nedir, ne değildir?

jüpiter'de oluşan büyük kırmızı leke, robert hooke tarafından ilk olarak 1664 yılında gözlemlenmiştir. büyük kırmızı leke, jüpiter gibi gezegenlerde sıkça rastlanan, kiminin saatlerce, kiminin ise yıllarca sürdüğü fırtınaların en büyüğüdür.

onu ilginç kılan şey ise 400 yıla yakın bir süredir devam ediyor olmasıdır. devasa fırtınaya dair ilk ciddi araştırmalar 19. yüzyıla dayanmaktadır. jüpiter’in büyük kırmızı leke’si 40 bin km‘ye ulaşan çapıyla o kadar büyüktür ki, üç tane dünya’yı içine alabilir.

jüpiter’in sıra dışı lekesi dünya’daki fırtınaların aksine antisiklondur. yani fırtına yüksek basınç altındadır. lekenin kuzeyinde hakim rüzgarların batıya; güneyinde ise doğuya doğru esmekte olduğu görülmüştür.

çok karmaşık bir yapıya sahip olan jüpiter’in dev beneği saatin tersi yönünde dönüyor ve gezegenin ekvatorunun 22 derece güneyinde bulunuyor. çoğunlukla kahverengi ve kırmızı olarak kendini gösteren lekenin zaman zaman pembeye dönüştüğü de görülmüştür. üzerinde tartışmalar devam etse de, büyük kırmızı leke’ye tam olarak hala rengini neyin verdiğini bilinmemektedir.

büyük kırmızı leke’nin yanında bir de küçük beyaz leke bulunmaktadır. o da dünya’yı içine sığdırabilecek kadar büyük bir lekedir. küçük beyaz leke’nin de uzun süreli bir oluşum olduğu düşünülmektedir.

son yıllarda yapılan araştırmalar büyük kırmızı leke’nin günden güne küçüldüğünü göstermektedir. yine de astronomlar, jüpiter’in simgesi haline dönüşmüş ihtişamlı fırtınanın ne zaman kaybolacağını kestirememektedir.

neden hızı bu kadar şiddetli?

son araştırmalara göre büyük kırmızı lekenin derinliği yaklaşık 300 km. ayrıca fırtınanın alt katmanlarındaki bulutların üst katmanlara oranla daha sıcak olduğu anlaşılan bir leke. hızı 430-680 km arası değişen rüzgarlar da atmosferdeki inanılmaz sıcaklık farkıyla oluşuyor, o nedenle fırtınalar da inanılmaz hızlı ve güçlü.

Hayalleri Söndüren, 300 Milyon Işık Yılı Çapındaki Devasa Hiçlik: Çoban Boşluğu