Kanada'da Ortaya Çıkan ve Salgına Dönüşmesinden Korkulan Gizemli Beyin Hastalığı
ilerleyen zamanlarda hakkında çok daha fazla konuşacak olmamızın olası olduğu gizemli bir hastalık var dünya üzerinde. şimdilerde hakkındaki haberler covid-19 hengamesinde epey geri planda kalsa da ilk defa 2015'te görülüp, 2021 mart ayından beri iyice yoğunlaşan bu yeni hastalık yayılıyor ve belki de yeteri kadar ciddiye alınmıyor. kanada'da görülen bu hastalığa şimdilik gizemli new brunswick hastalığı deniyor ve aralarında gençlerin çoğunlukta olduğu hastaların sayısı gittikçe artıyor.
kanada, new brunswickli bir nörolog olan dr. alier marrero, 2015 yılında bir hastayla karşılaşır. bu hastanın tablosu kendisine anksiyete, depresyon, hızlı ilerleyen bunama, kas ağrıları ve korkutucu görme bozuklukları dahil olmak üzere tuhaf semptomlar karışımı sunar. 3 yıl içinde doktor marrero'nun bu gizemli hastalıktan mağdur olan hastalarının sayısı 8'e çıkar. sonraki yıl 20, ondan sonraki yıl 38 ve şimdilerde 48 hastası olur. doktor, hastalarda gördükleri karşısında şaşkına dönmüştür ve kan testleri, mr taramaları ister.
dr. marrero, testlerin beyin atrofisi ve nörolojik işlev bozukluğu gibi anormallikleri ortaya çıkardığını, ancak sonuçların hiçbirinin net bir teşhis oluşturmak için birbiriyle bağlantılı olmadığını görür. başlangıçta, beyne zarar veren yeni enfeksiyöz ajanlar olan prionların neden olduğu düşünülen creutzfeldt-jakob (deli dana) hastalığından şüphelenir. tıbbi metinleri tarar. dünyanın dört bir yanındaki meslektaşlarına danışır. sonunda, yalnızca bir sonucun anlamlı olduğunu görür: "daha önce gördüğümüz ve bildiğimiz bir şey değildi."
yavaş ama bir salgın şeklinde gelişen bu hastalığa sıradışı da bir isim verilir: new brunswick'teki bilinmeyen etiyolojinin nörolojik sendromu. dr. marrero ayrıca alarm düğmesine basar; diğer meslektaşlarını, federal ve eyalet sağlık yetkililerini de bilgilendirir. bilim insanlarından oluşan araştırma grupları oluşturulur.
araştırmalara katılan british columbia üniversitesi'nden nörolog dr. cashman, hastalığa, mavi-yeşil algler tarafından üretilen ve daha önce ortaya çıkmış olan beta-metilamino-l-alanin veya bmaa olarak bilinen bir toksinden kaynaklanabileceğini söyler. bu toksin aynı zamanda parkinson ve alzheimer gibi hastalıklarla bağlantılıdır.
dr. cashman, hastalığa sebebiyet veren bir başka potansiyel suçluyu daha keşfeder. ona göre, kabuklu deniz hayvanlarında bulunan bir nörotoksin olan domoik aside kronik maruz kalma durumu da bu gizemli hastalığa sebebiyet veriyor olmalıdır. kısacası bu nörotoksin kimi balıkların ve ıstakoz, karides gibi kimi deniz kabuklularının vücudunda da birikir ve olasılık dahilinde bu ürünleri tüketmek söz konusu gizemli hastalığa sebebiyet veriyordu.
içinde bulunduğumuz günlede kanada'nın new brunswick bölgesinde 100 kadar yeni vaka var ve doktorlar tarafından izleniyorlar. gözlendiği kadarıyla hastalığı olan hastalar, 18 ila 36 ay boyunca, açıklanamayan ağrılar ve spazmlardan bilişsel gerileme, kas erimesi ve diş gıcırdamalarına kadar giderek artan daha kötü semptomlar geliştirdiler.
açıklanan vaka raporları arasında 50 kilodan fazla kaybetmiş, uykusuzluk ve halüsinasyonlar geliştiren genç bir anne yer alıyor. 30'lu yaşlarında bir kadın ise konuşma yeteneğini kaybetmiş, aşırı derecede salyası akıyormuş. artık sadece tüple besleniyormuş. daha da korkutucu olan şey, bu kadının 20'li yaşlardaki hemşirelik öğrencisi olan bakıcısının da yakın zamanda aynı hastalığın semptomlarını göstermeye başlaması.
geçen zamanda bu hastalıktan muzdarip aileler devlet ve sağlık görevlilerine kızar hale geldiler. onlara göre pandemi yüzünden gizemli hastalığın açıklanması geri bırakıldı. oysa hastalığa karşı verilecek küresel bir cevap, bilinmeyen soruların daha çabuk aydınlığa kavuşmasını sağlayabilir ve uygun tedaviler geliştirilebilirdi.
gizemli new brunswick salgını, 2016 yılında küba ve çin'de görev yapan düzinelerce diplomatı hasta edip zayıflatan ya da işçilerin nikaragua'da şeker hasatı yaparken yakalandıkları şaşırtıcı ve acı verici böbrek rahatsızlığı oluşturarak dünyayı şaşırtan, sebebi bilinmeyen hastalıklar zincirinin bir halkası haline de gelebilir, küreye sıçrayan yeni bir bela da olabilir. 2020 yılında 25, 2021 yılında ise 5 ölüm bu hastalıkla ilişkili olarak görüldü. umudumuz, new brunswick salgınının bilerek ya da bilmeyerek insan eliyle küre genelini etkilemeden son bulması.
kaynaklar: livescience.com, theguardian.com, cbc.ca, nytimes.com, nypost.com