James Webb Uzay Teleskobunun Fırlatılması Neden Sürekli Erteleniyor?
temel sebepler
james webb uzay teleskobu... yıllardır fırlatılacağı söylenip tekrar ve tekrar ertelenen, hubble uzay teleskobunu işinden etmesini dört gözle beklediğimiz, uzayın hiç görülmemiş taraflarını ve kimine göre sonunu (ya da en azından ışığın gidebildiği en uç noktayı) görebileceğimiz son teknoloji uzay teleskobu.
gezegenlerin hiçbir kuvvetinden etkilenmeyip tertemiz görüntüler için gezegenimizden birkaç milyon kilometre uzaklıkta, nispeten boş denilebilen ve teleskoba zarar verebilecek çoğu etkiden uzak bir bölgeye yerleştirilme planı mevcuttur. 2021'in kasım ayında fırlatılması planlanmaktadır.
hubble teleskobunun aksine oldukça uzak bir bölgeye yerleştirileceği ve ne kadar çok gözükse de nasanın aslında çok büyük bir bütçeye sahip olmadığı için bu milyar dolarlık bütçeli projede hata olmaması gerekiyor, çünkü dediğim gibi maliyeti çok yüksek olup herhangi bir sorunda düzeltme imkanı bulunmuyor.
nasa hubble uzay teleskobunun camında yapılan bir hata yüzünden astronotları, üstüne ikinci bir cam taktırıp tamir ettirmek üzere yörüngeye yollamıştı.
bu gibi sebeplerden ötürü mükemmeliyetçi bir çalışma prensibine sahip olup teleskobun vaat ettiği şeyler düşünüldüğünde, fırlatılması için james webb uzay teleskobunun bu kadar uzun bir süredir bekletilip geliştirilmesi oldukça makul görünüyor.
daha önce de ertelendi
james webb teleskobunun görev yılı, önümüzdeki 10 yıla damga vuracak potansiyele sahip olmasına rağmen 2015'te de proje kesintileri, finansman ve birtakım fırlatma sorunları yüzünden 2018'e ertelenmişti.
15 ülke ve nasa, esa gibi dünyanın en ileri iki uzay ajansı işin içinde olmasına rağmen bu sorunlar yaşanıyor. yahu exxonmobil, apple gibi şirketlerin yıllık karı 40 milyar dolarlara dayanmışken, amerikan ordusunun bütçesi 700 milyar doları aşmışken bunları duymak cidden can sıkıcı.
teleskobun hubble'dan daha uzağa yerleştirilecek olması da daha özenli bir çalışma gerektiriyor
james webb şu anda dünyadan 570 km uzakta yer alan hubble'ın aksine, james webb teleskobu 1.5 milyon kilometre uzaklıktaki lagrange 2 pozisyonuna yerleştirilecek. halihazırda şu anda aynı bölgede wilkinson mikrodalga dedektörü de bulunuyor.
james webb, daha çok kızılötesi dalga boyunda gözlem yapacağından, dünya ve ay'ın ışımasından etkilenmemesi için bu noktaya yerleştirilmek durumunda.
aynı zamanda james web teleskobu, uzayda yer alan insan yapımı en büyük nesnelerden biri olacak. 18 parçadan oluşan dev aynasının çapı bile 6.5 metre boyutlarında ve teleskobun toplam boyutu 50 metrenin üzerinde.
yapacağı gözlemler bugün evrene dair bildiğimiz çoğu şeyi değiştirebilir. çok daha uzağı görebileceğimiz için şu anda 13.7 milyar yaşında sandığımız evrene dair; "pardon 25 milyar yaşındaymış" bile diyebiliriz. kısacası aslında james web teleskobu çılgın bir girişim. elbette hubble'ın verdiği cesaret sayesinde...
maliyet
teleskobun toplam maliyetinin, daha önce hesaplanan sınırı aşarak 9.7 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor ve bunun için nasa tarafından 2011'de 2 milyar dolar ek ödenek talep edilmişti.
sadece bu rakamdan bile ne kadar büyük ve zor bir proje olduğunu anlamak mümkün. toplamda 50 metrelik koca bir yapıdan söz ediyoruz burada. ben hala nasıl uzaya gönderileceğini ve 1.5 milyon kilometre uzaktaki yörüngesine nasıl yerleştirileceğini düşünüyorum. parça parça götürüp uzayda birleştirecekler herhalde...
son söz: değecek mi peki?
james webb uzay teleskobu, adeta bilimkurgu filmi gibi olan bir teleskop: petek dokulu zaman makinesi.
bu teleskopla:
- evrenin ilk ışığını görebileceğiz
- yıldızların ve gezegenlerin doğuşuna tanıklık edebileceğiz
- galaksilerin çarpışmasını izleyebileceğiz
- güneş sistemi dışındaki gezegenleri bulup, inceleyebileceğiz
- kendi güneş sistemimizi daha yakından tanıma fırsatı bulacağız.
peki niye zaman makinesi?: jwst, 13.5 milyar yıl önceye bakabiliyor. böylelikle de erken evrenin karanlığından doğan ilk yıldızları ve galaksileri kızılötesi olarak görebiliyor. bir de uzaylı yaşam formu ihtimali bulma olasılığı daha güçlü ki bak bakalım neler oluyor...