İstanbul İçin Büyük Tehlike Yaratan Uyuyan Canavar: Kuzey Anadolu Fay Hattı
kuzey anadolu fay hattı, san andreas fay hattı ile birlikte gezegenin en aktif ve enerjik fay hattıdır. hatta ikisi de doğrultu atımlı fay hatlarıdır, bir noktaya doğru göç eden bir enerji dalgası barındırırlar.
kuzey anadolu fay hattı, 1939 erzincan depremi'nden beri çoğunluğu batıya doğru 15 büyük depremle ilerlemiştir. batıya doğru yarattığı sonuncu deprem 17 ağustos 1999 tarihini hepimizin hafızalarına kazımıştır. doğuya doğru son depremi ise 2011'de van'da 7.1 şiddetinde olmuştur.
fay hattının oluşma sebebi, güneyden afrika plakası, güneydoğudan arap plakasının anadolu bloğunu avrasya plakasına doğru itmesidir. fay erzincan'dan başlayarak çanakkale'ye kadar ilerleyip ege denizi'nde biterek neredeyse 1200 km'lik uzunluğuyla dünyanın yerleşim yerinin altından geçen en uzun ikinci fay hattıdır (birinci 1300 km ile san andreas fay hattı).
fay hattı her sene birkaç santimetre batıya doğru yol almaktadır. enerji boşaltma patterni değişken olup, deprem sıklığı 3 ayda bir gibi kısa bir süreden 32 senelik aralıklara kadar uzamakta olduğu için tahmin edilemez bir faydır.
beklenen büyük istanbul depreminin korkutucu olma sebebi, bu fayın marmara denizinin altından geçen segmentinin 1766 senesinden beri suskun olmasıdır. bu bölümün 300 senedir ses çıkarmamasının iki sebebi olabilir:
- iyi senaryoda, anadolu bloğu ile avrasya plakası birbirlerine sürtünmeden uyum içinde geçtikleri için fay tetiklenmemektedir, bu senaryoda deprem olmayacaktır.
- kötü senaryoda ise, fay hattı gittikçe artan basınca dayanmakta ve yaklaşık 300 senedir kırılmamakta diretmektedir. ancak plakaların hareketi durdurulamaz olduğundan, bir yerden sonra aşırı yüklenmeye dayanamayacak ve tek seferde ciddi bir enerji yükü bırakarak fay kırılacaktır.
kötü senaryonun gerçekleşmesi durumunda yapılan tahminlerde, fay hattının yaşı ile oluşturabileceği depremlerin büyüklüğü arasında korelasyonda yapılan olasılık hesaplaması, kuzey anadolu fay hattının yaşı ile ilgili olarak marmara denizi'ndeki segmentin kırılma yükünün 7.4 - 7.6 şiddetini geçmeyeceğini göstermektedir.
ancak söz konusu fay, türkiye'nin en kalabalık şehri istanbul'un sadece 20 km kadar güneyinde olduğu için çok büyük bir sallantı istanbul ve çevre illerden hissedilecektir. 1999 senesinde gölcük'te olan 7.4'lük depremin 100 km ötedeki istanbul'u nasıl etkilediği hesaba katılırsa, sadece 20 km açıktaki bir merkez üssünün şehre vuracağı darbe çok daha yüksek olacaktır.