İsrail'deki Ders Kitaplarında Atatürk Nasıl Anlatılıyor?
milli mücadele ve kurtuluş savaşı
osmanlı yöneticilerinin mondros antlaşması ve işgaller ile anadolu’nun parçalanmasına razı oldukları ancak mustafa kemal ve milliyetçi askerlerin buna karşı koyarak direniş başlattıkları yazılmış. özellikle sevr antlaşması’nın imzalanmasından sonra sultanın işgal ordularına karşı direnmediği bu sebeple direnişçilerin mustafa kemal ve etrafında toplandıkları yazılmış.
kurtuluş savaşı’yla türklerin mücadele ederek işgalcileri yendikleri, özellikle diplomatik hamlelerle italya, fransa ve sovyetler birliği ile yaptıkları anlaşmalar övülüyor. türkiye’den işgalcilerin şartlarını reddedip kendi isteklerini kabul ettirebilen tek ülke olarak bahsediliyor. lozan antlaşması olumlu bir dille anlatılıyor. antlaşma ile kıbrıs, rodos gibi türk nüfusun az olduğu toprakların kaybedildiği ancak türklerin çoğunluk olarak yaşadığı anadolu’da bağımsız bir devlet kurulduğu anlatılmış.
mustafa kemal, ders kitaplarında oldukça olumlu anlatılmış. atatürk’le ilgili bir ders kitabında “ı. dünya savaşı’nda üstün başarı göstermiş az sayıdaki askeri önderlerden biri” başka bir kitapta “sağlam bir iradeye, büyük dinamizme ve kişisel dürüstlüğe sahip ateşli bir milliyetçi” cümleleri yazılmış (1998 tarihli ders kitabı). birinci dünya savaşı’nda gelibolu’da, rus ve filistin cephelerinde gösterdiği başarılardan da bahsedilmiş.
mustafa kemal’in işgalci ya da osmanlı’nın kaybettiği toprakları geri alma düşüncesine sahip olmadığı, o günün şartlarında ulusal sınırların korunması düşüncesinde olduğu söylenmiş.
bazı ders kitaplarında cumhuriyetin ilk yılları “atatürk’ün diktatörlüğü” olarak anlatılıyor. ancak bu dönemin avrupa’daki faşist yönetimlerle alakasının olmadığı belirtiliyor. savaş sonrası türkiye’nin içinde bulunduğu şartlar sebebiyle (siyasi ve ekonomik), devrimlerin gerçekleşmesi için bu sürecin yaşanması gerektiği söyleniyor. mustafa kemal’in idealinin batı demokrasisi olduğu açıkça yazılmış.
1998 tarihli bir kitapta “rejim oldukça otoriterdi ve tüm güç mustafa kemal elindeydi. türkiye’deki tek parti, cumhuriyet halk partisi’ydi. mustafa kemal yönetimi o zamanlar avrupa’da yaygınlaşan diktatörlüklere benzemiyordu, gerçekleştirdiği reformların temelinde batılı siyasi değerler bulunuyordu” denilmiş.
kitaplarda atatürk’ün devrimlerinden de bahsedilmiş. kadın hakları, medeni kanun, miladi takvim gibi devrimlerin batılılaşmak amacıyla yapıldığı yazılmış. atatürk’ün dine karşı olmadığını, dinin kişisel hayatta yer tutmasını amaçladığı yazılmış. siyasi ve toplumsal meselelerde osmanlının aksine din adamlarının egemenliğine son vermeyi amaçladığı söylenmiş.
atatürk sonrası türkiye
ikinci dünya savaşı sırasında türkiye’nin tarafsız kalarak ticari dengesini koruduğu böylece osmanlı’dan kalan borçları ödediği anlatılmış. ismet inönü’nün tarafsız kalma politikasının hem ekonomik hem de siyasi kazanç getirdiği anlatılıyor. bu manevra türkiye’nin birleşmiş milletler kurucu üyesi olmasını sağlamış.
ikinci dünya savaşı sonrası çok partili hayata geçişin demokrasi alanında ilerleme olduğu anlatılmış. 1960 seçimlerinde chp’nin iktidarı kaybetmesinin türk halkının demokrasiyi benimsemesi olarak anlatılıyor.
soğuk savaş yıllarında türkiye’nin abd ekseninde batı ülkelerine yaklaştığı, sonrasında nato’ya katıldığı yazılmış. demokrat parti iktidarında artan yolsuzluk, ekonomik sorunlar ve siyasetçilerden duyulan memnuniyetsizlikten dolayı askeri darbe olduğu yazılmış.
tarih ders kitaplarında mustafa kemal ve türkiye cumhuriyeti oldukça olumlu bir dille anlatılmış. anlatıların ingiliz tarihçi bernard lewis’in çizdiği çerçeve doğrultusunda olduğu söylenebilir. bu arada kaliteli bir tarih kitabı okumak isteyenlere bernard lewis’in modern türkiye’nin doğuşu kitabını öneririm.
kaynak
• selim tezcan, mehmet sadık gür, alper sarıbaş, israil tarih ders kitaplarında türk istiklal savaşı ve cumhuriyet dönemi
• https://www.tyb.org.tr/…anli-yahudi-ilis-32717h.htm
not: tarih ve genel kültür içerikli videolar hazırlıyorum. youtube kanalıma bakmak isterseniz buradan ulaşabilirsiniz.