidro-akustik anomaliymiş. arjantinliler ise bunun bir gürültü olduğunu konu hakkında fazlaca spekülasyon yapmak istemediklerini söylemiş.

edit-8

denizaltının kaybolduğu bölgeden geldiği söylenen patlama sesinin muhtemelen denizaltıdan kaynaklı olduğu kabul edilmiş gibi. denizaltı kaybolmadan önce şnorkelinden su aldığını ve bunun da bataryalarda bir kısa devreye yol açtığını söyleyen arjantin donanması denizaltının zarar gören bataryasını izole edip diğer bataryası ile yola devam edebileceğini söylemiş. bu arada kaybolduğu gün itibariyle yalnızca 7 günlük oksijen rezervi bulunduğu söylenen denizaltıdan artık umut kesilmiş sanırım.

nihai edit

birkaç saat önce kurtarma amaçlı çalışmalara son verildiği açıklandı. yani donanma artık denizaltıdan ve içindekilerin canlı olmalarından umudu resmen kesti. bu noktadan sonra sadece enkaz arama çalışması yapılacak. konu denizaltı gibi "bulunmamak, tespit edilmemek" amacıyla üretilen bir makine olduğundan enkazı bulmak uzun sürebilir.