İspatlanması En Zor Ticari Suçlardan Biri: Insider Trading
Insider Trading nedir?
insider trading'i basitçe tanımlamak gerekirse; piyasada fiyatları etkileyebilecek herhangi bir bilginin yasal olmayan yollarla elde edilip, bunun ticaretinin yapılmasıdır.
insider trading, ispatlanması en zor ticari suçlardan biridir. dolayısıyla insider trading'den dolayı ceza görmüş kişi sayısı son derece düşüktür. ayrıca avrupa'da insider trading sayılabilecek bazı piyasa hareketleri örneğin amerika'da gayet kanunidir. (bkz: oprah winfrey)
Insider Trading örnekleri
diyelim ki bir sonraki merkezi sınavda (öss, kpss, lys vs.) dışardan kalem falan sokulmayacak, sınav salonunda verilecek; elbette ihale ile alım yapılır. bunun hilesi şu; bu büyük çaplı alımın olacağını yeterince erken öğreniyorsunuz, ihalenin ayrıntılarını öğreniyorsunuz (kalemlerin standartları gibi) gerektiği gibi hazırlanıyorsunuz ve bingo: malı götürdünüz.
veya bir yıl sonra yol kenarlarına 100 bin ıhlamur dikilecek. önceden öğrenirseniz elinizde 100 bin adet 2 yaşında, istenen boyda ıhlamur fidanı olur ve başka da bir allah'ın kulunda olmaz.
babanız maliye bakanıdır, şu tarihte mısır ithalatında verginin katlanacağını biliyorsunuz ve binlerce ton mısır ithal ediyorsunuz, sonra mısır ithalat vergisi artıyor. siz daha ucuz maliyetle ithal ettiniz, rakipleriniz daha pahalı. kazancınız milyonlarca lira.
vaktiyle 10 yılı devirmeye çok yaklaştığım işyerimde, bütçesi çift haneli milyon eurolarda olan büyük bir ihale almıştık, eldeki mühendislerin en tecrübelilerinden biri olarak geleceğim parlak görünüyordu, ta ki projedeki bütün kilit pozisyonlar alt yükleniciye verilip bizim bütün ekibi orada ayak işlerinde görevlendirdiklerini öğrenene kadar, bir acayiplik vardı durumda
yöneticime gittim, bana dedi ki "alt yüklenicimiz olan abc şirketi bu işlerde tecrübeli, siz orada işi öğreneceksiniz ve bir kaç sene sonra bu alanda gelen yeni projelerde onlardan bağımsız hareket edebilmemizi sağlayan kilit elemanlar olacaksınız", aslında ilk başta mantıklı gelmişti, katlandık 3-4 ay kadar, sonra bir de baktık ki pratikteki durumun söylenenle alakası yok, bağımsız hareket edebilmek bir yana, gitgide ana yüklenici olan biz işin dışına itilirken altyüklenici-müşteri bağı kuvvetleniyordu, bu duruma sebep olduğunu farkettiğim bizim şirkette çalışan iş geliştirmeden sorumlu x şahsının daha önce abc şirketinde çalışmış olması, oradakilerle enseye tokat takılması acaba tesadüf müydü? abc şirketinin bu alanda aslında hiç bir tecrübesi olmamasına rağmen x şahsının üst yönetime "bunlar işin ehlidir, aslandır, kaplandır" şeklinde görüş bildirmesi nasıl açıklanabilirdi?
sonrasında yağlı müşterimizden yeni bir istek geldi, halihazırda başladığımız projeye paralel bir işti, işin acele olması yüzünden süreci hiç uzatmadan ihalesiz bir şekilde bize vermeyi düşündüklerini söyleyip bir çözüm planı ve teklif sunmamızı istediler
tabii ki abc alt yüklenicisine mahkumduk(!), oturduk alty ükleniciyle bir çözüm oluşturup iş kırılımını yaptık, onlardan da kişi sayısı, pozisyonlar, pozisyonlara göre ücretleri falan hesaba katıp bize bir fiyat teklifi sunmasını istedik
sonra o ilginç toplantı yaşandı, alt yüklenici bize öyle bir teklif sundu ki üç gün öncesinde 20 kişi olarak planladığımız işe 50 kişi yazılmıştı, teknik sorumlu olarak bunun mantıksız olduğunu, bu işin 20-25 kişiyle rahatlıkla yapılabileceğini söyledim, kendi şirketimdeki diğer iki şahsın da bana destek olacağını sanmıştım, sağolsun oldular da(!), pazarlık yapar gibi yaptılar ve x şahsının üstün(!) gayretleriyle alt yüklenicinin teklifindeki 50 kişi 45 kişiye düştü
ilerleyen aylarda daha nice benzer olayla karşılaştım, x şahsının alt yüklenici lehine insider trading yaptığını ve ana yüklenici olan şirketimizi ciddi manada zarara uğrattığını fark etmiş ve yöneticime bu konudaki tepkimi bildirmiştim ama söylediklerim pek ciddiye alınmamıştı, şansımı zorladım ama en ufak bir inceleme bile olmadı, sonunda çalıştığım şirketin kurumsallığına inancımı tümden kaybedip istifamı verdim, başka bir işyerine geçtim
olayın üzerinden 4 ay geçmiş ve bugün bir öğrendim ki o şahsın foyası meydana çıkmış, kalemi kırılmış, ulan fazla mı acele ettik diye panik atak nöbetleri gelmeye başladı şimdi de...lan yoksa benim giderayak yöneticimle yaptığım konuşmaların mı etkisi oldu, ulan şimdi düşün dur, tabi olan olmuş ayrı mesele...
ekleme: artık o söz konusu şahıs, ülke için çok kritik bir kurumun kritik bir noktasında üst düzey yönetici olmuş, pisliği yanına kar kalmış, hayat bazılarına ne güzel...