celal şengör, 2011 yılında katıldığı bir televizyon programında, iki ayaklılığın primatlara ne gibi bir avantaj sunduğunu izah ediyor.

bu izah:

(1) iki ayağı üzerinde yürüyen bir primatın daha uzun boylu olacağı ve dolayısıyla da otların üzerinden uzaktaki düşmanlarını daha erkenden görebileceği

(2) zaman içinde ellerini ve kollarını daha verimli kullanmaya başlayacağı temelinde.

nova'nın "becoming human" adlı belgeseli, iki ayak üzerinde yürüme konusuna üçüncü bir açıklama daha getiriyor.

belgeselde yer verilen bir deney, iki ayak üzerinde yürüyen bir primatın dört kat daha az enerji harcadığını ortaya koyuyor. yani, iki ayak üzerinde yürümenin daha doğrudan ve en azından aynı derecede önemli bir avantajını daha artık tespit etmiş bulunuyoruz.

bir soru, bir cevap

soru: bu üç açıklamayı birlikte değerlendirdiğimizde ne gibi bir sonuca varmamız gerekir? (ya da, bu üçüncü açıklamanın ardından, celal şengör'ün dile getirdiği açıklamaların geçersiz olduğu sonucuna varabilir miyiz?)

cevap: etrafımızdaki gerçeklikler, ekseriyetle birden fazla etkinin tesirinde şekilleniyor. bir başka deyişle, çok-sebepli (multicausal) süreçlerin varolduğu bir dünyada yaşıyoruz. dolayısıyla da, birbirini dışlamayan sebepleri bir arada modele dahil etmemizin önünde herhangi bir engel yok.

bu konu gayet basit gibi görülebilir. ama aslında hiç değil. şöyle ki, bugün itibariyle evrimi açıklayan en iyi mekanizmanın doğal seçilim olduğunu düşünüyoruz. ama bu düşüncemiz, doğal seçilimin evrimi şekillendiren tek faktör olduğu anlamına gelmiyor. zira, evrim, çok sayıda faktörün tesiri altında şekillenen, son derece karmaşık bir süreç. doğal seçilimin evrim konusundaki "hakim teori" olmasından kastı da bu çerçevede anlamak gerekli. çünkü, doğal seçilimi önemli kılan, evrimi diğerlerine göre daha iyi açıklayan bir model ortaya koyması.

bunlar şunun için önemli: "evrimin bir vaka olduğunu kabul etsek bile, doğal seçilimin doğru bir açıklama olduğunu nereden bileceğiz?" gibi bir soru aslında çok anlamlı değil. çünkü, (sözgelimi) yarın evrim süreci üzerinde doğal seçilimden daha belirleyici olan kimi faktörler tespit edilse ve faktörlerden hareketle evrimi daha iyi açıklayan bir mekanizma ortaya konsa bile, böyle bir gelişme, zorunlu olarak, doğal seçilimin evrim üzerinde etkili olmadığı anlamına gelmez. dolayısıyla, "o teori mi doğru, bu teori mi?" gibi sorulardan bir parça uzak durmak ve her teoriden bir şeyler öğrenmeye çalışmak gerekli.