İskandinav Mitolojisinin Belkemiğini Oluşturan Kadim Ağaç: Yggdrasil
yggdrasill (üggdrasill diye okunur); (dünya ağacı olarak da bilinir) norveç mitolojisinde, kökleri çekirdeğe kadar uzanan ağaçtır. tüm diyarları birbirlerine bağlayan ve koruyan devasa dişbudak ağacıdır.
mitolojiye göre, ásgard, álfheim ve vanaheim, yggdrasil'in dallarında dinlenirler. ağacın gövdesi, dünya eksenini Miðgarðr'ın merkezinden delip geçer (aynı zamanda jötunheimr'in bulunduğu yeri ve Niðavellir dünyasının konumlandığı toprakların aşağısını -svartálfheim- da). yggdrasill'in kaynağına ev sahipliği yapmak sadece birinci dünyanın işi olduğu halde ağacın üç kökü hel, niflheim, ve muspelheim'e uzanır.
ağacın dalları arasında dört tane geyik dolaşır ve tomurcukları yerler; dört rüzgarı temsil ederler. kökleri nidhogg ve diğer yılanlar tarafından kemirilmektedir.
ragnarok günü geldiğinde, ateş devi surtr tarafından ateşe verilecektir.
dünya ağacı... hemen hemen tüm kadim kültürlerde bulunan, dalları ve yaprakları yeryüzündeki hayatı, kökleri yeraltında bulunduğuna inanılan, öteki dünyayı temsil eden hayali ağacın adı olup, yeraltı ve gökyüzü (cennet) arasında bir bağ kurduğuna inanılmaktaydı. türk mitolojisinde bay terek adıyla bilinmekte olup, kayın ağacıyla özdeşleştirilmekteydi. anglosaksonlarca irminsul, vikinglerce yggdrasil, perslerce gao kerena, hintlilerce asvatta (incir ağacı), yahudi mitolojisinde sephirot (palmiye ağacı) olarak bilinmektedir. bir görüşe göre dünya ağacı dünyanın merkezinde (axis mundi) yer almaktaydı.
odin'in yüce bilgiye ulaşabilmek için kendini 9 gün 9 gece astığı ağaç. dallarının ve köklerinin dokuz dünya'ya bağlandığına ve her canlı gibi ölümlü olduğuna inanılır. bu ölümü geciktirmek için ygdrassil'in köklerinde yaşayan norn'lar (norse) onu büyülü suyla sularlarmış...
yüce baba, dünyayı ginnungagap’ta hayat, zaman ve kaderin sembolü olarak bir dişbudak ağacı (yggdrasil) yaratmıştır. bu ağacın üç köküne ruhani, yersel ve cehennemi kökler denir. kimilerine göre bunlar sırasıyla ruh, örgütlenme ve maddeyi temsil eder.
ruhani kökün kaynağı, tanrıların evi asgard’dadır ve urdar pınarı tarafından sulanır. yersel kökün kaynağı, insanların yaşadığı midgard’dadır ve mimir’in kuyusuyla sulanır. cehennemi kökün kaynağı ölüler ülkesi nifl-heim’dedir ve hvergelmir pınarıyla sulanır.
eskiden cesetler, vahşi hayvanların saldırılarından ve doğa olaylarından saklamak için ağaca gömülürlermiş. tabii cesedin asıl görünüşünün korunması gerektiği inancı yaygınmış. mısır inancının bir tür embriyonik hâli diyebiliriz buna. bildiğiniz gibi mısırlılar da cesetlerin saklanması konusunda oldukça kaygılıydılar. ölünün çehresinin hatırlanması için mezara ve tapınaklara kralın sayısız heykelini koyarlardı. cesetin yeri kaybolmasın ve nasıl göründüğü unutulmasın diye lahde’ye ölünün kişisel özelliklerini verirlerdi. iskandinav mitolojisinde ise ağaca gömme işlemi, ölünün çehresine göre biçimlendirilmiş lahit, yeniden doğuş için tasarlandığı anlamına gelecek şekilde yapılırdı. yggdrasil, tüm diyarları birbirlerine bağlayan ve koruyan devasa dişbudak ağacı olarak görüldüğü için yeniden doğuşa hazırlık yani bir doğuş simgesi içerdiğine inanılırmış. inanışa göre, ilk insan dişbudak ve kızılağaç'tan doğmuştur. dünyadaki cehennem kıyameti kopmadan son insanlar, yeniden ağaca girecekler ve ağaç olacaklardır. yani dişbudağı hâline gelecekler; ağaç önce insan doğuracak sonra lahit olacak ve ölüleri yiyecek.
iran kutsal kitabı bundahish’de de ilk ebeveynler meschia ve meschiane de ağaç olarak temsil edilirler. inanışa göre, anneyi simgeleyen ağaca bir dönüş söz konusudur. aynı inanış cermen mitolojisiyle de paralellik gösterir.